Kunnen dieren aardbevingen en andere rampen voorspellen?

Er bestaat een wijdverbreid idee dat dieren in staat zijn om aardbevingen en andere rampen te voorspellen. Maar is hier enig wetenschappelijk bewijs voor? En wat is de werkelijke impact van rampen zoals aardbevingen, tsunami's, bosbranden en stormen op wilde dieren?

Kunnen dieren aardbevingen voorspellen?

Wetenschappers hebben tot nu toe geen consistente waarnemingen van dieren die vreemd gedrag vertonen of het gebied verlaten dagen voor een aardbeving kunnen vastleggen. Hoewel er anekdotische verslagen zijn van dit fenomeen die teruggaan tot 373 voor Christus, is dit niet voldoende om te bewijzen dat dieren over dit vermogen beschikken.

Sommige dieren kunnen dankzij hun scherpe zintuigen trillingen van een aardbeving enkele seconden van tevoren opmerken, maar niet enkele uren of dagen van tevoren. Een aardbeving genereert twee soorten energiegolven: de kleinere P-golf (of drukgolf) bereikt het gebied kort voor de grotere S-golf (of schuifgolf). De P-golf beweegt sneller dan de S-golf omdat het door zowel vaste stoffen, vloeistoffen als gassen kan bewegen, terwijl de S-golf alleen door vaste stoffen kan bewegen en de grond doet schudden in een rollende beweging. Hoewel slechts weinig mensen de trillingen van de P-golf opmerken, zijn dieren vaak wel gevoelig voor deze veranderingen. Hoe dieren precies in staat zijn P-golven waar te nemen, blijft echter onbekend, maar het zou mogelijk zijn via hun reukzin, tastzin of gehoor.

Kunnen dieren tsunami's voorspellen?

Tsunami's ontstaan als gevolg van aardbevingen, aardverschuivingen of andere aanzienlijke verstoringen in de oceaan. De trillingen die door deze gebeurtenissen worden veroorzaakt, kunnen door sommige dieren worden waargenomen, zelfs als mensen ze niet opmerken.

Toch is het grootste deel van het bewijs voor dit concept gebaseerd op ooggetuigenverslagen. Bijvoorbeeld, tijdens de tsunami van 2004, veroorzaakt door de aardbeving met een magnitude van 9,1 in de Indische Oceaan, hebben lokale bewoners waargenomen dat olifanten en flamingo's zich naar hoger gelegen gebieden begaven. Er waren ook meldingen van vreemd gedrag bij gedomesticeerde dieren.

Kunnen dieren bosbranden voorspellen?

Enkele wilde dieren kunnen dankzij hun scherpe reukzin en omgevingsbewustzijn opmerken wanneer er brand uitbreekt, maar ze hebben geen voorafgaande kennis van waar en wanneer een brand zal ontstaan. Door de toegenomen frequentie en intensiteit van branden, die mede worden veroorzaakt door de opwarming van de aarde en klimaatverandering, wordt het voor dieren steeds moeilijker om dergelijke gebeurtenissen te overleven.

Kunnen dieren stormen voorspellen?

Ondanks onze geavanceerde technologie om stormen te voorspellen en te monitoren, wijst recent onderzoek erop dat vogels in staat zijn orkanen en cyclonen veel verder van tevoren te voorspellen dan mensen. Dit onderzoek toonde aan dat het broedgedrag van lijsters gedurende een periode van twee decennia een betrouwbare voorspeller was van de intensiteit van het Atlantische orkaanseizoen.

Deze vogels, bekend als veeries, bleken in staat te zijn om tropische stormen schijnbaar maanden van tevoren te detecteren. Sommige jaren beëindigden de veeries hun broedseizoen vroeger en maakten ze zich eerder klaar voor de trek dan in andere jaren. Uit analyse bleek een verband tussen dit gedrag en de intensiteit van het daaropvolgende orkaanseizoen. Onderzoekers vermoedden dat het vroegere begin van de trek de vogels extra tijd gaf om stormen af te wachten voordat ze open water overstaken.

Er is meer onderzoek nodig om te bepalen of bepaalde vogels daadwerkelijk het vermogen bezitten om orkanen en tropische stormen te voorspellen. Met de verslechterende intensiteit en onvoorspelbaarheid van deze extreme weersomstandigheden als gevolg van klimaatverandering, kunnen ze een ernstige bedreiging vormen voor het voortbestaan van veel soorten.

Kunnen mensen rampen voorspellen?

Gelukkig stelt geavanceerde technologie ons in staat om zwaar weer, zoals orkanen en tropische stormen, op de voet te volgen, zelfs als we niet alle rampen kunnen voorspellen. Dit biedt ons vaak voldoende tijd om ons voor te bereiden en evacuatieplannen te maken. Helaas worden dieren nog vaak aan hun lot overgelaten, en dergelijke stormen kunnen onverwachte gevolgen hebben, zoals het voorbeeld van de storm Daniel die een dam in Libië brak, wat resulteerde in overstromingen in de stad Derna. Dergelijke rampen kunnen duizenden mensen uit hun huizen verdrijven, hen scheiden van hun huisdieren en ook wilde dieren verwonden of in de problemen brengen, aangezien zij niet op mensen kunnen vertrouwen. Daarom is het van cruciaal belang dat we ons zo vroeg mogelijk voorbereiden op rampen.

Het IFAW-project voor rampenbestendigheid op Bali maakt gebruik van de ongebruikelijke gedragingen van wilde dieren als een integraal onderdeel van het waarschuwingssysteem om uitbarstingen van de nabijgelegen vulkaan Mt. Agung te voorspellen. Hoewel de wetenschappelijke verklaring voor het gedrag van bepaalde dieren die op de vlucht slaan nog niet duidelijk is, wordt deze ongewone reactie traditioneel gerapporteerd door dorpsoudsten en blijft het een essentieel onderdeel van de rampenparaatheid in deze gemeenschap.

Hoe kun je dieren helpen die getroffen zijn door rampen?

Dieren hebben over het algemeen geen voorspellend vermogen voor rampen. Aangezien rampen op elk moment kunnen plaatsvinden, is het cruciaal dat we onszelf en onze dieren voorbereiden op aardbevingen, tsunami's, branden en extreme weersomstandigheden.

Het reageren op rampen vormt een essentieel aspect van het werk van het IFAW, en dit omvat ook het assisteren van mensen bij het voorbereiden van hun geliefde huisdieren op dergelijke noodsituaties. Voor meer informatie kun je terecht op onze pagina #DisasterReady en onze bronnen over rampenparaatheid.

Het IFAW biedt ondersteuning aan dieren die getroffen zijn door aardbevingen en andere rampen door middel van hulpverlening aan lokale organisaties en de inzet van deskundige teams. Na de aardbeving met een kracht van 7,8 in Turkije en Noord-Syrië, heeft het IFAW dringende noodhulp verstrekt aan lokale organisaties die betrokken waren bij de reddingsoperaties voor dieren die vastzaten onder het puin. Bovendien heeft het IFAW ook noodhulp verleend aan Marokko na een aardbeving met een magnitude van 6,8.

In 2022 heeft het IFAW gereageerd op een tsunami veroorzaakt door een vulkaanuitbarsting in Tonga door hulp te bieden aan de Nieuw-Zeelandse organisatie South Pacific Animal Welfare (SPAW). Ondanks uitdagingen met het transport van voorraden tussen de eilanden, slaagde SPAW erin diergeneeskundige hulpgoederen over het hele land te verspreiden gedurende een periode van drie maanden, waarmee ongeveer 4.000 dieren werden bijgestaan.

Tijdens de bosbranden in Griekenland hadden talloze dieren, waaronder veel vogels, schildpadden en vleermuizen, dringend behoefte aan veterinaire zorg. Gedurende en na de branden heeft het IFAW ANIMA ondersteund, dat de voornaamste eerstehulppost voor wilde dieren in Griekenland beheert. Het IFAW zette ook een team van experts in om te helpen bij de rehabilitatie en vrijlating van bijna 150 schildpadden. Na de branden in Maui bood het IFAW ondersteuning en zette het een reddingsteam in om de Maui Humane Society te helpen bij het redden van dieren en het herenigen van huisdieren met hun families. Bovendien is het IFAW actief ter plaatse om dieren te redden en te rehabiliteren, waaronder koala's die getroffen zijn door de frequente bosbranden in Australië.

Toen duizenden mensen en dieren in Italië door overstromingen gedwongen werden hun huizen te verlaten, heeft het IFAW lokale partners ondersteund door de aanschaf van diergeneeskundige benodigdheden en dierenvoer mogelijk te maken, waardoor meer dan 1.100 dieren geholpen konden worden.