dierenjaguarsJaguar

Jaguar

Jaguars zijn een van de vijf grote katachtigen in het geslacht Panthera. Hoewel ze kleiner zijn dan leeuwen en tijgers, zijn het nog steeds indrukwekkende roofdieren. Ze hebben de sterkste beet voor hun grootte van alle grote katachtigen. Ze gebruiken deze beet als een kenmerkende methode om hun prooi neer te halen, waarbij ze hun krachtige kaken gebruiken om de schedels van hun voedsel te verbrijzelen in plaats van te mikken op de keel, zoals andere grote katachtigen doen.

Jaguars zijn toproofdieren (apex predators), wat betekent dat ze bovenaan de voedselketen staan en een essentiële rol spelen in het ecosysteem. Ze houden populaties van dieren die lager in de voedselketen staan (zoals herten en capibara's) in toom en voorkomen zo een overpopulatie die anders vernietigende gevolgen zou hebben voor de vegetatie.

Lees hier meer feiten over de jaguar.

Foto: © Stephen Kourik

Wetenschappelijke naam

Panthera onca. Het geslacht Panthera omvat verschillende grote katachtigen, zoals leeuwen en tijgers.

Status van de soort

Bijna met uitsterven bedreigd. Jaguars worden geconfronteerd met verschillende bedreigingen, waaronder stroperij, verlies van leefgebieden en menselijke conflicten.

Waar leven jaguars?

Jaguars zijn de enige grote katachtigen op het hele Amerikaanse continent. Vroeger waren ze in overvloed aanwezig in het zuidwesten van de Verenigde Staten en in Midden- en Zuid-Amerika, maar hun verspreidingsgebied is tegenwoordig nog maar de helft van de omvang. Jaguars komen nu nog voor in Brazilië, Peru, Bolivia, Ecuador, Colombia, Guyana, Suriname, Venezuela en het overzeese gebied van Frans Guyana.

Leefgebied

Jaguars zijn sterke zwemmers en leven het liefst in de buurt van water. Ze leven meestal in beboste gebieden of andere dichtbegroeide plekken. Tropische bossen en moerassen zijn hun ideale leefgebieden, maar ze komen ook voor in struikgebied en zelfs woestijnen.

Bedreigingen

Voor 1800 strekte het leefgebied van de jaguar (de grootste katachtige van Noord- en Zuid-Amerika) zich uit van de Verenigde Staten (Arizona en Texas) en Midden-Amerika (Mexico) tot aan Zuid-Amerika. In de jaren 1960 en '70 was de jaguar bijna uitgestorven door de grote vraag van de mode-industrie naar bont van exotische dieren. De jaguar kreeg in 1975 van CITES (de Conventie Inzake de Internationale Handel in Bedreigde Uitheemse Dieren en Planten) de hoogste beschermde status. Dit zorgde voor een internationaal verbod op de handel in levende jaguars en in hun huid, klauwen en hoektanden. Hierdoor kreeg de jaguar even de rust en de tijd om zich als soort te herstellen. Echter nam in de jaren ‘90 de populatie weer sterk af, ditmaal vanwege de ontwikkeling van landbouw en steden.

Op dit moment zijn jaguars bijna een bedreigde diersoort, volgens de IUCN. Jaguars worden bijna uitsluitend bedreigd door menselijke activiteiten. Ze worden niet alleen blootgesteld aan stroperij en het doden als vergeldingsactie, maar ook aan ernstig verlies van leefgebied door ontbossing.

Stroperij

Jaguars worden voornamelijk gestroopt voor hun prachtige pelzen, maar ook voor hun poten, tanden en klauwen, die in de traditionele geneeskunde worden gebruikt om verschillende kwalen te genezen (zonder wetenschappelijke basis).

Hoewel de handel in jaguars illegaal is, blijkt uit statistieken dat de internationale handel in jaguardelen sinds 2012 aanzienlijk is toegenomen en dat de handel voortdurend toeneemt.

Ontbossing

De grootste bedreiging voor jaguarpopulaties is het snelle verlies van hun leefgebied, voornamelijk door ontbossing. Houtkap in het regenwoud van de Amazone heeft geleid tot een aanzienlijk verlies van leefgebied en het binnendringen van de mens in het territorium van de jaguar.

Hoewel veel van deze ontbossing het gevolg is van opzettelijke menselijke activiteiten, zijn bosbranden een andere belangrijke oorzaak, omdat het verlies van regenwoud gebieden kwetsbaar maakt voor bosbranden.

Vergeldingsacties

Naarmate mensen zich meer in het territorium van de jaguar begeven, is het contact tussen de twee soorten toegenomen, wat leidt tot meer conflicten.

Jaguars vallen zelden mensen aan en zullen dat bijna nooit doen zonder provocatie. Ze zullen echter wel vee aanvallen en doden. Lokale boeren zijn voor hun levensonderhoud afhankelijk van dit vee. Dit zet lokale gemeenschappen ertoe aan om jaguars te jagen en te doden als vergelding en om hun kuddes te beschermen.

Ons werk

In actie tegen de illegale handel

In Operation Jaguar, een samenwerkingsproject van IFAW, ELI en IUCN NL dat liep van 2019 tot 2022, hebben wij onze krachten gebundeld om een einde te maken aan de illegale handel in lichaamsdelen van de jaguar. Het initiatief werd mede mogelijk gemaakt door financiering van de Nederlandse Postcode Loterij en was gericht op het verzamelen van nieuwe data, het verbeteren van de wetshandhaving en het beschermen van het leefgebied van de jaguar. In Guyana, Suriname, Peru en Bolivia werden wildlife rangers en wetshandhavers door IFAW getraind, zodat zij wildlifecriminaliteit beter kunnen opsporen en ervoor kunnen zorgen dat stropers worden vervolgd.

We werken samen met de Chinese autoriteiten om de wetgeving aan te scherpen en de handhaving te verbeteren.

Ook nemen we deel aan de Jaguar Working Group van CITES en het Verdrag inzake de bescherming van trekkende wilde diersoorten (Convention of the Conservation of Migratory Species). Hiermee spelen we een grote rol in het beter beschermen van het leefgebied van de jaguar en van de migratiecorridors.

Coëxistentie tussen mensen en jaguars

Om conflicten tussen mensen en wilde dieren tegen te gaan en coëxistentie van mensen en jaguars te bevorderen heeft IFAW een speciaal project opgezet: Casitas Azules (blauwe huisjes). Via Casitas Azules bouwen wij samen met de inwoners van Quintana Roo in Mexico hondenhokken, zodat honden niet 's nachts rondzwerven en een aantrekkelijke prooi vormen voor jaguars. Dit voorkomt conflicten tussen mensen en jaguars. We bieden daarnaast inwoners de mogelijkheid om hun huisdieren te steriliseren om de populatie in toom te houden en te vaccineren om verspreiding van ziektes naar jaguars te voorkomen. Ook plaatsen we lichtinstallaties en andere afweermiddelen om de jaguar op afstand te houden.

Redding en rehabilitatie

IFAW staat altijd klaar om jaguars te redden en te rehabiliteren. In 2020 heeft IFAW geholpen met het rehabiliteren van Covi, een jonge jaguar die was aangereden door een auto. IFAW verzorgde röntgenfoto's en essentiële uitrusting voor de rehabilitatie. Covi werd met steun van IFAW en de Mexicaanse overheid maandenlang opgevangen en behandeld in de Payo Obispo Zoo. Hij herstelde volledig en is weer vrijgelaten in het wild. Het was voor het eerst dat een jaguar in deze regio is gered en vrijgelaten, in alle opzichten een baanbrekend succes. IFAW blijft zich samen met andere ngo's, lokale inwoners en overheden inzetten voor het behoud van de jaguar in Mexico.

Hoe jij jaguars kunt helpen

Met steun van onze projectteams en partners redden wij jaguars en hun leefgebieden, maar we zijn er nog lang niet. Met jouw steun kunnen we onze programma's en projecten voor natuurbehoud voortzetten en wilde dieren beschermen.

Doneer nu