wat is precies de betekenis van CITES?

Internationale afspraken tussen overheden spelen een sleutelrol bij het teweegbrengen van verandering voor de planeet en de natuur. Door aan zulke bijeenkomsten deel te nemen, wil IFAW ervoor zorgen dat dieren gehoord worden. Een van deze belangrijke bijeenkomsten is CITES. Daar werken we samen met overheden en andere ngo's om advies te geven, gegevens uit te wisselen en ons sterk te maken voor meer bescherming van bedreigde dieren.

Laten we kijken wat CITES is en hoe het de biodiversiteit beschermt.

wat is de betekenis van CITES?

CITES staat voor 'Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora' (Conventie Inzake de Internationale Handel in Bedreigde Uitheemse Dieren en Planten). Het is een afspraak tussen de overheden van meer dan 180 landen van over de hele wereld om de handel in wilde dieren en planten te reguleren en bedreigde soorten te beschermen. CITES werd op 1 juli 1975 van kracht. Het is een van de belangrijkste overeenkomsten voor de bescherming van wilde dieren en planten. Overheden kunnen zich vrijwillig bij de overeenkomst voegen. Ze zijn dan juridisch verplicht om nationale wetten op te stellen om de legaliteit, duurzaamheid en traceerbaarheid van de handel in wilde dieren en planten te waarborgen.

wat doet CITES allemaal?

CITES creëert richtlijnen voor landen om bedreigde soorten te beschermen door de handel daarin te reguleren en controleren. Het vormt een kader voor landen om samen te werken en te zorgen dat planten- en diersoorten niet verdwijnen door internationale vraag. Zonder CITES zou de bescherming van wilde dieren en planten die worden geïmporteerd en geëxporteerd per land verschillen. Dankzij internationale afspraken en richtlijnen kunnen wetshandhavers en het gerecht zorgen dat soorten wettelijk worden beschermd en dat deze wetgeving wordt nageleefd. Zo blijft de handel in dieren en planten duurzaam en worden de gemeenschappen die ervan afhankelijk zijn nu en in de toekomst gesteund. 

hoeveel soorten worden door CITES beschermd?

CITES zorgt voor de bescherming van ruim 38.000 planten- en diersoorten, ondersoorten en populaties over de hele wereld. 

wat is een CITES bijlage?

Er zijn drie Bijlages aan CITES. Zij vormen een richtlijn voor internationale handel op basis van hoe ernstig een soort met uitsterven wordt bedreigd.

Bijlage 1 biedt de grootste bescherming. Hierin staan soorten die het zwaarst met uitsterven worden bedreigd. Deze soorten kunnen niet legaal worden verhandeld, behalve onder speciale omstandigheden, bijvoorbeeld voor wetenschappelijk onderzoek. Ongeveer 3% van alle soorten die in CITES zijn opgenomen, staat in Bijlage 1.

Bijlage 2 bevat planten- en diersoorten die met uitsterven zouden worden bedreigd, als de handel niet wordt gereguleerd. Hierin staan ook soorten die erg lijken op soorten die in de Bijlages zijn opgenomen. De internationale handel in soorten die zijn opgenomen in Bijlage 2 is toegestaan, maar wordt gereguleerd. Ook is de handel beperkt en is er een vergunning voor nodig. Het merendeel van de dieren die zijn opgenomen in CITES (97%) staat in Bijlage 2.

Bijlage 3 betreft soorten die in minstens één land worden beschermd. Dit land vraagt hulp aan andere overheden om te voorkomen dat de handel een dreiging vormt voor de soort. Slechts 1% van alle soorten in CITES staat in Bijlage 3.

wat zijn voorbeelden van soorten die zijn opgenomen in CITES?

Alle acht soorten schubdier zijn opgenomen in CITES, omdat het een van de meest gesmokkelde diersoorten ter wereld is. De schubdiersoorten staan sinds 2014 in Bijlage 1 en genieten de grootst mogelijke bescherming. Er wordt zorgwekkend veel gehandeld in schubdieren; tussen 2010 en 2015 werd jaarlijks meer dan 20 ton aan schubdieren en delen van schubdieren verhandeld. Overal waar ze voorkomen in Afrika en Azië worden schubdieren illegaal gevangen. Ze worden verhandeld om hun vlees en hun schubben, die worden gebruikt in traditionele geneeskunde. 

Twee soorten olifanten zijn opgenomen in CITES. De Afrikaanse savanneolifant is opgenomen in Bijlage 1. Alleen enkele populaties in Zuidelijk Afrika staan niet in Bijlage 1, maar in Bijlage 2. Ook de Aziatische olifant staat in Bijlage 1. Er wordt op olifanten gejaagd vanwege het ivoor in hun slagtanden, wat wordt gebruikt voor pianotoetsen, sieraden en zelfs kunstwerken. Wereldwijd zijn veel olifantenpopulaties slachtoffer van de vernietigende stroperij voor de illegale handel in ivoor. Maar het is niet de enige dreiging voor de olifant; ze lijden ook aan habitatverlies en conflicten met mensen. 

Ook jaguars zijn opgenomen in CITES en genieten de grote bescherming van Bijlage 1. In de jaren '60 en '70 werd er veel op deze grote katachtigen gejaagd, waardoor de soort bijna verdween. In 1975 werden ze voor het eerst opgenomen in CITES, wat de populatie de mogelijkheid heeft gegeven om te herstellen van de illegale handel. Helaas worden ze nu weer bedreigd door urbanisatie en habitatverlies.

legale en illegale handel in wilde dieren

CITES maakt gebruik van vergunningen en certificaten om de internationale handel in planten en dieren te reguleren. Jaarlijks volgen en controleren miljoenen vergunningen en certificaten een miljardenhandel. Producten van hout en leer, medicijnen en cosmetica op plantenbasis, en zelfs levende dieren worden legaal verhandeld. Als soorten die in CITES zijn opgenomen ongecontroleerd en zonder vergunning worden verhandeld, is er sprake van illegale handel. Landen die zich bij CITES hebben aangesloten, worden geacht om illegale handel af te straffen en illegale producten van wilde dieren en planten in beslag te nemen.

Helaas is vaak de georganiseerde misdaad betrokken bij de illegale handel in wilde dieren, omdat het veel geld opbrengt op de zwarte markt. Deze criminele activiteiten belemmeren het beschermen van kwetsbare planten en dieren. Internationale afspraken zoals CITES zijn belangrijk om de illegale handel in wilde dieren tegen te gaan. Zelfs de sterkste nationale bescherming kan teniet worden gedaan als landen niet samenwerken om de grenzen te versterken. Als landen samenwerken om natuur te beschermen, kunnen wildlifecriminelen op elk moment in de handel worden gevangen en tegengehouden, van de vangst tot op de markt in andere landen.

hoe vaak komt CITES bijeen?

Elke drie jaar wordt de CITES Conference of the Parties (CoP) gehouden. Daarnaast komen veel belangrijke commissies en werkgroepen samen tussen de CoP's om te zorgen dat de afspraken uit de CoP worden nageleefd en om nieuwe voorstellen voor de volgende CoP samen te stellen. Zo is er de CITES Standing Committee, die verantwoordelijk is voor de naleving van de regels van CITES op de internationale handel in wilde dieren en planten. Zij kunnen bijvoorbeeld overheden op het matje roepen, wanneer ze CITES onvoldoende of incorrect implementeren.