Leeuw
Leeuwen zijn grote katachtigen die voornamelijk voorkomen in Afrika. Ze leven in verschillende ecosystemen, waaronder savannes, graslanden, open bossen en steppes. Naast Afrikaanse leeuwen is er ook een kleine, geïsoleerde populatie Aziatische leeuwen in het Gir National Park in India.
Volwassen mannetjes wegen meestal 120 tot 190 kilogram en zijn ongeveer 1,2 tot 1,4 meter hoog bij de schouder. Volwassen vrouwtjes zijn iets kleiner. Leeuwen hebben een geelbruine vacht met een pluimstaart, waarbij mannetjes vaak manen hebben van verschillende kleuren, van blond tot donkerbruin of zwart. Vrouwelijke leeuwen, leeuwinnen genoemd, hebben geen manen.
Deze grote katachtigen zijn vleesetende roofdieren en jagen voornamelijk op andere zoogdieren, zoals zebra's, gnoes en buffels. Het zijn opportunistische jagers, dus ze eten ook kleinere prooien zoals impala's en wrattenzwijnen of scharrelen vlees van karkassen van dode dieren.
Leeuwen zijn bekwame jagers die in gecoördineerde groepen, de zogenaamde troepen, hun prooi omsingelen en in een hinderlaag lokken. De leeuwinnen jagen het meest en gebruiken hun sluipvermogen en snelheid om hun doelwit te benaderen voordat ze een gecoördineerde aanval inzetten. Mannetjes jagen soms mee, maar zijn meestal meer betrokken bij het verdedigen van hun territorium en hun groep.
Leeuwen zijn zeer sociale dieren. Ze leven in troepen die bestaan uit verwante vrouwtjes, hun welpen en een groep mannetjes. Leeuwinnen hebben een draagtijd van ongeveer vier maanden. Gewoonlijk werpt een leeuwin twee tot zes welpen per worp in een beschut hol. Deze welpen worden vervolgens gezamenlijk grootgebracht binnen de troep, waarbij vaak meerdere leeuwinnen ze voeden en verzorgen.
Leeuwen spelen een cruciale rol in hun ecosystemen en hun aanwezigheid heeft verschillende belangrijke voordelen voor het milieu. Ten eerste helpen ze de populaties herbivore dieren onder controle te houden, zoals zebra's en gnoes. Dit voorkomt overbegrazing en aantasting van het ecosysteem. Door de populaties herbivoren onder controle te houden, beïnvloeden leeuwen ook indirect de vegetatie en de algemene gezondheid van hun ecosystemen. Dit heeft op zijn beurt weer gevolgen voor andere soorten, zoals vogels en kleine zoogdieren, die afhankelijk zijn van diverse leefgebieden om te overleven.
Gezonde en evenwichtige ecosystemen, die in stand worden gehouden door leeuwen en andere toppredatoren, spelen een rol bij het vastleggen van koolstof. Het behoud van vegetatie en de koolstof die deze bevat beperkt klimaatverandering.
Leeuwen vormen ook een belangrijke attractie voor ecotoerisme en genereren inkomsten voor lokale gemeenschappen en landen. Als dit ethisch en duurzaam gebeurt, op een manier die geen negatieve invloed heeft op de dierenpopulaties, kunnen deze inkomsten de inspanningen voor natuurbehoud ondersteunen, banen opleveren en bijdragen aan de algehele economie.
Wat is de wetenschappelijke naam van een leeuw?
De wetenschappelijke naam van de leeuw is Panthera leo. De geslachtsnaam Panthera is van Griekse oorsprong en omvat alle grote katachtigen: tijgers, leeuwen, jaguars en luipaarden. Leo is het Latijnse woord voor leeuw. Leeuwen maken deel uit van de familie Felidae, in de volksmond katten genoemd.
Zijn leeuwen bedreigd?
Leeuwen zijn sinds 1996 door IUCN geclassificeerd als kwetsbaar. De Aziatische ondersoort is sinds 1986 geclassificeerd als bedreigd.
De leeuwenpopulatie neemt af. Het aantal leeuwen is de afgelopen 21 jaar met ongeveer 43% gekrompen door verlies van leefgebied, conflicten tussen mensen en wilde dieren en stroperij.
Waar leven leeuwen?
Afrikaanse leeuwen komen voor in verschillende leefgebieden in Afrika ten zuiden van de Sahara, waaronder savannes, graslanden, open bossen en steppes. Hoewel ze zich aan verschillende ecosystemen kunnen aanpassen, worden ze het meest gezien op de Afrikaanse savanne. Er is ook een kleine, afgelegen populatie van ongeveer 650 Aziatische leeuwen in Gir National Park op het Kathiawar schiereiland in India.
Ooit trokken leeuwen door heel Noord-Amerika en Afrika, door het grootste deel van de Balkan en Anatolië en door het Midden-Oosten tot in India. Hun populaties verdwenen echter ongeveer 10.000 jaar geleden uit Noord-Amerika, ongeveer 2.000 jaar geleden uit de Balkan en meer dan 900 jaar geleden uit het Midden-Oosten. Vandaag de dag wordt hun aantal geschat op 23.000 tot 39.000. Leeuwen die buiten nationale parken leven, verliezen hun leefgebied snel door landbouw.
Bedreigingen
Leeuwen worden op verschillende manieren bedreigd in hun voortbestaan. Ze worden bejaagd door stropers voor illegale handel en door hobbyisten voor de sport. Het verlies van leefgebieden, de afname van prooien en andere menselijke activiteiten hebben ook een grote invloed op leeuwenpopulaties in heel Afrika.
Stroperij en trofeejacht
Leeuwen zijn het doelwit van stropers voor hun lichaamsdelen, waaronder hun botten, tanden en klauwen, die zeer gewild zijn in de traditionele geneeskunde en de illegale handel in wilde dieren.
Hoewel de internationale handel in leeuwenproducten gereguleerd is, blijven er illegale markten bestaan, die een ernstige bedreiging vormen voor de leeuwenpopulaties. In reservaten over het hele Afrikaanse continent wordt bovendien op leeuwen gejaagd als trofee, net als op ander groot wild.
Verlies van leefgebied
Leefgebieden van leeuwen gaan verloren en raken versnipperd door de uitbreiding van landbouw, verstedelijking en de ontwikkeling van infrastructuur. Naarmate de menselijke bevolking groeit, neemt ook de vraag naar land toe. Dit zorgt ervoor dat leefgebieden van leeuwen worden omgezet in akkerland, weiland en nederzettingen. Deze fragmentatie isoleert leeuwenpopulaties, waardoor het voor hen moeilijker wordt om partners te vinden en de populatie genetisch divers te houden.
Afname van prooisoorten
De afname van de natuurlijke prooidieren van leeuwen, zoals zebra's, gnoes en antilopen, vormt ook een significante bedreiging voor hun overleving. Omdat er steeds meer op hun prooidieren wordt gejaagd voor de commerciële handel in bushmeat, is er minder beschikbaar voor leeuwen. IUCN schat dat de populaties van deze prooisoorten zijn afgenomen met 52% in Oost-Afrika en met 85% in West-Afrika.
Als gevolg hiervan kunnen leeuwen zich gaan richten op vee voor voedsel, wat leidt tot conflicten met lokale gemeenschappen.
Conflicten tussen mensen en wilde dieren
Naarmate gemeenschappen het territorium van leeuwen binnendringen, escaleren de mens-dier-conflicten.
Als een leeuw op vee aast, eigendom beschadigt of een mensenleven bedreigt, kunnen veeboeren de leeuw doden als vergelding of als preventieve maatregel, soms met gebruik van pesticiden als gif.
Inspanningen om leeuwen en hun leefgebieden te beschermen bestaan uit verschillende strategieën. Hieronder vallen antistroperijmaatregelen, het behoud en de bescherming van leefgebieden, initiatieven op het gebied van natuurbehoud die zich focussen op de gemeenschap, en programma's voor het oplossen en voorkomen van mens-dier-conflicten. Het is belangrijk om niet alleen de leeuwen en hun leefgebieden te beschermen, maar ook vreedzame co-existentie tussen mensen en leeuwen te bevorderen.
Veelgestelde vragen
Leer meer over deze grote katachtigen met een aantal interessante leeuwenfeitjes.
Hoe zien leeuwen eruit?
Leeuwen zijn grote, gespierde katachtigen met een geelbruine vacht die hen helpt op te gaan in hun leefgebied. Volwassen mannelijke leeuwen hebben vaak opvallende manen rond hun nek en hoofd, variërend in kleur van blond tot donkerbruin of zwart.
Op hun gezicht hebben ze witte aftekeningen, en ze hebben een zwarte omtrek rond hun ogen en neus. Leeuwen hebben scherpe, intrekbare klauwen en een pluimstaart. Ze zijn ongeveer 1,2 meter hoog bij hun schouders.
Zijn leeuwen katten?
Leeuwen zijn grote katachtigen. Ze behoren tot de familie Felidae, die alle moderne kattensoorten omvat. Hun geslacht, Panthera, omvat ook luipaarden, jaguars en tijgers.
Wat eten leeuwen?
Leeuwen eten voornamelijk vlees. Hun belangrijkste prooi bestaat uit grote zoogdieren zoals zebra's, gnoes, buffels en verschillende soorten antilopen. Als grotere prooien schaars zijn, eten ze ook wel kleinere zoogdieren. Ze kunnen ook van karkassen eten.
De leeuwinnen zijn de voornaamste jagers. Ze werken samen om hun prooi te omsingelen en in een hinderlaag te lokken. De mannelijke leeuwen fungeren als uitkijkposten en beschermers. Na een succesvolle jacht is er een voedingshiërarchie binnen de groep, waarbij leeuwinnen en welpen eerst eten, gevolgd door dominante mannetjes en daarna de rest van de troep.
Eten leeuwen hyena's?
Nee, leeuwen en hyena's zijn allebei toppredatoren (roofdieren die bovenaan de voedselketen staan, ook wel toproofdieren). Ze jagen dus niet op elkaar. Als opportunistische aaseters staan leeuwen er echter om bekend dat ze de vangst van hyena's stelen als de kans zich voordoet.
Hoewel het niet vaak voorkomt, kunnen hyena's af en toe leeuwen in het wild aanvallen om zichzelf en hun jacht te beschermen. Hyena's zijn intelligente dieren die zich goed kunnen aanpassen. Ze kunnen met elkaar samenwerken om een leeuw die ze als bedreiging zien uit te schakelen.
Leven leeuwen in de jungle?
In tegenstelling tot wat veel mensen denken, en ondanks hun bijnaam 'koning van de jungle', leven leeuwen niet in de jungle. Ze voelen zich het meest op hun gemak op de savannes en graslanden van het Sub-Sahara (Afrikaanse landen ten zuiden van de Sahara).
Hoe lang leven leeuwen?
In het wild leven leeuwen gemiddeld 12 jaar, en kunnen ze maximaal 16 jaar oud worden. In gevangenschap kunnen leeuwen tot 25 jaar oud worden.
Wat doen de manen van een leeuw?
De manen van leeuwen zijn er niet alleen voor de show. Ze spelen ook een rol bij het tonen van de gezondheid en dominantie van een leeuw aan potentiële rivalen en partners. Lange, donkere manen geven aan dat de leeuw kerngezond is en maken hem daarom aantrekkelijker voor vrouwtjes.
Daarnaast beschermen manen de nek en keel van de leeuw tegen beten en krassen, en bieden ze schaduw tegen de hitte van de zon.
Hoe wordt een groep leeuwen genoemd?
Een groep leeuwen wordt een troep genoemd, en in het Engels heet dit een ‘pride’. De gemiddelde troep bestaat uit 15 leeuwen, maar de grootte kan variëren van 4 tot 37 leeuwen.
Hoeveel weegt een leeuw?
Volwassen mannelijke leeuwen wegen 120 tot 190 kilogram; volwassen vrouwelijke leeuwen zijn iets kleiner.
Hoe groot is een leeuw?
Leeuwen hebben een schouderhoogte van 1,2 tot 1,4 meter. Hun lichaamslengte, exclusief de staart, is 1,5 tot 2,5 meter. De afmetingen zijn afhankelijk van de leeftijd, het geslacht en de algemene gezondheid van de leeuw.
Zijn tijgers groter dan leeuwen?
Ja, tijgers zijn groter dan leeuwen. Tijgers zijn de grootste van de grote katachtigen.
Hoe hard kan een leeuw rennen?
Leeuwen kunnen heel hard rennen als dat nodig is, ze halen snelheden tot 81 kilometer per uur. Zo snel kunnen ze echter maar voor een korte periode, meestal wanneer ze tijdens de jacht op een prooi jagen.
Spinnen leeuwen zoals huiskatten?
In tegenstelling tot huiskatten hebben leeuwen niet de fysiologische structuur om spingeluiden te maken met hun keel. Ze kunnen echter wel andere geluiden maken, zoals grommen, knorren en brullen. Deze geluiden dienen verschillende communicatiedoelen binnen de troep, zoals het onderhouden van sociale banden en het aangeven van territoria.
Kan een leeuw in bomen klimmen?
Hoewel huiskatten graag in bomen klimmen, doen leeuwen dit normaal gesproken alleen als ze bedreigd worden. Er is echter een unieke groep leeuwen in Queen Elizabeth National Park in Oeganda die regelmatig in bomen klimt.
Het is een goede manier om buiten het bereik van prooien te blijven, goed zicht op de omgeving te hebben en koel te blijven in een heet en vochtig klimaat.
Kan een leeuw zwemmen?
Technisch gezien kunnen leeuwen inderdaad zwemmen, maar dat doen ze zelden. De enige momenten dat ze zich in het water onderdompelen, is als ze rivieren oversteken.
Eten leeuwen mensen?
Leeuwen zijn wilde dieren en kunnen mensen aanvallen en eten. Er zijn verschillende gevallen bekend van leeuwen in Tanzania die mensen hebben gegeten. Naarmate de menselijke bevolking toeneemt en het leefgebied van leeuwen overneemt, gaan er conflicten tussen mensen en leeuwen ontstaan. Deze lopen vaak voor beide partijen niet goed af.
Zijn leeuwen bedreigd?
Leeuwen worden door IUCN als kwetsbaar geclassificeerd, en de kleine Aziatische leeuwenpopulatie wordt als bedreigd beschouwd. Leeuwen worden geconfronteerd met vele bedreigingen voor hun voortbestaan als soort, waaronder stroperij, verlies van leefgebied, afname van prooidieren en conflicten met mensen.
Hoeveel leeuwen zijn er nog ter wereld?
IUCN schat dat er nog tussen de 23.000 en 39.000 volwassen leeuwen in het wild leven. In Azië zijn er nog maar ongeveer 650 leeuwen over, die allemaal in Gir National Park in India leven.
Ons werk
IFAW werkt samen met organisaties over de hele wereld hard aan het behouden en beschermen van bedreigde diersoorten, waaronder leeuwen.
In samenwerking met Uganda Wildlife Authority ondersteunde IFAW de training van vrijwilligers die zich inzetten voor de bescherming van leeuwen in Oeganda, die voortdurend worden bedreigd door stropers en jagers.
Moses Olinga, programmamanager van IFAW voor Oeganda en de Hoorn van Afrika, legt uit: "De vrijwilligers zijn essentieel om stroperij en smokkelaars tegen te gaan, omdat de mensen die betrokken zijn bij wildlife crime in hun gemeenschappen verblijven. Zo kunnen vrijwilligers accurate informatie doorgeven.
In Queen Elizabeth National Park in Oeganda leven de Ishasha leeuwen, een unieke groep van 35 leeuwen, in bomen – gedrag dat nergens anders voorkomt. Om deze leeuwen en de prooidieren waarvan ze afhankelijk zijn te beschermen, werkt IFAW samen met verschillende natuurbeschermingsorganisaties om de handel in wilde dieren tussen verschillende landen te bestrijden.
Rangers gaan op patrouille door het park, sporen vallen op die door stropers zijn gezet, en maken ze onschadelijk. Samen met andere organisaties steunt IFAW rangers met de vaardigheden en hulpmiddelen die nodig zijn om bedreigde wilde dieren zoals Ishasha-leeuwen, schubdieren en olifanten te beschermen.
IFAW heeft jarenlang onvermoeibaar gewerkt om de Big Cat Public Safety Act erdoor te krijgen in de Verenigde Staten. Dit is een maatregel die het privébezit van tijgers, leeuwen, luipaarden en andere grote katachtigen als 'huisdier' verbiedt en gevaarlijk contact tussen mensen en deze katachtigen beperkt. De maatregel werd eind 2022 door de Senaat goedgekeurd.
Tijdens de oorlog in Oekraïne heeft IFAW lokale reddingscentra voor wilde dieren ondersteund met voedsel en diergeneeskundige zorg voor grote katachtigen, en hun evacuatie en vervoer. Veel grote katachtigen, waaronder leeuwen, werden gekocht om als huisdier te houden. Toen ze ouder werden, wilden veel eigenaren ze niet meer. Toen mensen vanwege de oorlog moesten evacueren werden de dieren achtergelaten of anoniem afgestaan om mogelijke vervolging te voorkomen. In andere gevallen werden grote katachtigen gered uit fokkerijen waar ze niet meer voor de grote katachtigen konden of wilden zorgen omdat middelen schaars werden. Er wordt aangenomen dat er in het land nog veel meer grote katachtigen (vooral leeuwen) in particuliere huizen zitten die gered moeten worden. We werken samen met lokale partners en helpen hen bij het redden en evacueren van grote katachtigen in nood in Oekraïne, ongeacht hun leeftijd en locatie, wanneer en waar dit zowel legaal als veilig is.
Hoe kun je helpen?
Leeuwen helpen overbegrazing te voorkomen, hebben invloed op vegetatie en houden de ecosystemen gezond waarvan zij – en zoveel andere diersoorten – afhankelijk zijn. Bijdragen aan de bescherming en het behoud van leeuwen en hun leefgebieden is goed voor dieren, mensen en de planeet.