Olifanten doen het goed in Malawi, een jaar na de grote translocatie

Eerdere pogingen om de olifantenpopulatie in Kasungu te versterken

Kasungu was ooit een vooraanstaand beschermd gebied in Malawi. Maar jaren van verwaarlozing en grootschalige stroperij decimeerden de gevarieerde populatie wilde dieren, waardoor het aantal olifanten terugliep van meer dan 2000 in de jaren 1970 tot minder dan 50. Het gebied was ooit een populaire toeristische bestemming, maar het aantal bezoekers was vrijwel geheel afgenomen door het gebrek aan wilde dieren.

IFAW ondersteunt al vele jaren actief de natuurbeschermingsinspanningen van het Malawi Department of National Parks and Wildlife (DNPW), bijvoorbeeld door capaciteit op te bouwen met behulp van training en materialen, leefgebieden veilig te stellen en samen te werken met gemeenschappen. Daarom aarzelden we niet toen Kasungu onze hulp nodig had.

Ons door USAID gesteunde project Combating Wildlife Crime in de Malawi-Zambia Transfrontier Conservation Area was gericht op het stabiliseren of vergroten van olifantenpopulaties door het aantal sterfgevallen door stroperij te verminderen en het vreedzaam samenleven van mensen en dieren te stimuleren.

In 2015 telde de olifantenpopulatie in Kasungu iets minder dan 50 individuen. In 2022, na zes jaar inspanningen van IFAW en DNPW, was er vrijwel een einde gekomen aan alle vormen van stroperij en wildlife crime, was er een kader van toegewijde, goed opgeleide en gemotiveerde rangers ontwikkeld, was er infrastructuur aangelegd en was de economie van de gemeenschap nieuw leven ingeblazen. De olifantenpopulatie steeg tot 120.

De volgende stap: translocatie

Hoewel het succes onmiskenbaar was, was het aantal olifanten in Kasungu onvoldoende om een levensvatbare populatie op de lange termijn te garanderen. Kasungu was er echter klaar voor om olifanten op te nemen van Liwonde National Park, dat een paar honderd kilometer oostelijker ligt. Daar was een overvloed aan olifanten, wat de draagkracht van het park op de proef stelde. Liwonde is met een oppervlakte van ongeveer 580km2 het op één na kleinste nationale park van Malawi. De snel groeiende olifantenpopulatie in dat park maakte het mogelijk – en noodzakelijk – om het overschot aan dieren te verplaatsen.

In samenwerking met DNPW Malawi en African Parks was de overplaatsing een enorm en gecompliceerd proces, waarvoor een klein leger nodig was: natuurbeschermers, translocatie-experts, dierenartsen, hulpverleners, helikopters en een vloot van speciaal aangepaste trucks om wekenlang tot 27 olifanten tegelijk te verplaatsen. De vrachtwagens reden bijna 500 kilometer van het ene naar het andere park. De ene na de andere lading olifanten werd overgebracht en veilig vrijgelaten in hun nieuwe onderkomen.

Wetenschap wijst de weg

Een jaar later leren de Kasungu-gemeenschappen samen te leven met hun reusachtige buren.

IFAW gebruikt wetenschap als leidraad voor praktische maatregelen, zoals de bouw van een kilometerslange omheining op zonne-energie om de gemeenschappen te beschermen tegen olifanten die buiten de parkgrenzen zwerven. De bouw van de omheining is in volle gang: al 70 kilometer is voltooid en naar verwachting zal aan het eind van het jaar nog eens 20 kilometer worden voltooid. Een samenwerkingsverband tussen lokale gemeenschappen heeft meer dan 100 mannen en vrouwen in dienst om de omheining op te zetten en nog eens 17 vaste medewerkers bewaken de omheining dagelijks om deze operationeel te houden en reparaties uit te voeren.

Wetenschap speelt ook een leidende rol bij het leveren van de feiten die we nodig hebben om het succes van deze ambitieuze onderneming te garanderen. Niet alleen om de populatie olifanten en andere wilde dieren in Kasungu weer op peil te brengen en de levensvatbaarheid van het park als toeristische hotspot en economische trekpleister te herstellen, maar ook ter ondersteuning van IFAW's doelstelling om olifanten weer vrij rond te laten trekken door de landschappen en over de grens van Malawi en Zambia.

Ten tijde van de translocatie hebben we vijf olifanten (vier vrouwtjes en één mannetje) uit Kasungu's inheemse kuddes voorzien van een halsband met zender; de getransloceerde olifanten kregen 24 halsbanden om (19 vrouwtjes en vijf mannetjes). De bewegingen van de olifanten worden nauwlettend gevolgd en zijn fascinerend om te zien.

Onze 'eye-in-the-sky'-waarnemingen laten zien dat de oorspronkelijke olifanten van Kasungu voornamelijk in dezelfde gebieden blijven waar ze altijd al zijn geweest. De getransloceerde olifanten verkennen hun nieuwe omgeving echter op grote schaal en beperken hun bewegingen niet tot het park.

Nauwe samenwerking met gemeenschappen

Als cruciaal landschap in de TFCA grenst een deel van Kasungu aan Zambia. Het nationale park zal nooit omheind worden op de grens met Zambia, waardoor olifanten vrij kunnen rondlopen tussen de twee landen.

Dit heeft helaas geleid tot conflicten met gemeenschappen, en tragisch genoeg ook tot dodelijke slachtoffers. IFAW erkent dit, leeft mee en geeft directe steun aan families en gemeenschappen wanneer nodig.

Zowel Patricio Ndadzela, IFAW-directeur voor Malawi en Zambia, als Brighton Kumchedwa, directeur van het Malawi Department of Parks and Wildlife (DNPW), erkennen de uitdagingen, maar leggen uit dat invasies gebruikelijk zijn wanneer getransloceerde olifantenpopulaties zich in een nieuwe omgeving proberen te vestigen.

"Ze proberen hun territorium vast te stellen. Ze verplaatsen zich van de ene hoek van het park naar de andere om hun terrein te verkennen totdat ze zich uiteindelijk vestigen," zegt Kumchedwa.

"IFAW werkt nauw samen met de gemeenschappen om ervoor te zorgen dat ze op de hoogte zijn en in veiligheid kunnen blijven als olifanten in de buurt komen," zegt Ndadzela.

"Onze teams geven voorlichting en training om mensen te helpen hun gedrag en omgang met olifanten beter te sturen", vervolgt hij. "We hebben ook Rapid Response Units die 24 uur per dag paraat staan om in actie te komen als olifanten te dicht in de buurt komen van boerderijen en woongebieden."

Positieve resultaten

De toevoeging van 263 olifanten aan Kasungu National Park heeft al positieve resultaten opgeleverd. Het toerisme in het park groeit geleidelijk en de gemeenschappen profiteren van de verbeterde werkgelegenheid. De Kasungu Wildlife Conservation for Community Development Association (KAWICCODA), een coöperatie van dorpsleden uit de omgeving, heeft een overeenkomst getekend met het park om de inkomsten te delen. Dankzij deze overeenkomst heeft de vereniging verschillende ontwikkelingsprojecten kunnen uitvoeren, waaronder de bouw van lerarenwoningen, de ondersteuning van gezondheidscentra en de realisatie van een natuurbeschermingsloge bij de hoofdingang van het park. Ook bijenteelt en maïsmolens zijn mogelijk gemaakt door IFAW's steun.

Hoewel het project Combating Wildlife Crime in 2022 werd afgerond, blijft IFAW betrokken bij de voltooiing van de omheining en bij interventies die bijdragen aan het welzijn van de lokale gemeenschappen. We helpen coöperaties met irrigatie-infrastructuur om de landbouwactiviteiten te verbeteren. Deze inspanningen zijn gericht op de ontwikkeling van toerisme, de bevordering van het beheer van beschermde gebieden en de verbetering van de bestaansmiddelen in de Kasungu-regio.

Olifanten staan centraal in IFAW's initiatief Room to Roam, dat is gericht op het creëren van uitgestrekte, aaneengesloten landschappen waar wilde dieren en mensen de ruimte hebben om in balans samen te leven. Door veilige doorgangen te creëren waar olifanten en andere wilde dieren vrij kunnen rondtrekken binnen hun leefgebieden, kunnen we zorgen voor een grotere biodiversiteit, een natuurlijke veerkracht tegen klimaatverandering en een veilige toekomst voor dieren en mensen.