Bomen planten om leefgebieden van olifanten in Tsavo, Kenia, te beschermen

In het Keniaanse Tsavo West National Park wordt het land weelderig en groen als je Vuria Hills beklimt. 

Deze heuvels vormen de bron van de rivieren die door de nationale parken Tsavo East en Tsavo West stromen. Ze zorgen voor de waterwinning voor de lagergelegen beschermde natuurgebieden die al generaties lang als verspreidingsgebieden en migratiecorridors voor olifanten dienen. Door klimaatverandering dreigen deze rivieren echter op te drogen, en dat is dramatisch voor de mensen en dieren die ervan afhankelijk zijn. 

Herstel van natuurgebied om droogte te bestrijden

Deze rivieren en de hele regio hebben te kampen met aanhoudende droogte, de ergste die de Hoorn van Afrika in 40 jaar heeft meegemaakt. Er zijn inmiddels al vier opeenvolgende regenseizoenen mislukt. Dit heeft niet alleen schade toegebracht aan wilde dieren, maar ook de armoede en voedselonzekerheid onder de lokale bevolking vergroot. 

Zo is de Taita-gemeenschap – een zelfvoorzienende boerengemeenschap die afhankelijk is van vee, pluimvee, maïs, bonen en groenten – er in het verleden wel in geslaagd om droge periodes te doorstaan, maar nu heeft de recente droogte hun waterbronnen verwoest. “Dit laat zien hoe belangrijk het herstel en behoud van deze waterwingebieden voor mens en dier is", aldus Robert Kitau, afgestudeerd in natuurbeheer en manager van Kutima Ranch. 

Gladys Mwamburi, secretaris van Chawia Farmers in Kironge, een van de twee gemeenschapsorganisaties (CBO's) in het gebied: “De laatste droogte was dramatisch. We hadden geen maïs, geen bonen, geen groenten. Onze waterbronnen droogden op. Vrouwen moesten voor 4 uur 's ochtends opstaan om het weinige water dat 's nachts naar beneden sijpelde, op te vangen. Het enige alternatief was om water te kopen, wat een huishouden zo'n 2 euro per dag kost. Dat is veel geld voor een arme gemeenschap.” 

Om de droogte in Tsavo te bestrijden voert IFAW samen met USAID en de Taita Hills Wildlife Conservancies Association (TTWCA) een boomherstelproject uit om waterwingebieden voor mens en dier te herstellen. Dankzij dit project heeft elk lid van CBO Chawia Farmers tien verbeterde avocadoplantjes gekregen.

Het oorspronkelijke plan was om bossen aan te leggen. Elk huishouden zou inheemse zaailingen krijgen om de bodem te beschermen en de druk op het nabijgelegen Chawia Forest te verlichten. Dit is het op twee na grootste nevelwoud in Taita Hills, dat eigendom is van de gemeenschap. De gemeenschap koos er echter voor om fruitbomen te planten. 

Waarom bomen planten?

Door bomen te planten, kunnen we de effecten van klimaatverandering op veel manieren tegengaan. Boomwortels houden bodemerosie tegen, voorkomen overstromingen en houden vocht in de bodem vast. Daarnaast laten bomen water minder snel verdampen en trekken ze wolken aan. De regen die daaruit voortkomt, verkleint de kans op droogte, waardoor waterwingebieden kunnen herstellen. 

Bomen leveren de gemeenschap ook economische en gezondheidsvoordelen op. “In tegenstelling tot inheemse bomen worden fruitbomen niet gekapt voor brandhout, houtskoolverbranding of bouwmaterialen", legt Eliud Kimwori, voorzitter van de CBO-groep, uit. “Ze vergroten de voedselzekerheid omdat de boeren de avocado's kunnen eten. Deze zitten boordevol vitaminen, omega-3 vetzuren en andere goede voedingstoffen. De geoogste vruchten kunnen ook verkocht worden. Met dat geld kunnen dan andere dingen en voedingsmiddelen worden gekocht. Daarnaast kunnen bomen erosie voorkomen, omdat ons land heuvelachtig en steil is.” 

Naast het planten van fruitbomen, kweekt de groep inheemse bomen en passievruchten, en doet ze aan bijenteelt. 

Gladys denkt dat, wanneer de gewassen over drie tot vijf jaar tot volle bloei zijn gekomen, huishoudens zo'n 230 euro per oogst kunnen verdienen. Met dat geld kunnen gezinnen het schoolgeld voor hun kinderen betalen. 

“Als we onze kinderen naar school kunnen laten gaan, dan hoeven ze geen houtskool te verbranden om in hun levensonderhoud te voorzien”, aldus Gladys. “En als we steun krijgen om te oogsten, regenwater op te slaan en energiebesparende kooktoestellen te installeren, dan zullen we sterk genoeg zijn om droogtes het hoofd te kunnen bieden en zal er minder druk op ons bos en het milieu zijn.” 

Een soortgelijk succesverhaal begint vorm te krijgen in het dorp Choke, dat ook hoog op de heuvels ligt en uitkijkt over de natuurreservaten Bura, Taita Hills en Lualenyi. De Bura River, die deze drie natuurreservaten en verspreidingsgebieden voor Tsavo West National Park onderhoudt, ontspringt in deze weelderige, groene heuvels. Maar net als het dorp Chawia heeft ook Choke sinds een paar jaar te maken met frequente cyclische droogte, toenemende voedselonzekerheid, afnemende volumes van rivieren en verdwijnende waterbronnen. Dit is allemaal het gevolg van klimaatverandering. 

Latin Mwasi, een lokale macadamiaboer van wie TTWCA 560 geënte macadamiaplantjes kocht om aan leden van een boerengroep uit te delen, is van mening dat het gewas het leven van de mensen in zijn dorp zal veranderen. 

“Ik heb mijn huis kunnen bouwen met het geld dat ik met de verkoop van macadamia heb verdiend”, zo vertelt Latin. “Eerder moest ik met mijn vrouw en twee kinderen één kamer delen. Vorig jaar heb ik 400 kg geoogst, wat tegen de huidige marktprijs op zo'n 130 euro neerkomt. Voordat de wereldwijde prijs daalde door de pandemie had ik drie keer zoveel kunnen verdienen. Dit is goed geld. Hiermee kan ik mijn inkomen aanvullen en sparen voor onze dochter Salome, die volgend jaar naar de middelbare school gaat.” 

Clara Riziki (42 jaar) is een van de begunstigden van het project. Naast macadamia's verbouwt ze Ierse aardappelen, maïs en bonen en houdt ze drie koeien en vijf geiten op haar boerderij van anderhalve hectare. 

Clara: "Ik heb op slechts een achtste deel van mijn land macadamia's geplant. Het is mijn droom om dit gewas naar een halve hectare uit te breiden, zodat ik genoeg inkomsten heb om mijn huis op te knappen, beter vee te kopen en in een biogasinstallatie te investeren. Ik wil op gas koken, niet op brandhout.” Ze beschouwt macadamia als haar 'pensioenplan'. 

Deze twee gemeenschapsgroepen laten zien dat je met slechts tien fruitboompjes per boer aangetaste waterwingebieden kunt herstellen, voedselzekerheid en bestaansmiddelen kunt verbeteren en, op lange termijn, veilige verspreidings- en migratiecorridors voor Keniaanse olifanten kunt veiligstellen.