Pinguïns
Pinguïns zijn vogels die niet kunnen vliegen en vaak geassocieerd worden met koude temperaturen en ijzige leefomgevingen. De bekendste soort is de keizerspinguïn, met zijn opvallende zwart-witte verenkleed en heldergele accenten.
Hoewel veel pinguïns op Antarctica leven, zijn er ook soorten, zoals de Galápagospinguïn, die veel dichter bij de evenaar in warme gebieden voorkomen. Pinguïns verschillen sterk in grootte: de kleinste, de dwergpinguïn (ook wel fairy pinguïn of blauwe pinguïn genoemd), wordt slechts 35 centimeter lang, terwijl de keizerspinguïn wel 115 centimeter kan bereiken.
Pinguïns staan bekend om hun bijzondere broedgedrag. Ze zijn overwegend monogaam, en sommige koppels blijven tot wel 13 jaar bij elkaar. Ze komen aan land om te paren en eieren te leggen, waarbij beide ouders helpen bij het uitbroeden. Als het ei uitkomt, gaan beide ouders op jacht naar voedsel en gebruiken ze hun unieke roep om hun jong terug te vinden.
Omdat pinguïns zowel in zee als op het land leven, spelen ze een belangrijke rol in beide ecosystemen. Ze eten voedsel uit de zee, maar brengen veel tijd door op het land, waardoor ze het landschap bemesten met voedingsstoffen uit de oceaan, zoals stikstof, fosfor en organisch koolstof. Pinguïns zijn een belangrijk onderdeel van de voedselketen: allerlei roofdieren (zoals zeeluipaarden, orka’s en zeevogels in koude gebieden, en poema’s, mangoesten en krabben in warme gebieden) jagen op pinguïneieren, kuikens en volwassen dieren.
Wat is de wetenschappelijke naam van een pinguïn?
Pinguïns behoren tot de orde Sphenisciformes, wat verwijst naar hun wigvormige lichaam. Hieronder staan de wetenschappelijke namen van enkele pinguïnsoorten:
- De keizerspinguïn heet Aptenodytes forsteri, wat betekent: “verenloze duiker ontdekt door J.R. Forster.”
- De koningspinguïn wordt Aptenodytes patagonicus genoemd, oftewel: “vleugelloze duiker uit de regio Patagonië in Zuid-Amerika” (een van de gebieden waar deze soort voorkomt).
- De Galápagospinguïn draagt de naam Spheniscus mendiculus, wat zoveel betekent als “wigvormige kleine bedelaar,” al is het onduidelijk waar die naam precies vandaan komt.
Worden pinguïns bedreigd?
Volgens IUCN (Internationale Unie voor het Behoud van de Natuur) variëren de beschermingsstatussen van de 18 pinguïnsoorten van “niet bedreigd” tot “ernstig bedreigd”. Toch worden álle pinguïns bedreigd door commerciële visserij, bijvangst, klimaatverandering, vervuiling en aantasting van hun leefgebied.
De meest bedreigde pinguïns zijn onder andere de geelogige pinguïn, de kuifpinguïn (erect-crested), de Afrikaanse pinguïn, de noordelijke rotsspringer en de Galápagospinguïn. Vooral die laatste verkeert in zwaar weer: er leven momenteel nog maar zo’n 1.200 volwassen exemplaren in het wild.
Waar leven pinguïns?
Pinguïns leven voornamelijk op het zuidelijk halfrond en komen voor in onder andere Zuid-Afrika, Chili, Peru, Australië en Nieuw-Zeeland. De pinguïns op de Galápagoseilanden vormen een uitzondering: zij steken soms de evenaar over en komen daarmee op het noordelijk halfrond.
De bekendste pinguïnsoorten, zoals de keizerspinguïn, Adéliepinguïn, stormbandpinguïn (chinstrap) en ezelspinguïn (gentoo), leven rond Antarctica. Daardoor denken veel mensen dat pinguïns alleen op het ijs voorkomen. In werkelijkheid leven pinguïns ook in veel warmere gebieden, waar ze regelmatig te vinden zijn op zanderige en rotsachtige kusten van tropische eilanden.
Bedreigingen
Pinguïns worden geconfronteerd met talloze bedreigingen die worden veroorzaakt door – of verband houden met – menselijke activiteiten, zoals visserij en bijvangst, vervuiling, aantasting van hun leefgebied en klimaatverandering.
Bijvangst
Commerciële vissers laten enorme netten achter in de oceaan om vis te vangen, maar ook pinguïns en andere dieren die niet het doelwit zijn, raken er vaak in verstrikt. Die verstrikking kan pinguïns verwonden en zelfs tot verdrinking leiden.
Overbevissing heeft bovendien invloed op de hoeveelheid voedsel die voor pinguïns beschikbaar is, wat kan leiden tot meer concurrentie tussen diersoorten.
Vervuiling
Nu plasticafval onze oceanen blijft vervuilen, slikken steeds meer pinguïns het per ongeluk in. Plastic kan niet alleen verstikkingsgevaar opleveren, maar ook verstoppingen in het spijsverteringskanaal veroorzaken en vitale organen vergiftigen. Daarnaast kan het snijwonden veroorzaken in hun huid en leiden tot infecties.
Aantasting van het leefgebied
Door menselijke uitbreiding en ontwikkeling, maar ook door de introductie van invasieve diersoorten, worden pinguïns in verschillende leefgebieden bedreigd door aantasting van hun leefgebied.
Op de Galapagoseilanden vormen invasieve soorten zoals ratten, katten, honden en muggen een gevaar: ze jagen op pinguïns en besmetten hen met dodelijke ziekten.
In andere gebieden hebben landbouwpraktijken en vee de vegetatie op pinguïnbroedplaatsen beschadigd. Hierdoor sterven meer pinguïnkuikens, omdat ze geen beschutting kunnen vinden wanneer hun ouders op zee zijn om voedsel te zoeken.
Klimaatverandering
Pinguïns worden beïnvloed door ENSO (El Niño–Zuidelijke Oscillatie), een natuurverschijnsel dat elke paar jaar de temperatuur in de Stille Oceaan verandert. Tijdens zulke gebeurtenissen kan de temperatuur met wel drie graden Celsius stijgen of dalen, en door klimaatverandering zouden ENSO's mogelijk vaker kunnen voorkomen.
Wat de langetermijneffecten van deze temperatuurveranderingen zijn op pinguïns en hun leefgebieden is nog onzeker, en lastig voor wetenschappers om precies te meten of te voorspellen. Eén kortetermijneffect is echter al duidelijk: minder voedsel. Rotspinguïns, bijvoorbeeld, hebben moeite om zichzelf en hun kuikens voldoende te voeden.
Meest gestelde vragen
Kunnen pinguïns vliegen?
Nee, pinguïns kunnen niet door de lucht vliegen. Maar veel mensen vergelijken hun zwemvaardigheden met vliegen door het water. Ze kunnen snelheden tot wel 40 kilometer per uur bereiken en bewegen zich daarbij uiterst behendig.
Hebben pinguïns knieën?
Pinguïns hebben wel degelijk knieën, maar die zijn niet zichtbaar. Het gewricht dat je ziet, is hun enkel; hun knieën zitten hoger, weggestopt in hun lichaamsholte. Deze skeletstructuur helpt hen om soepel door het water te bewegen, al zorgt het er ook voor dat ze op het land een waggelende loop hebben.
Zijn pinguïns vogels?
Pinguïns zijn vogels, ook al kunnen ze niet vliegen. Er zijn drie hoofdkenmerken die een dier tot een vogel maken – en vliegen hoort daar niet bij. Vogels moeten warmbloedige gewervelde dieren zijn, eieren leggen met een harde schaal en veren hebben.
Hoewel de meeste vogels holle botten hebben, hebben pinguïns juist stevige, massieve botten ontwikkeld om beter te kunnen duiken. Door hun leefgebied zijn ze geëvolueerd tot uitstekende zwemmers in plaats van vliegers.
Wat eten pinguïns?
Pinguïns eten uitsluitend zeedieren, met als favorieten vis, inktvis en schaaldieren. Kleinere soorten smullen ook van krill—piepkleine garnaalachtige diertjes van nog geen zes centimeter lang.
Hebben pinguïns veren?
Pinguïns hebben inderdaad veren—maar die zijn veel dichter op elkaar gepakt en vettiger dan die van de meeste andere vogels. Dit geeft hun lichaam een glad en gestroomlijnd uiterlijk, en helpt hen warm te blijven en efficiënt te zwemmen.
Eén keer per jaar verliezen pinguïns al hun veren in één keer, tijdens een gebeurtenis die een “catastrofale rui” wordt genoemd. Gedurende een paar weken raken ze al hun veren tegelijk kwijt. In deze periode kunnen ze niet jagen, omdat ze zonder hun waterdichte verenkleed niet het water in kunnen—dus vasten ze tot de rui voorbij is.
Hoe noem je een groep pinguïns?
Er zijn meerdere woorden om een groep pinguïns te beschrijven, elk afhankelijk van de situatie:
- Een groep pinguïns op het land wordt een “waddle” genoemd (Engels voor waggel).
- Een groep pinguïns die zich verzamelt voor het broedseizoen of andere sociale activiteiten heet vaak een “kolonie” of een “broedplaats” (rookery), omdat ze daar langdurig samen verblijven. Veel pinguïns keren elk jaar terug naar dezelfde plek.
- Een “crèche” verwijst naar een grote groep pinguïnkuikens die samenklitten voor bescherming, terwijl hun ouders op jacht zijn naar voedsel.
- Een groep pinguïns in het water wordt een “raft” genoemd (vlot). Wanneer ze niet aan het duiken zijn, drijven ze vaak samen aan het wateroppervlak om uit te rusten.
Blijft een pinguïn paar voor altijd samen?
Hoewel vaak wordt gezegd dat pinguïns voor het leven paren, ligt de werkelijkheid iets genuanceerder. Zowel het mannetje als het vrouwtje spelen een belangrijke rol bij het uitbroeden van de eieren en het verzorgen van de kuikens, dus ze werken inderdaad samen tijdens de voortplanting en de opvoeding. Toch blijft 10 tot 40% van de paartjes niet langer dan één broedseizoen bij elkaar.
Pinguïns gaan om verschillende redenen uit elkaar. Zo kan het gebeuren dat één van de twee te laat arriveert op het broedgebied; de ander kiest dan een nieuwe partner. Ook kunnen paartjes uit elkaar gaan als ze bij het grootbrengen van hun eerste kuiken niet goed op elkaar zijn afgestemd of niet effectief samenwerken.
Maar als een paartje succesvol is én jaarlijks naar hetzelfde broedgebied terugkeert, dan kiezen ze er vaak voor om opnieuw met elkaar te paren. Voor zover onderzoekers weten, doen ze dat niet uit romantiek, maar vooral om te voorkomen dat ze opnieuw moeten concurreren om een partner.
Hoe oud worden pinguïns?
De verschillende pinguïnsoorten worden in het wild gemiddeld 15 tot 20 jaar oud.
Hebben pinguïns tanden?
Pinguïns hebben geen tanden, maar wel opvallend grote papillen—structuren op de tong die bij mensen smaakpapillen bevatten en helpen bij het vastgrijpen van voedsel. Bij mensen zien papillen eruit als kleine bobbeltjes, maar bij pinguïns zijn ze groot en haakvormig. Deze haakjes helpen pinguïns om vis gemakkelijk en veilig door te slikken.
Worden pinguïns bedreigd?
Volgens de IUCN zijn er vijf pinguïnsoorten die als bedreigd worden beschouwd, elk met verschillende populatiegroottes. De talrijkste daarvan is de noordelijke rotspinguïn, met ongeveer 413.700 volwassen exemplaren. Uit onderzoeken en verslagen blijkt echter dat hun aantal de afgelopen jaren sterk is afgenomen. Voor 1995 waren er nog miljoenen noordelijke rotspinguïns.
Er leven momenteel naar schatting nog zo’n 150.000 volwassen kuifpinguïns, 41.700 Afrikaanse pinguïns, tussen de 2.600 en 3.000 geelogige pinguïns, en slechts 1.200 volwassen Galápagospinguïns.
De afname van hun aantallen is te wijten aan verschillende factoren, waaronder toenemende commerciële visserij, bijvangst en verstrikking, vervuiling, aantasting van leefgebieden en klimaatverandering.
Hoe kun jij helpen??
Pinguïns zijn kwetsbaar door de toenemende bedreigingen waarmee ze te maken hebben, zoals klimaatverandering, bijvangst en aantasting van hun leefgebied.