schepen en walvissen: aanvaringen voorkomen

Tegenwoordig lopen veel walvissoorten het risico geraakt te worden door schepen. Deze scheepsaanvaringen leiden helaas vaak tot ernstig letsel. Soms moeten walvissen dit met de dood bekopen. Zowel het aantal schepen als de snelheden waarmee schepen varen zijn de laatste decennia wereldwijd toegenomen. Dit betekent een groter risico op aanvaringen en letsel voor walvissen, met name bij scheepvaart in belangrijke leefgebieden van walvissen.

Soms zijn walvissen op slag dood. Wanneer dit niet het geval is, lopen ze vaak afschuwelijke verwondingen op, zoals zwaar intern letsel, diepe sneden door de scheepsschroef en verwondingen aan rug, staart of vinnen. We zien deze gevolgen van botsingen zowel bij walvissen op zee als bij gestrande walvissen. Een walvis die ernstig letsel oploopt van een scheepsaanvaring sterft vaak een langzame, pijnlijke dood.

Bepaalde walvissen hebben een hoger risico op botsingen, vooral populaties dicht in de buurt van drukke kustgebieden of grote aantallen walvissen op plekken met veel scheepsverkeer. Scheepsaanvaringen zijn dan ook een ernstig probleem voor het behoud en welzijn van veel walvispopulaties wereldwijd.

Daarom is het des te zorgwekkender dat het risico van scheepsaanvaringen vaak niet wordt erkend. Het aantal meldingen is waarschijnlijk slechts een fractie van het daadwerkelijke aantal incidenten. Veel bemanningen op schepen weten niet dat aanvaringen gemeld moeten worden. Dit gebeurt dan ook nauwelijks. Zelfs een groot dier als een walvis valt in het niet bij een vrachtschip van 300 meter.

IFAW zet zich in om het aantal scheepsaanvaringen in verschillende regio's te beperken. De focus ligt daarbij op gebieden waar bedreigde walvissoorten hierdoor nog verder in gevaar komen. Oplossingen om scheepsaanvaringen te voorkomen verschillen en zijn onder meer afhankelijk van de verspreiding en het gedrag van walvissen, het gebruik van hun leefgebied en de mogelijkheid om de scheepvaartroutes te veranderen. Het scheiden van scheepvaartroutes en de leefgebieden van walvissen is de meest effectieve oplossing. Wanneer dit niet mogelijk is, biedt het verminderen van snelheid van schepen uitkomst. Van essentieel belang is dat bemanningen zich bewust zijn van het risico van aanvaringen.

Zo werken we in de Helleense Trog in Griekenland om de scheepvaartroutes iets verlegd te krijgen en daarmee het risico op botsingen voor bedreigde potvissen in de Middellandse Zee sterk te verkleinen. Dit geldt ook voor blauwe vinvissen aan de zuidkust van Sri Lanka. In de Golf van Hauraki bij Nieuw-Zeeland is, vanwege de brede verspreiding van de Brydevinvis, het verminderen van de snelheid van schepen echter de beste oplossing om het risico op aanvaringen te verminderen. Een lagere snelheid betekent ook minder onderwaterlawaai van schepen, een extra voordeel voor het welzijn van walvissen. In de VS lanceerde IFAW samen met haar partners de Whale Alert-app om de Noordkaper te beschermen tegen scheepsaanvaringen. Deze app voor bemanningen geeft advies hoe het risico op botsingen kan worden verminderd en toont waar in elk seizoen specifieke maatregelen gelden. Daarnaast heeft de Amerikaanse overheid snelheidsbeperkingen ingevoerd in de belangrijkste leefgebieden van deze ernstig bedreigde walvissoort.

Een lagere snelheid helpt levens van walvissen te redden. Net zoals bij een voetganger die wordt aangereden door een auto, leidt een hogere snelheid van schepen eerder tot dodelijke ongevallen. In de buurt van scholen geldt een lagere maximumsnelheid om het risico op dodelijke ongevallen voor kinderen te verminderen. Wanneer het scheiden van walvissen en scheepsvaartroutes niet mogelijk is, zou het ook in onze oceanen goed zijn om 'walviszones' of een lagere maximumsnelheid in te voeren in gebieden met veel risico op botsingen.

Deze praktische oplossingen om het risico op scheepsaanvaringen te verminderen worden op sommige plekken al toegepast. Het enige dat nodig is, is de politieke wil om de veranderingen die nodig zijn op zee door te voeren. Wanneer we geen actie ondernemen, brengen we individuele walvissen en hele populaties in gevaar. Daarom werken we bij IFAW aan praktische, wetenschappelijk onderbouwde oplossingen om walvissen in hun leefgebieden te beschermen tegen scheepsaanvaringen.

 -Sharon Livermore, Program Officer Marine Conservation