Hoe rampen dieren beïnvloeden

Rampen beïnvloeden de levens van dieren op veel verschillende manieren: van directe verwondingen en dodelijke slachtoffers tot aantasting van hun leefgebied en een toename van mens-dier-conflicten als dieren vluchten naar dichtbevolkte gemeenschappen. Hoewel veel rampen onvoorspelbaar zijn, hebben wij mensen de mogelijkheid om onszelf – en dieren – erop voor te bereiden, zodat we snel klaar kunnen staan als het noodlot toeslaat. We kunnen ook in actie komen bij rampen, en dieren redden die gewond, ziek of gestrand zijn.

Wat gebeurt er met dieren tijdens aardbevingen?

Aardbevingen kunnen verwoestend zijn voor dieren. Ze kunnen tsunami's en aardverschuivingen veroorzaken, die tot verwondingen en de dood kunnen leiden en leefgebieden kunnen beschadigen. Dieren die in dichtbevolkte gebieden leven, kunnen ook bedolven raken onder puin van ingestorte gebouwen.

Aardbevingen kunnen zelfs gevolgen hebben voor dieren die niet op het land leven, zoals walvissen. Aardbevingen produceren een van de hardste onderwatergeluiden ter wereld. Hierdoor kunnen walvissen gehoorschade oplopen, uit hun leefgebied worden verdreven en hun gedrag veranderen. Dit vormt een bedreiging, omdat walvissen afhankelijk zijn van onderwatergeluiden voor communicatie, het opsporen van prooien en navigatie.

Wat gebeurt er met dieren tijdens bosbranden?

Hoewel veel dieren dekking kunnen zoeken onder rotsen of zich kunnen ingraven in de modder, kunnen veel andere dieren niet ontsnappen aan bosbranden.

Branden hebben een aanzienlijke invloed op wilde dieren. Zelfs als ze rookinhalatie en brandwonden overleven, vormt het verlies van leefgebied dat door bosbranden is getroffen een bedreiging. Bosbranden zorgen ook voor indirecte gevaren. Wanneer dieren op de vlucht slaan voor een brand, lopen ze bijvoorbeeld nog meer het gevaar te worden aangereden door voertuigen. Ook kunnen ze in conflict komen met mensen als ze in een dichtbevolkt gebied terechtkomen. 

Hoe worden dieren beïnvloed door stormen?

Tropische cyclonen, die in de Atlantische Oceaan orkanen en in de Stille Oceaan tyfoons worden genoemd, zijn vooraf te zien in weersvoorspellingen, maar kunnen moeilijk zijn om je op voor te bereiden. Overstromingen, die vaak het gevolg zijn van orkanen, zijn de meest voorkomende rampen ter wereld. Dieren kunnen erdoor stranden, verdrinken of gescheiden worden van hun familie (dierlijk én menselijk). Jonge wilde dieren kunnen verweesd raken, wat invloed heeft op hun overlevingskansen.

Regens en harde wind kunnen ook gebouwen, zoals dierenasielen, ernstig beschadigen of vernietigen. In de herfst van 2022 trof orkaan Ian Florida in de Verenigde Staten en verwoestte de gebouwen van veel opvangcentra, waaronder Little Bear Sanctuary in Punta Gorda, waardoor 200 dieren zonder onderdak en voorraden kwamen te zitten.

Hevige stormen kunnen ook leiden tot verlies van leefgebied voor wilde dieren. Ontwortelde bomen vormen een bedreiging voor de soorten die erin leven, zoals veel vogels. Ook verliezen bomen en struiken het voedsel dat ze voor sommige dieren verschaffen. In februari 2022 veroorzaakte storm Eunice windstoten tot 196 km/u en zorgde voor schade in Nederland, het Verenigd Koninkrijk, België, Frankrijk, Denemarken en Polen.

Naarmate het klimaat verandert, nemen de onvoorspelbaarheid en intensiteit van stormen toe. Hierdoor wordt het moeilijker om onderdak, voedsel voor dieren en veterinaire diensten voor te bereiden.

Welke invloed hebben vulkaanuitbarstingen op dieren?

Dieren kunnen worden gedood door lavastromen, pyroclastische stromen (massieve stromen van gestold lava, gas, rotsen en as), tefra (vallend gesteente), atmosferische effecten en gassen. Vulkaanuitbarstingen kunnen ook aardbevingen en bosbranden veroorzaken. Deze kunnen dan weer dieren doden en het leefgebied van de overlevenden vernietigen. De uitbarstingen zelf kunnen ook planten vernietigen, waarvan veel dieren afhankelijk zijn voor voedsel of onderdak. Uiteindelijk kan hongersnood nog meer dodelijke slachtoffers veroorzaken.

Een voorbeeld van hoe verwoestend een vulkaanuitbarsting kan zijn voor een ecosysteem: de uitbarsting van Mount St. Helens in Washington, Verenigde Staten, in 1980 doodde naar schatting 11.000 hazen, 6.000 herten, 5.200 elanden, 1.400 coyotes, 300 rode lynxen, 200 Amerikaanse zwarte beren en 15 poema's.

Na de uitbarsting van Mount Merapi in Indonesië hadden lokale gemeenschappen moeite om vers gras te vinden voor hun boerderijdieren, omdat het grootste deel van het land bedekt raakte met as. 

Vulkaanuitbarstingen kunnen ook van invloed zijn op waterdieren. Ze kunnen een verhoging van de zuurgraad en troebelheid, en veranderingen in de watertemperatuur veroorzaken. Deze effecten kunnen kleinere waterdieren doden. Die dieren zijn dan weer prooi van grotere dieren, waardoor hun voedselvoorziening wegvalt. 

Wat is de invloed van menselijke conflicten op dieren?

Oorlog en andere menselijke conflicten hebben helaas ook gevolgen voor de natuur, landschappen en wilde dieren. Conflicten hebben ook invloed op huisdieren en andere dieren in gevangenschap.

Volgens onderzoek waarbij tientallen jaren van populatietrends van wilde dieren in Afrika werden geanalyseerd, is de aanwezigheid van menselijke conflicten de belangrijkste voorspeller of een soort zal gedijen of verdwijnen. Het gebruik van chemicaliën en landmijnen kan verwoestende gevolgen hebben voor leefgebieden en dieren direct doden. Conflicten kunnen ook leiden tot een toename van niet-duurzame jacht en stroperij, zowel voor voedsel als om geld in te zamelen. Dit wordt versterkt door de toegenomen beschikbaarheid van vuurwapens. Zeeoefeningen hebben invloed op zeedieren en kunnen massastrandingen van walvissen en dolfijnen veroorzaken.

Voedseltekorten veroorzaakt door conflicten leiden er ook toe dat boerderijdieren en gezelschapsdieren geëuthanaseerd worden omdat de eigenaren ze niet meer kunnen voeden. Tijdens veel conflicten worden gezelschapsdieren ook achtergelaten of raken ze zoek als mensen hun huizen moeten verlaten.

Tijdens het voortdurende conflict in Oekraïne zijn honderdduizenden dieren – huisdieren, vee, dieren in gevangenschap en wilde dieren – in nood geweest. Veel vluchtelingen die naar buurlanden zijn gevlucht, hebben hun huisdieren meegenomen, maar helaas zijn er ook huisdieren achtergelaten. Een groot aantal wilde dieren moest worden gered en geëvacueerd, omdat ze in achtertuinen waren achtergelaten door particuliere eigenaren of omdat hun leefgebied was aangetast door voortdurende beschietingen en het plaatsen van landmijnen.

Hoe kunnen we dieren helpen bij rampen?

Er zijn veel manieren waarop we dieren kunnen helpen die zijn getroffen door aardbevingen, bosbranden, stormen en andere rampen. We kunnen er bijvoorbeeld voor zorgen dat onze eigen huisdieren, veedieren en gezelschapsdieren voorbereid zijn op een eventuele ramp. Bekijk onze hulpmiddelen voor meer informatie.

Ten tweede kunnen we de gevolgen van rampen beperken door veerkracht op te bouwen binnen gemeenschappen en landschappen. IFAW werkt samen met lokale overheden, organisaties en gemeenschappen om ervoor te zorgen dat zowel mensen als dieren een weg naar veiligheid hebben. Ook trainen we hulpverleners in elk aspect van rampenparaatheid en technische rampenrespons, waaronder opsporing en redding, tijdelijke opvang en diergeneeskundige noodhulp.

IFAW ontwikkelt ook reddingsnetwerken voor dieren, bestaande uit duizenden strategisch gevestigde partners, deskundigen en autoriteiten over de hele wereld om onmiddellijk te kunnen reageren als een ramp toeslaat.

Lees meer over hoe we dieren en gemeenschappen voorbereiden op rampen.