verweesde reuzenmiereneter is na natuurbranden in Brazilië weer vrijgelaten in het wild

In 2020 verwoestten natuurbranden 30% (ongeveer 4,5 miljoen hectare) van de Pantanal in Brazilië. De Pantanal is het grootste tropische wetland ter wereld. De branden kostten miljoenen dieren het leven, waaronder veel reuzenmiereneters (tamanduas). Dit zijn iconische dieren uit deze regio.

In de nasleep van de verwoestende branden ondersteunde IFAW de oprichting van het Orphans of Fire-project van Tamanduá Institute, gericht op het redden van verweesde reuzenmiereneters.

Medewerkers wisten zes jonge reuzenmiereneters te redden die hun moeder hadden verloren tijdens de brand. De eerste taak voor Orphans of Fire was om de jongen aan te laten komen, natuurlijk gedrag te laten ontwikkelen en te leren hoe ze zonder moeder kunnen overleven. Normaal gesproken zijn de jongen de eerste 10 maanden van hun leven nog afhankelijk van hun moeder. Daarna zou Orphans of Fire de verweesde dieren weer vrijlaten in het wild. Als dit project zou slagen, zou het voor het eerst zijn dat reuzenmiereneters op zo'n jonge leeftijd worden opgevangen en weer terugkeren naar het wild.

een nieuwsgierige reuzenmiereneter genaamd Tupã  

Tupã werd in juni 2020 gevonden in Campo Grande, niet ver van de branden. Hij was helemaal alleen en was toen pas ongeveer een maand oud. Tupã bleef in een lokale opvang totdat hij kon worden overgebracht naar het opvangcentrum van Orphans of Fire. Hij was ondernemend, nieuwsgierig en wilde alles ontdekken, maar hij was ook territoriaal en op zijn hoede voor vreemde voorwerpen en indringers in zijn verblijf.

De medewerkers van Orphans of Fire gaven Tupã en de andere geredde jongen vier tot zes keer per dag de fles, met een speciale melkformule waar alles in zat wat ze nodig hadden. Ze probeerden menselijk contact zoveel mogelijk te vermijden, zodat de jongen niet afhankelijk zouden worden van hun verzorgers. Zo zouden hun overlevingskansen in het wild het grootst zijn.

Toen hij 11 maanden was, was Tupã uitgegroeid tot de grootste van de jonge miereneters en kreeg hij geen fles meer. Hij was klaar voor zijn volgende stap richting de uiteindelijke terugkeer naar zijn natuurlijke leefgebied.

Vooraf aan zijn vrijlating moesten de medewerkers er zeker van zijn dat Tupã zelf eten zou kunnen vinden, zich zou kunnen verdedigen tegen roofdieren en zich aan zou kunnen passen aan zijn nieuwe omgeving. Vanaf het moment dat de verzorgers ervan overtuigd waren dat hij er klaar voor was, bracht Tupã eerst 40 dagen door binnen een beschermde omheining om te wennen aan zijn nieuwe omgeving. IFAW hielp bij de aanschaf en bouw van verschillende van deze soft release sites.

reuzenmiereneter Tupã keert terug naar het wild

Na 13 maanden was Tupã met een gewicht van 27 kilo uitgegroeid tot een sterke volwassen reuzenmiereneter die zich goed kon redden. Na 10 maanden in het opvangcentrum was hij groot en sterk genoeg en had hij voldoende vaardigheden geleerd die nodig zijn om te overleven in het wild.

Voor zijn verzorgers was het een bitterzoet moment toen ze zagen hoe onafhankelijk hij was geworden. Tupã werd verplaatst naar een semi-omheinde omgeving. Daar kon hij zijn natuurlijke leefgebied ontdekken maar ook altijd terugkeren als hij behoefte had aan voedsel of veiligheid. Een dergelijke omgeving maakt een geleidelijke terugkeer naar het wild mogelijk.

En Tupã vertrok niet alleen! Tegen het einde van de dag verliet hij het omheinde gebied samen met zijn gordeldier-vriend.

Tupã door middel van een gps zender

Tupã is voor zover we weten de jongste reuzenmiereneter ooit die weer is vrijgelaten na rehabilitatie. Het is pas de eerste fase van een grootschalig project, want er zijn nog vijf reuzenmiereneters die worden verzorgd door Orphans of Fire. 

Voor zijn vrijlating kreeg Tupã een gps-harnas om, om hem te kunnen volgen. Deskundigen kunnen zijn bewegingen volgen en in de gaten houden hoe hij het redt in zijn eentje. Tupã wordt ten minste twee jaar gevolgd om er zeker van te zijn dat het goed met hem gaat. 

Het Orphans of Fire project van het Tamanduá Institute is ontzettend belangrijk voor het behoud van de Pantanal-regio. “Het gaat niet alleen om de reuzenmiereneters”, zegt Flavia Miranda, oprichter en voorzitter van het instituut. “Dit zijn de wezen van de branden. De reuzenmiereneter is voor ons het symbool van de Pantanal. Ons symbool voor het overwinnen van dit soort rampen.” 

een jaar later

In het jaar sinds zijn vrijlating heeft Tupã het goed gedaan in het wild. In juni 2022 observeerde het team een ontmoeting tussen Tupã en een andere wilde miereneter. Ze begroetten en besnuffelden elkaar en gingen vervolgens ieder weer hun eigen weg – zoals dat gaat bij miereneters. 

Eind 2022 zal het Tamanduá Institute nog twee reuzenmiereneters vrijlaten, Venus en Joaquim (genoemd naar IFAW's Directeur voor Latijns-Amerika Joaquin de la Torre Ponce). Zij zullen de eerste reuzenmiereneters zijn die werden gered toen ze nog geen maand oud waren en na rehabilitatie weer terugkeren naar het wild.