Wat je altijd al wilde weten over zeehonden

Waar leven zeehonden? 

Zeehonden leven verspreid over de hele wereld. De meeste soorten hebben een voorkeur voor koudere wateren of zelfs poolgebieden. Sommige soorten hebben een heel specifiek leefgebied, zoals de Hawaïaanse monniksrob, die voorkomt rond de Hawaïaanse eilanden, of de galapagoszeebeer, die voorkomt rond de Galapagoseilanden. De Kaspische zeehond leeft alleen in de Kaspische Zee. 

Deze soorten zijn het meest kwetsbaar, omdat de omstandigheden in hun specifieke gebieden gevolgen kunnen hebben voor de hele populatie. De Hawaïaanse monniksrob is bijvoorbeeld een van de meest bedreigde zeehondensoorten, omdat de beschikbaarheid van voedsel in zijn leefgebied afnam. Ook neemt zijn leefgebied zelf af door het stijgen van de zeespiegel en erosie door klimaatverandering. 

Soorten die wijdverspreid zijn, zijn minder kwetsbaar, omdat ze vaak een grotere populatie hebben en zich makkelijker aanpassen. De krabbeneter is zo'n zeehondensoort; die leeft in heel Antarctica en heeft een populatie heeft van ongeveer 4 miljoen dieren. 

Zeehonden zijn semi-aquatische dieren, wat betekent dat ze zowel in het water als op het land leven. Veel zeehondensoorten gebruiken kusten of zee-ijs om te rusten, zich op te warmen, te paren en te bevallen. Sommige soorten blijven altijd dicht bij de kust omdat ze de voorkeur geven aan ondiep water en vaak op het land rusten. 

Waar leven zeehonden in Nederland? 

In Nederland leven twee zeehondensoorten: de gewone zeehond en de grijze zeehond. De gewone zeehond komt het meest voor. Deze zeehond leeft met name in de Waddenzee, maar ook in de Noordzee en in de Oosterschelde in Zeeland. Hij gebruikt het Nederlandse deltagebied (gebied met veel water, in en rondom Zeeland) als ligplaats. 

De grijze zeehond kwam vroeger heel veel voor in de Noordzee, tot ze in de Middeleeuwen werden uitgeroeid door mensen. Sinds 1950 leeft de zeehondsoort weer in Nederlandse wateren. De grijze zeehond komt, net als de gewone zeehond, voor in de Waddenzee en in en rondom Zeeland.  

Zeehonden kunnen ook in zoet water leven, waardoor het wel eens voorkomt dat ze via sluizen in de binnenwateren van Nederland komen, bijvoorbeeld in het IJsselmeer. Er is bijvoorbeeld wel eens een zeehond gespot in een gracht in de binnenstad van Utrecht.

Hoe ademen zeehonden? 

Zeehonden zijn zoogdieren die niet alleen in het water, maar ook veel op land leven. Ze ademen als ze boven water zijn. Hun lichaam is zo aangepast dat ze heel veel zuurstof in hun bloed kunnen opnemen. Ook verlaagt hun hartslag wanneer ze onder water duiken, waardoor ze minder zuurstof nodig hebben. Hierdoor kunnen ze lang onder water blijven zonder te ademen. 

Hoelang kan een zeehond onder water blijven? 

Zeehonden brengen een groot deel van hun tijd door in het water en duiken vaak om voedsel te vinden. Veel zeehondsoorten kunnen 20-30 minuten onder water blijven.  

Zeeolifanten, de grootste soort zeehonden, zijn bijzonder goede duikers die hun adem ongeveer twee uur kunnen inhouden. Om dit te doen vertraagt de zeehond zijn hartslag, en richt zijn bloedsomloop op de hersenen, het hart en de spieren. 

Eenmaal onder water gebruiken ze hun interne zuurstofvoorraad om hun lichaam te laten functioneren. Recent onderzoek laat zien dat zeedieren grotere hoeveelheden zuurstof kunnen opslaan dan mensen door speciale eiwitten in hun lichaam die zuurstof vasthouden. 

Hoe slapen zeehonden? 

Zeehonden slapen zowel op het land als in het water. In het water drijven ze horizontaal op het wateroppervlak of verticaal onder water. Onder water slapen ze eigenlijk maar half: tijdens hun slaap blijft één helft van de hersenen wakker terwijl de andere helft slaapt. 

Zeeolifanten slapen op de momenten dat ze in open water zijn ongeveer twee uur per dag, en op het land meer dan tien uur per dag. Ze slapen niet in één keer twee uur, maar in korte dutjes van minder dan 20 minuten per keer. De volwassen zeehonden duiken voor 10 minuten naar grote dieptes waar ze veilig zijn voor roofdieren, meestal tot 90-300 meter. Op dat moment komt de zeeolifant in de eerste, lichte fase van de slaap. Dat gaat over in de diepe REM-slaap, waarbij zijn lichaam verlamt en ondersteboven draait. 

Hoe snel kan een zeehond zwemmen? 

Een zeehond zwemt met een snelheid van ongeveer 35 kilometer per uur. Op het land beweegt hij met ongeveer 2 kilometer per uur.  

Wat eten zeehonden? 

Het dieet van zeehonden varieert van soort tot soort. De meeste eten grote hoeveelheden vis. Sommige zeehondensoorten eten ook inktvis, weekdieren, schaaldieren, schelpdieren en krill. De zeeluipaard is een uitzonderlijke zeehondensoort; die eet pinguïns, zeevogels en andere zeehonden. 

Leuk feitje: de krabbeneter, ook een zeehondensoort, eet voor 95% krill, en voor de rest inktvis en vis. Ondanks zijn naam eet deze soort dus geen krabben.

Hoe oud wordt een zeehond? 

Zeehonden kunnen in het wild wel 30 jaar oud worden. 

Hoe worden zeehonden geboren? 

Zeehonden bevallen op het droge. Het verschilt per zeehondsoort in welke periode van het jaar de pups worden geboren. Veel zeehondenpups worden alleen gelaten op het land wanneer de ouder in zee op zoek gaat naar eten. De pups hebben direct na hun geboorte meestal nog geen waterdichte vacht. Dit krijgen ze meestal na een paar weken tot een maand, en dan kunnen ze het water in. 

Wat moet je doen als je een aangespoelde zeehond op het strand tegenkomt? 

Mocht je een zeehond op het strand tegenkomen, laat het dier dan rustig liggen en houd afstand – minimaal 30 meter. Het is heel normaal dat zeehonden op het strand liggen. Meestal zijn ze aan het uitrusten. Het is ook normaal dat zeehondenbaby’s alleen op het strand liggen. Moeders laten hun pup vaak alleen als ze aan het jagen zijn. 

Het is belangrijk om afstand te houden van de pups, omdat anders de moeders niet meer naar hun jong toe willen gaan en hem zelfs helemaal in de steek kunnen laten. Ook raakt een zeehond gestrest als er mensen of andere dieren bij hem in de buurt komen. Let erop dat ook je kind(eren) en/of hond(en) niet op de dieren afgaan. Als zeehonden zich moeten verdedigen, kunnen ze agressief zijn. Ook pups. 

Twijfel je over de gezondheid van de zeehond? 

Een zeehond is te dun en ondervoed als je zijn ribben, heupen en nek kunt zien, of als zijn huid slap en gerimpeld is. Een zeehond is in slechte gezondheid als hij hoest, niest of een luide en snelle ademhaling heeft. Er kan eventueel dik slijm uit de neus komen. Hij kan wonden of zwellingen hebben (vooral op de flippers), en zijn ogen kunnen troebel of slijmerig zijn, of één oog kan gesloten blijven. 

Een zeehond kan ook verstrikt zijn in afval. Let op dat afval soms moeilijk te zien is, zoals transparante vislijnen.  

Als je denkt dat de zeehond in slechte staat is, bel dan de Dierenambulance via telefoonnummer 144 of Zeehondencentrum Pieterburen via +31 595 526 526.  

Terwijl je wacht op hulp of instructies, houd dan andere mensen en/of huisdieren op afstand. Als het gaat om een pup, voorkom dan dat hij de zee in gaat. Volg verder de instructies van de genoemde instanties. 

Waarom worden zeehonden bedreigd? 

Er zijn 33 soorten zeehonden, die op de Rode Lijst van IUCN variëren van de status minst zorgwekkend tot uitgestorven. 

Zeehonden hebben te maken met verschillende bedreigingen, waarvan de meeste voor alle zeehondensoorten gelden. Dit zijn enkele van de grootste bedreigingen: 

Commerciële jacht 

Al decennialang strijden wij tegen de commerciële jacht op zeehonden en de handel in producten afkomstig van deze jacht. Er zijn steeds meer restricties tegen, er is veel afkeer en er is bijna geen vraag naar zeehondenproducten, maar toch vindt de jacht nog steeds plaats in sommige landen, waaronder Canada. De politiek promoot de jacht met als niet wetenschappelijk onderbouwd argument dat de zeehonden te veel kabeljauw eten. 

De jacht is gruwelijk en onnodig. Help ons een einde te maken aan de commerciële zeehondenjacht. 

Verstrikking en bijvangst 

Zeehonden kunnen slachtoffer worden van visserij zonder hiervan het doelwit te zijn. Ze raken bijvoorbeeld verstrikt in visnetten die onder water zijn uitgezet om vissen te vangen. De dieren kunnen ook gewond raken terwijl ze eruit proberen te ontsnappen. 

Naast visnetten is er ook veel ander afval in zee waarin zeehonden verstrikt kunnen raken, zoals plastic zakken, draad, lint, touw, koorden, rubberen ringen en textiel. In ernstige gevallen kan het puin in de huid snijden, de bloedtoevoer naar de ledematen afsnijden of zelfs de dieren wurgen. Verstrikkingen zorgen voor een langzame en extreem pijnlijke dood. Verstrikking komt veel vaker voor bij pups en jonge zeehonden dan bij volwassen zeehonden. 

Onderwatergeluid 

Zeezoogdieren over de hele wereld hebben last van onderwatergeluid. De natuurlijke geluiden in zee worden steeds meer overstemd door bijvoorbeeld lawaai van scheepvaart, onderzoek naar olie en gas, trainingen met sonar door de marine en de bouw van onder andere windmolenparken. Hierdoor kunnen zeedieren minder goed communiceren, eten, zich voortplanten en overleven. 

Klimaatverandering 

Veel zeehonden leven in poolgebieden en zijn afhankelijk van zee-ijs om te rusten, te paren en te bevallen. Als het zee-ijs wereldwijd blijft afnemen, heeft dat invloed op de voortplanting van zeehonden. Als een zwangere zeehond geen ijs kan vinden om te bevallen, laat ze de jongen in het water geboren worden. En als het ijs te dun is, kan het breken voordat de pups goed kunnen zwemmen. 

Veranderingen in de oceaan hebben niet alleen invloed op zeehonden, maar ook op veel andere zeedieren, zoals vissen. Aangezien zeehonden vis eten, kan klimaatverandering ertoe leiden dat zeehonden in de toekomst te weinig te eten hebben. 

Ziektes 

Wilde dieren, huisdieren of vee kunnen ziektes overbrengen op zeehonden. In 1997 stierven massaal duizenden Kaspische zeehonden. Dit bleek te komen door het hondenvirus ziekte van Carré (CDV). Sindsdien vonden nog vier keer soortgelijke massasterftes plaats in de Kaspische Zee. De laatste keer stierven er 2.500 zeehonden. De oorzaken zijn niet bevestigd, maar Russische rapporten beweren dat de zeehonden niet lijken te zijn gedood of gestorven in visnetten, waardoor ziekte een waarschijnlijke oorzaak is. 

Hoe kunnen we zeehonden helpen? 

Sinds onze oprichting 55 jaar geleden werkt IFAW al aan het afschaffen van de commerciële zeehondenjacht in Canada. Ons werk heeft in die tijd bijgedragen aan monumentale veranderingen, zoals het EU-verbod op zeehondenproducten in 2009. Dit verbod heeft in de eerste 10 jaar meer dan een miljoen zeehonden gered. 

We blijven bij de Canadese regering aandringen op duurzame alternatieven voor de commerciële zeehondenjacht. Terwijl we zeehonden beschermen, kunnen we hiermee de economie en lokale gemeenschappen ondersteunen. Doe mee en verzoek de Canadese overheid om voorgoed een einde te maken aan de wrede jacht. 

Op Cape Cod, VS, ontwikkelt ons Marine Mammal Rescue-team de beste methoden waarop we zeehonden kunnen redden. Een voorbeeld hiervan is een nieuwe methode om zeehonden die verstrikt zijn geraakt in afval te redden: we gebruiken een verdovingspijl met een speciale tracker erin, waarmee we de zeehonden kunnen lokaliseren. Vervolgens kunnen we ze bevrijden en behandelen. We minimaliseren het lijden van zeehonden, laten ze weer vrij in de oceaan en delen onze expertise met reddingsnetwerken voor zeezoogdieren wereldwijd. 

In Europa komen we in actie om schepen minder hard te laten varen, om onder andere onderwaterlawaai te verminderen. Teken de petitie om het zeeleven te redden. 

We bevorderen ook het samenleven van mensen met zeehonden, door er samen met gemeenschappen voor te zorgen dat strandgangers de dieren op een veilige en gezonde afstand kunnen bekijken. Zo is de menselijke impact op de dieren zo klein mogelijk.

Wil jij zeehonden beschermen? Help om een einde te maken aan de commerciële zeehondenjacht, help verstrikking bij zeehonden te voorkomen en red dieren op vele andere manieren.