Verantwoord reizen: hoe je als toerist rekening houdt met wilde dieren

Voordat je als toerist op avontuur gaat, moet je wel weten hoe je verantwoord kunt reizen. Niet elke kans om wilde dieren te zien is ethisch verantwoord; sommige populaire toeristische attracties kunnen zelfs meer kwaad dan goed doen. Doe daarom onderzoek naar excursies en andere toeristische activiteiten voordat je eraan deelneemt. Zo zorg je ervoor dat je bijdraagt aan natuurbehoud in plaats van het onbewust juist schade toe te brengen. 

Wat is verantwoord reizen?

Verantwoord reizen betekent dat je je bewust bent van de sociale, economische en milieugerelateerde effecten van je reis, en hier rekening mee houdt. Je begrijpt de potentiële impact die je maakt op lokale gemeenschappen, wilde dieren en ecosystemen, en zorgt ervoor dat die positief is. 

Hoewel er enige overlap is met ecotoerisme – dat prioriteit geeft aan het verminderen van de ecologische voetafdruk en het ondersteunen van natuurbehoud – gaan de principes van verantwoord reizen een stap verder. Reizigers worden aangemoedigd om zich in te zetten voor activiteiten die natuurbehoud ondersteunen en lokale gemeenschappen versterken. 

De belangrijkste principes van verantwoord reizen zijn:

1. Respect voor het milieu en lokale wilde dieren
2. Economisch voordeel voor lokale gemeenschappen
3. Behoud van cultureel erfgoed
4. Persoonlijk bewustzijn van de impact op het milieu

Verantwoord reizen beperkt je ervaring niet. Integendeel: het verrijkt je ervaring en opent je ogen voor de specifieke problemen waarmee wilde dieren en lokale gemeenschappen over de hele wereld te maken hebben. Het vergroten van je betrokkenheid zorgt ervoor dat je reis meer betekenis heeft. 

Waarom is verantwoord reizen belangrijk en wat zijn de voordelen?

Wildlife-toerisme kan een positieve bijdrage leveren aan natuurbehoud en tegelijkertijd lokale gemeenschappen en economieën ondersteunen. Lees hier hoe verantwoord wildlife-toerisme ten goede komt aan dieren, mensen en het milieu.

Het ondersteunt lokale gemeenschappen

Toeristische inkomsten uit verantwoorde wildlife-activiteiten creëren banen voor lokale gemeenschappen en financieren inspanningen voor natuurbehoud. Gemeenschappen kunnen deze inkomsten opnieuw investeren in het beschermen van bedreigde diersoorten en het in stand houden van natuurlijke leefgebieden.

Het kan daarbij helpen om je ervaringen met andere mensen te delen. Dit maakt verantwoorde organisaties nog beter zichtbaar en helpt hen om nog meer geld in te zamelen. 

Het stimuleert wildlife-toerisme boven wildlife-criminaliteit

In de loop der jaren hebben wildlife-criminelen geld verdiend aan het uitbuiten van dieren. Dit heeft geleid tot een sterke afname van populaties en heeft veel diersoorten in gevaar gebracht. Deze criminaliteit ontstaat vaak door een gebrek aan financiële mogelijkheden voor lokale gemeenschappen. 

Het steunen van de verantwoorde toerisme-industrie biedt meer financiële mogelijkheden voor de lokale bevolking. Mensen hoeven niet langer deel te nemen aan wildlife-criminaliteit om in hun levensonderhoud te voorzien, maar kunnen in plaats daarvan bijdragen aan het behoud van de diersoorten.

Het beschermt bedreigde diersoorten

Het behouden van bedreigde diersoorten en hun natuurlijke leefgebieden is kostbaar. Er is geld nodig om mensen in dienst te nemen om dieren in hun natuurlijke leefgebieden te beschermen en om opvangcentra te bouwen om geredde dieren te huisvesten en te rehabiliteren. 

Door goede doelen te steunen die hierin investeren, kunnen ze hun werk voortzetten. 

Het bevordert nationale inspanningen voor natuurbehoud

Het is echter niet genoeg om wildlife-toerisme alleen maar aan te bieden. 

Wanneer wildlife-toerisme niet zorgvuldig wordt beheerd, kan het leiden tot uitbuiting en schadelijke interacties met wilde dieren. Denk bijvoorbeeld aan het rijden op een olifant of zwemmen met dolfijnen. Reizigers die bewust zijn en verantwoorde activiteiten kiezen, verkleinen het risico dat ze dieren verstoren of ecosystemen beschadigen.

Hoe word ik een verantwoorde reiziger? Wat moet ik wel of niet doen?

Wil jij verantwoord reizen en een positieve bijdrage leveren aan de inheemse wilde dieren, de lokale bevolking en het milieu? Dit zijn 10 richtlijnen voor bewust toerisme:

1. Bezoek geen plekken waar je fysiek contact kunt hebben met wilde dieren in gevangenschap

Wilde dieren zijn wild. Te veel of zelfs elke vorm van direct contact met mensen kan schadelijk zijn voor wilde dieren. Wanneer er bij toeristische activiteiten sprake is van directe, fysieke interactie met wilde dieren, zijn deze dieren meestal uitgebuit.

Zwemmen met dolfijnen in gevangenschap, rijden op olifanten en het aaien van grote katachtigen zijn populaire toeristische activiteiten die misschien onschuldig lijken, maar in werkelijkheid heel wreed kunnen zijn voor de dieren en hun welzijn in gevaar kunnen brengen. 

Het is hierbij belangrijk om op je hoede te zijn voor misleidende reclame die alternatieven biedt voor problematische activiteiten. Het wassen van olifanten (in plaats van het berijden van olifanten) is bijvoorbeeld nog steeds onnatuurlijk. Zo'n activiteit vereist veel controle over de dieren. Daarbij is modder juist belangrijk voor olifanten: het is een natuurlijke manier om af te koelen en zich te beschermen tegen de zon. Het continu wegspoelen van modder kan daarom schadelijk zijn voor de olifanten. 

Sommige dolfinaria en aquaria maken gebruik van greenwashing om toeristen wijs te maken dat ze ethisch verantwoord zijn. Ze zeggen dat ze functioneren als centrum voor natuurbehoud, maar de overgrote meerderheid doet niet mee aan programma's hiervoor. In plaats van dat ze proberen de wilde populaties van bedreigde dolfijnsoorten te vergroten, fokken ze dolfijnen in gevangenschap zonder van plan te zijn om ze weer vrij te laten. Bovendien fokken ze meestal geen diersoorten die met uitsterven worden bedreigd.

2. Ga op ethisch verantwoorde walvistours

Ongereguleerd walvistoerisme verstoort walvissen en leidt tot schadelijke of zelfs dodelijke aanvaringen. Alleen al van de geluidsoverlast van boten kunnen walvissen gestrest en gedesoriënteerd raken. 

Zoek bij het boeken van een walvistocht naar organisaties die zich aan de nodige afstanden houden en niet te dicht bij de dieren komen. Ethisch walvistoerisme betekent dat je deze prachtige wezens op een veilige en respectvolle afstand observeert in hun natuurlijke leefgebied.

3. Raak wilde dieren niet aan en voer ze niet

Dit is belangrijk voor zowel je eigen veiligheid als die van de dieren.

Wilde dieren kun je het beste op afstand observeren. Zelfs als de dieren je benaderen of aanraken, kun je hen zelf beter niet aanraken. Dit kan namelijk stressvol voor ze zijn, het kan bacteriën verspreiden, en het kan schadelijk zijn voor hun huid. 

Het voeren van wilde dieren doet ook meer kwaad dan goed. Voedsel voor menselijke consumptie kan zeer slecht zijn voor hun gezondheid, waardoor ze ziek worden. Ook voor mensen is het gevaarlijk: als dieren te afhankelijk zijn van mensen voor extra voedsel, kunnen ze erg agressief worden. 

Selfies nemen met dieren kan ook erg stressvol voor ze zijn en blijvende schade veroorzaken. Straatventers zijn mensen die toeristen benaderen met wilde dieren, zoals apen of slangen, en vragen of ze met de dieren op de foto willen. Hoewel het onschuldig lijkt, is het meestal illegaal, en wordt het dier op een of andere manier mishandeld. Het is onnatuurlijk voor deze dieren om onderdanig te zijn in deze interacties, dus worden ze meestal gedrogeerd of fysiek misbruikt om zich zo te gedragen.

4. Doe onderzoek naar dierentuinen of opvangcentra die je wilt bezoeken

Zorg dat de dierentuinen of opvangcentra ethisch verantwoord zijn en bijdragen aan initiatieven voor dierenredding en natuurbehoud.

Veel faciliteiten die als 'reservaat' worden bestempeld, houden zich niet aan echte natuurbeschermingspraktijken. Betrouwbare reservaten staan geen interacties met wilde dieren toe en laten toeristen niet te dichtbij de dieren komen.

Als je onderzoek doet naar verantwoord toerisme, ga dan op zoek naar organisaties die dierenwelzijn centraal stellen, actief bijdragen aan inspanningen voor natuurbehoud, en dieren rehabiliteren in plaats van ze te gebruiken voor amusement. Een ethisch verantwoord opvangcentrum zal prioriteit geven aan redding en vrijlating in plaats van het tentoonstellen van dieren. Als ze garanderen dat je wilde dieren gaat zien, is dat een rode vlag. Deze garantie kan namelijk worden gegeven als de organisatie de dieren voert om ze te lokken. Dit is gevaarlijk voor de gezondheid en veiligheid van de wilde dieren.

Bekijk welke dierentuinen en opvangcentra worden erkend door de World Association of Zoos and Aquariums en vermijd organisaties waarbij melding is gemaakt van slecht of onverantwoord gedrag.

5. Controleer je eten

Sommige traditionele gerechten over de hele wereld bevatten bedreigde diersoorten, zoals haaienvinnensoep of bushmeat. Zelfs bepaalde drankjes kunnen voortkomen uit dierenmishandeling, zoals slangenwijn, waarbij een slang in alcohol wordt verdronken.

Door duurzaam en verantwoord te eten, bescherm je kwetsbare diersoorten en stimuleer je ethisch verantwoorde voedselproductie. Overweeg waar mogelijk vegetarische of veganistische maaltijden, die niet alleen geen dieren schaden, maar ook je ecologische voetafdruk verkleinen. 

6. Ga op een verantwoorde safari

7. Raak koraal niet aan en loop er niet op

Koraalriffen zijn zeer gevoelige ecosystemen waarin een schat aan zeeleven voorkomt. Op koraal lopen of het aanraken kan leiden tot langdurige schade of zelfs afsterving van het koraal. Zelfs een enkele stap kan al een stuk koraal vernietigen dat er eeuwen over heeft gedaan om zich te vormen. 

Als je snorkelt of duikt, minimaliseer dan je impact door technieken te gebruiken die veilig zijn voor koraal. 

8. Gebruik zonnebrandcrème die veilig is voor de oceaan

Zonnebrandcrème bevat vaak bepaalde chemische stoffen die giftig zijn voor mariene ecosystemen. Als deze stoffen in de oceaan komen, kan dit ertoe leiden dat koralen verbleken. Kies daarom voor rif-veilige zonnebrandcrème zonder schadelijke ingrediënten zoals:

• Oxybenzon of Benzofenon-3
• Octinoxaat of Octylmethoxycinnamaat
• Benzofenon-1
• Benzofenon-8
• OD-PABA
• 4-Methylbenzylideen kamfer
• 3-benzylideen kamfer
• Octocryleen

Als je deze bestanddelen vermijdt, bescherm je het koraal terwijl je van de zee geniet. 

9. Haal dieren en planten niet uit hun leefgebied

Het weghalen van vegetatie of dieren verstoort ecosystemen en kan een negatieve invloed hebben op andere soorten. Het lijkt misschien onschuldig, maar zelfs het verplaatsen van een kleine steen kan het leefgebied van een klein dier al verstoren. Laat natuurlijke voorwerpen zoals je ze hebt gevonden en bewaar de leefomgeving voor wilde dieren en toekomstige generaties. 

10. Houd je aan de regels van nationale parken en beschermde gebieden

Nationale parken zijn opgericht om ecosystemen te beschermen en wilde dieren te behouden. Door je aan de parkregels te houden, help je deze gebieden in stand te houden en respecteer je de inspanningen om ze te beschermen. Deze regels zijn er om de impact van mensen te minimaliseren en natuurlijke leefgebieden en de kwetsbare soorten die er leven te beschermen.

Wil je nog meer bijdragen aan het beschermen van wilde dieren en het behouden van natuurlijke leefgebieden?