17 van de meest bedreigde zoogdieren ter wereld

Er zijn wereldwijd meer dan 4.000 diersoorten die zo ernstig bedreigd worden dat ze bijna zijn uitgestorven. Hieronder vind je 17 van de meest ernstig bedreigde zoogdieren op aarde, die vechten om te overleven terwijl ze worden bedreigd door onder andere het verlies van leefgebied en stroperij.

Gibbons

Gibbons (mensapen) worden ernstig bedreigd in hun voortbestaan, voornamelijk door verlies van leefgebied en illegale handel in wilde dieren. Ontbossing door houtkap en voor landbouw en infrastructuurontwikkeling heeft hun leefgebied in tropische wouden in heel Zuidoost-Azië gedecimeerd. Als bossen verdwijnen, verliezen gibbons hun voedselbronnen en schuilplaatsen.

Tot de bedreigde gibbonsoorten behoren de kuifgibbon, Hainangibbon, (noordelijke) witwanggibbon en Nomascus nasutus. Er zijn nog maar ongeveer 30 Hainangibbons ter wereld.

Gibbonpopulaties worden ook zwaar getroffen door de illegale handel in wilde dieren. Ze worden vaak gevangen en verkocht als luxe huisdieren. Natuurbeschermers in Azië werken aan afschaffing van deze praktijken, door online handelsnetwerken in wilde dieren te verstoren en te lobbyen voor strengere regelgeving.

Westelijke chimpansee

Deze ondersoort van de chimpansee staat sinds 2016 op de lijst van ernstig bedreigde diersoorten. Het is lastig te bepalen hoeveel westelijke chimpansees er nog in het wild leven, omdat de populatie sterk is verspreid over Afrika.

Westelijke chimpansees zijn een fascinerende ondersoort: er zijn waarnemingen gedaan waarbij ze houten speren maakten om op andere primaten te jagen, noten openkraakten met stenen en op hete dagen in poelen speelden.

Hun afnemende populatie wordt dagelijks bedreigd door stropers en ontbossing. De handel in exotische huisdieren heeft ook invloed op westerse chimpansees: naar schatting zijn er voor elke babychimpansee die als huisdier wordt gehouden, al tien gedood.

IFAW werkt samen met andere natuurbeschermingsorganisaties om de handel in exotische huisdieren te bestrijden.

Damagazelle

Chinese vlagdolfijn (Baiji)

Men denkt dat de Chinese vlagdolfijn (ook wel baiji genoemd) de eerste dolfijnsoort is die uitsterft als gevolg van menselijke invloeden.

De dolfijnsoort leeft in zoet water en komt voor in het rivierenstelsel van de Yangtze in China. De populatie is sterk versnipperd, waardoor het moeilijk is om de aantallen in het wild in te schatten. In 2001 werd voor het laatst een Chinese vlagdolfijn in het wild aangetroffen, ondanks een grootschalige zoektocht in 2016.

Niet-duurzame vismethoden in China zijn waarschijnlijk de belangrijkste oorzaak van de sterke afname van de populaties, samen met de aantasting van het leefgebied.

IFAW is wereldwijd sterk betrokken bij de redding en het behoud van dolfijnen en hoopt dat geen andere dolfijnsoorten in de voetsporen treden van de mogelijk uitgestorven Chinese vlagdolfijn.

Wilde kameel

De grootste bedreigingen voor wilde kamelen zijn stroperij en klimaatverandering. In de woestijngebieden in het noorden van China en Mongolië leven nog maar 950 volwassen exemplaren.

Door de droogte in het gebied neemt het aantal oases – en hiermee het aantal wilde kamelen – snel af. De oases zijn de enige waterbron voor de wilde kamelen. Het resterende leefgebied in Mongolië wordt bovendien aangetast door vee, omdat de landbouw toeneemt en de kamelen meer concurrentie krijgen om voedsel en water.

Noordkaper

De noordkaper wordt ernstig bedreigd. De populatie telt momenteel minder dan 340 noordkapers, waarvan slechts 70 vrouwtjes die zich nog kunnen voortplanten. Het merendeel van deze populatiedaling komt door menselijk handelen.

Onderwaterlawaai, commerciële visserij, trans-Atlantische scheepvaartroutes en de afname van leefgebieden zijn allemaal bedreigingen voor de noordkaper.

IFAW zet zich in voor het behoud van walvissoorten over de hele wereld, met speciale programma's voor de noordkaper. Kleine veranderingen, zoals langzamere vaarsnelheden, veranderingen in vistechnieken, bredere klimaatvoorlichting en vermindering van oceaanlawaai maken allemaal deel uit van ons dagelijkse werk om deze soort te redden.

Saiga-antilope

Deze antilopesoort staat sinds 2018 op de lijst van ernstig bedreigde diersoorten. Hoewel er nog meer dan 100.000 volwassen dieren in het wild leven, is dit aantal sterk afgenomen.

De inspanningen voor het behoud zijn echter succesvol – zonder actie van organisaties als IFAW zou de saiga in het afgelopen decennium waarschijnlijk zijn uitgestorven.

Deze trekdieren in Noord-Azië worden bedreigd door de jacht en door klimaatverandering. Ze worden gestroopt voor hun grote, kenmerkende hoorns, waarvan sommige culturen geloven dat ze geneeskrachtige eigenschappen hebben. Ook is de populatie afgenomen door de achteruitgang van hun leefgebieden en klimaatverandering. Hierdoor zijn er minder beschikbare graasgebieden.

Verschillende organisaties en regeringen hebben maatregelen genomen om de saigapopulaties te beschermen. Er wordt meer gepatrouilleerd tegen stroperij, leefgebieden worden hersteld en gemeenschappen worden betrokken bij de inspanningen.

Goudmantelboomkangoeroe

Hoewel het in Australië wemelt van de kangoeroes, komt deze specifieke ondersoort alleen voor in een klein bebost gebied in Papoea-Nieuw-Guinea. Ze zijn door de IUCN geclassificeerd als ernstig bedreigd en er leven naar schatting nog maar zo'n 500 volwassen exemplaren in het wild.

Wijdverspreide ontbossing voor landbouw en houtkap heeft hun oorspronkelijke leefgebied in het regenwoud aangetast, waardoor hun leefgebied en voedselbronnen zijn afgenomen.

Daarnaast vormt de jacht op hun vlees door de lokale bevolking een aanzienlijke bedreiging.

Organisaties van lokale gemeenschappen werken samen om het leefgebied van deze kangoeroes te beschermen, maar er moet internationaal meer worden gedaan om de soort voor uitsterven te behoeden.

One-striped opossum

Van de 'one-striped' of 'single-striped' (enkelgestreepte) opossum is geen Nederlandse naam bekend. De Latijnse naam is Monodelphis unistriata. De ondersoort van de opossum, ook wel buidelrat, wordt beschouwd als mogelijk uitgestorven. Er wordt aangenomen dat er nog maar twee tot tien 'enkelgestreepte opossums' in het wild leven. Er zijn in de geschiedenis slechts twee waarnemingen geregistreerd, in centraal Zuid-Amerika.

In centraal Zuid-Amerika hebben verstedelijking, uitbreiding van de landbouw en ontbossing hun leefgebieden in de bossen verkleind, waardoor populaties geïsoleerd zijn geraakt en hun toegang tot voedsel en hun vermogen om partners te vinden is beperkt. Klimaatverandering maakt ze nog kwetsbaarder doordat hun ecosystemen veranderen.

De inspanningen om de opossum te beschermen zijn vergelijkbaar met de inspanningen voor andere kleine zoogdieren die in de bossen van Zuid-Amerika leven: het aanleggen van wildcorridors om geïsoleerde populaties met elkaar te verbinden, het behouden van resterende bosgebieden en het bevorderen van duurzaam landgebruik door lokale gemeenschappen.

Rode wolf

De rode wolf wordt met uitsterven bedreigd: er leven nog maar 20 of 30 volwassen rode wolven in het wild. Ze leven in het noordoosten van de Verenigde Staten.

Net als andere wolven die in Noord-Amerika leven, worden ze voortdurend bedreigd door mensen die bang zijn om in de buurt van wolven te leven – ondanks het feit dat aanvallen van wolven ongelooflijk zeldzaam zijn.

Zowel in Canada als in de VS ondersteunt IFAW wet- en regelgeving om alle wolvensoorten te beschermen die worden bedreigd door commerciële en privé-jacht. In Europa, waar de jacht op wolven strikt verboden is, werken we aan het monitoren van populaties en helpen we wolven en veehouders om vreedzaam samen te leven.

Cheeta (jachtluipaard)

Cheeta's, ook wel jachtluipaarden genoemd, zijn geen obscure dieren, maar meerdere ondersoorten worden met uitsterven bedreigd. In totaal leven er nog ongeveer 6.000 cheeta's in het wild. Twee ernstig bedreigde soorten, Acinonyx jubatus hecki (leefgebied: Sahara en Sahel) en de Acinonyx jubatus venaticus (leefgebied: Azïe, met name Iran), worden vooral bedreigd door wildlife criminaliteit.

In de Hoorn van Afrika worden cheeta's illegaal verhandeld voor de handel in exotische huisdieren. IFAW werkt momenteel aan het bestrijden van de handel in cheeta's en gazellen in Afrika als onderdeel van het project Legal Intelligence for Cheetah Illicit Trade (LICIT) in een poging om de diersoort te behouden.

Europese nerts

Hoewel hun populatie over het Europese continent verspreid is, staat deze nertssoort op de lijst van ernstig bedreigde diersoorten. Ze worden geconfronteerd met extreem verlies van leefgebied en overbejaging.

Door vervuiling en drooglegging van moerasgebieden zijn hun geschikte leefgebieden aanzienlijk verkleind, waardoor de populaties versnipperd zijn geraakt. Initiatieven om deze kleine zoogdieren te helpen behouden zijn onder andere herstel van hun leefgebieden, fokprogramma's in gevangenschap en het terugdringen van invasieve Amerikaanse nertsen uit de leefgebieden van Europese nertsen.

Vleermuizen

Hoewel vleermuizen in veel verschillende leefgebieden over de hele wereld voorkomen, worden 22 soorten vleermuizen ernstig bedreigd. Bovendien zijn een aantal soorten mogelijk al uitgestorven, omdat ze recent niet meer in het wild zijn waargenomen: rouwbuisneusvleermuis, grote Nieuw-Zeelandse vleermuis, Nieuw-Guinese grootoorvleermuis, bergapenkopvleermuis en Pteropus aruensis (Aru flying fox).

IFAW zet zich met hart en ziel in voor het behoud van de overgebleven vleermuissoorten en het terugdraaien van hun bedreigde status. In Australië herstellen we leefgebieden voor vleermuizen en andere kleine zoogdieren, die door bosbranden zijn gedecimeerd.

Tijdens de aanhoudende oorlog in Oekraïne hebben we ons ingezet om allerlei diersoorten te helpen waarvan het welzijn in gevaar is. We zijn een samenwerkingsverband aangegaan met het Ukrainian Bat Rehabilitation Center om ervoor te zorgen dat zij de middelen hebben die ze nodig hebben. Via deze samenwerking hebben we meer dan 500 vleermuizen gered die onder de grond vastzaten en hebben we meer dan 3.000 vleermuizen gerehabiliteerd.

Cozumelwasbeer

Er wordt aangenomen dat er nog slechts 192 Cozumelwasberen over zijn, die allemaal op het Mexicaanse eiland Cozumel leven. Hun grootste bedreiging komt van mensen, door toerisme en klimaatverandering.

Omdat het eiland een bekende toeristische bestemming is, hebben de wasberen door de snelle ontwikkeling weinig ruimte en middelen overgehouden. De meeste sterfgevallen onder Cozumelwasberen zijn het gevolg van aanrijdingen door auto's op de hoofdwegen van het eiland.

Voorlichtings- en bewustwordingscampagnes betrekken de lokale gemeenschappen en toeristen bij het behoud van de wasbeer, in de hoop hun kleine overgebleven populatie te beschermen.

Bosolifant

(Afrikaanse) bosolifanten worden ernstig bedreigd, voornamelijk door de meedogenloze stroperij om hun ivoren slagtanden, die wordt aangewakkerd door de illegale ivoorhandel. De illegale jacht is sinds 2008 toegenomen en stropers doden meer Afrikaanse olifanten dan dat er worden geboren.

Conflicten tussen mensen en olifanten vormen ook een ernstige bedreiging. Deze ontstaan meestal wanneer olifanten de gewassen van boeren vernielen of te dicht bij menselijke woongebieden komen.

De aanwezigheid van olifanten heeft een grote invloed op het milieu en het welzijn van andere dieren, omdat ze naar water graven, zaden verspreiden, bomen vellen en bijdragen aan het herstel van ecosystemen.

Daarom is het behoud van bosolifanten essentieel. Behoudsmaatregelen omvatten anti-stroperijpatrouilles, strengere wetshandhaving tegen de ivoorhandel en inspanningen om de vernietiging van leefgebieden tegen te gaan. IFAW werkt nauw samen met lokale gemeenschappen om vreedzame coëxistentie en duurzaam beheer van hulpbronnen te bevorderen en lobbyt tegelijkertijd voor strengere stroperijvoorschriften.

Vancouvermarmot

Deze marmot-soort komt alleen voor op een klein eiland voor de kust van Canada. Er leven nog maar zo'n 90 volwassen Vancouvermarmotten in het wild. Het zijn zeer sociale dieren die in holen leven in de subalpiene weiden van het eiland. Ze zijn een ernstig bedreigde diersoort, met name door klimaatverandering en houtkap.

Hoewel pas gekapte bosgebieden in eerste instantie aantrekkelijk zijn voor de marmotten, bieden ze onvoldoende beschutting voor de winterslaap, waardoor ze geen geschikt leefgebied hebben.

Daarnaast heeft klimaatverandering invloed op de hoeveelheid leefgebied die beschikbaar is voor de marmotten, omdat ze specifieke klimaatomstandigheden nodig hebben om te overwinteren. Ze zijn veel kwetsbaarder voor roofdieren als ze laat aan hun winterslaap beginnen of er vroeg mee stoppen.

Hoe kunnen we bedreigde diersoorten helpen?

De meeste van deze bedreigde zoogdieren bevinden zich in deze kritieke situatie als gevolg van menselijk handelen, dus het is aan ons om ze te redden.

Lees meer over deze dieren en hoe IFAW zich inzet om ze te beschermen.