Dolfijn

Veel dolfijnsoorten hebben te maken met een groot aantal bedreigingen, zoals verlies van leefgebied, milieuvervuiling en klimaatverandering, waardoor ze door IUCN op de lijst van bedreigde diersoorten zijn gezet. Hieronder staan enkele van hun grootste bedreigingen, die natuurbeschermers proberen te bestrijden.

Oceaanvervuiling 

De oceaan zit vol vervuiling, die het voortbestaan van alles bedreigt, van microscopisch plankton tot reusachtige blauwe vinvissen. Dolfijnen worden met name bedreigd door vervuiling in de vorm van plastic afval, chemische stoffen en gelekte olie. 

Het inslikken van plastic afval kan leiden tot inwendige verwondingen, verstoppingen en ondervoeding, terwijl chemische verontreinigingen zoals zware metalen en pesticiden zich kunnen ophopen in het weefsel van dolfijnen, wat hun gezondheid en voortplantingssucces aantast. 

Verstrikking in visgerei 

Net als veel andere zeedieren lopen dolfijnen het risico om gewond te raken of zelfs te overlijden als gevolg van commerciële visserij. Ze kunnen verstrikt raken in verschillende soorten vistuig, waaronder kieuwnetten, sleepnetten en beuglijnen. 

Eenmaal gevangen kunnen dolfijnen worstelen om zichzelf te bevrijden, wat kan leiden tot verwondingen, stress of verstikking. Bijvangst in vistuig blijft wereldwijd een belangrijke oorzaak van sterfte onder dolfijnen, vooral in gebieden met intensieve visactiviteiten. Naar schatting worden er jaarlijks 300.000 walvissen en dolfijnen gedood door de industriële visserij. 

Oceaanlawaai 

Dolfijnen zijn sterk afhankelijk van echolocatie en vocalisaties voor communicatie, navigatie en de jacht. Er zijn echter steeds meer niet-natuurlijke geluiden in de oceaan, zoals die van scheepsverkeer, commerciële visserij en sonaractiviteiten. Deze onderwatergeluiden kunnen hun sonar en echolocatie verstoren, waardoor ook hun gedrag wordt verstoord. 

Langdurige blootstelling aan luid onderwaterlawaai kan leiden tot stress en gehoorschade. Ook leidt het tot het verdrijven of uiteenvallen van dolfijnpopulaties. 

Verlies van leefgebied 

Dolfijnen leven in verschillende leefgebieden, waaronder kustgebieden, riviermondingen, rivieren, meren en open oceanen. Helaas worden al deze ecosystemen bedreigd door menselijke activiteiten. 

Handelingen zoals kustontwikkeling en baggeren kunnen het leefgebied van dolfijnen aantasten, waardoor ze de plaatsen kwijtraken waar ze al duizenden jaren leven. Zoetwaterdolfijnen worden bovendien bedreigd door de bouw van dammen, wat leidt tot versnippering en aantasting van hun leefgebieden. 

Klimaatverandering 

De gevolgen van klimaatverandering vormen een grote uitdaging voor alle zeedieren, doordat de temperatuur van de oceaan, stromingen en de aanwezigheid van prooidieren van dolfijnen veranderen. 

Stijgende zeetemperaturen kunnen leiden tot veranderingen in de verspreiding en het gedrag van dolfijnen, waarbij warm water van invloed is op het vermogen van dolfijnen om zich goed voort te planten. 

Daarnaast kunnen veranderingen in het zeeniveau en stormpatronen kusterosie en verlies van leefgebied verergeren, waardoor dolfijnpopulaties nog meer bedreigd worden. Door grote schommelingen in de getijden kunnen dolfijnen ook gedesoriënteerd raken als ze dicht langs de kust zwemmen, wat leidt tot een toename van strandingen. 

Zijn dolfijnen zoogdieren?

Ja, dolfijnen zijn zoogdieren. Ze hebben dit gemeen met alle andere zoogdieren:

• dolfijnen zijn warmbloedig en regelen hun lichaamstemperatuur van binnenuit
• ze bevallen van levende jongen
• ze voeden hun jongen met melk uit borstklieren
• ze ademen lucht door een blaasgat boven op hun hoofd
• ze zijn gewervelde dieren met een wervelkolom
• ze vertonen complex sociaal gedrag en bieden ouderlijke zorg aan hun nakomelingen

Zijn orka's dolfijnen?

Hoewel orka's ook wel zwaardwalvissen worden genoemd, zijn het wetenschappelijk gezien dolfijnen. Orka's zijn de grootste leden van de dolfijnenfamilie.

Wat eten dolfijnen?

Alle dolfijnen zijn carnivoren, uitgerust met scherpe tanden om ze te helpen hun prooi op te eten.

Het dieet van dolfijnen bestaat voor een groot deel uit verschillende vissoorten, maar ze eten ook inktvissen, kwallen, schaaldieren en octopussen.

Hoe slapen dolfijnen?

Dolfijnen hebben een unieke manier van slapen die hen in staat stelt om uit te rusten terwijl ze toch een zekere mate van bewustzijn behouden voor hun veiligheid. Omdat dolfijnen actief aan de oppervlakte moeten komen om lucht te halen, kunnen ze niet in een diepe, bewusteloze slaap vallen zoals mensen en andere zoogdieren doen.

In plaats daarvan hebben ze een zogenaamde 'unihemispheric slow-wave slaap'. De ene hersenhelft kan gaan slapen en krijgt zo de rust die nodig is om te overleven, terwijl de andere helft alert blijft en eventuele bedreigingen in de gaten houdt. Zo wisselen ook hun twee ogen elkaar de wacht af.

Dolfijnen wisselen regelmatig af tussen hersenhelften, waardoor beide kanten van de hersenen kunnen rusten terwijl ze toch essentiële functies zoals ademhaling en het bewustzijn van hun omgeving behouden. Deze aanpassing houdt hen veilig in hun leefgebied.

Ze slapen meestal aan het wateroppervlak of terwijl ze langzaam zwemmen, vaak met meer dolfijnen die de anderen in de gaten houden.

Hoe lang kunnen dolfijnen hun adem inhouden?

Dit hangt af van de soort, maar gemiddeld kan een dolfijn maximaal zo'n 10 minuten onder water blijven. Ze zijn meestal echter korter onder water als ze zwemmen, spelen en jagen.

Het record staat op naam van een tuimelaar die 14 minuten onder water was.

Hebben dolfijnen haar?

Hoewel dolfijnen geen zichtbaar haar op hun lichaam hebben, worden ze geboren met een paar haren rond hun mond, die ze kort na de geboorte verliezen en die niet meer teruggroeien. Deze haren worden door wetenschappers beschouwd als overblijfselen van hun zoogdierachtige voorouders.

Zijn dolfijnen slimmer dan mensen?

Dolfijnen zijn zeer intelligente dieren, maar we kunnen ze niet als 'slimmer' dan mensen bestempelen – dan zouden we appels met peren vergelijken.

Dolfijnen hebben een opmerkelijke cognitieve capaciteit (kennisvaardigheid) en vertonen gedrag dat wijst op een hoge mate van intelligentie, zoals probleemoplossend vermogen, sociale complexiteit, communicatievaardigheden en zelfbewustzijn. Ze hebben grote hersenen in verhouding tot hun lichaamsgrootte, met structuren die vergelijkbaar zijn met die van mensen op het gebied van geheugen, emotie en verwerking van zintuigen.

Menselijke intelligentie wordt gekenmerkt door unieke eigenschappen zoals taal, logisch denken, culturele complexiteit en technologische innovatie, die we niet zien bij dolfijnen.

Hoe is de voortplanting bij dolfijnen?

Het paringsgedrag van dolfijnen varieert per soort, maar er zijn enkele overeenkomsten.

Zodra een mannetje met succes een vrouwtje het hof heeft gemaakt, kan er een paarband tussen hen ontstaan. Deze band kan tijdelijk of langdurig zijn, afhankelijk van de soort. Dolfijnen doen aan wat lijkt op buik-tot-buik copulatie. Dit duurt een paar seconden tot een paar minuten.

De draagtijd varieert per soort, maar duurt meestal ongeveer 12 maanden. Als het tijd is om te bevallen, gaan vrouwelijke dolfijnen meestal weg van hun groep om hun kalf in een veilig en afgezonderd gebied ter wereld te brengen.

Na de geboorte zorgt de moeder voor haar kalf, beschermt zij het, geeft ze borstvoeding met melk uit haar borstklieren en leert ze het kalf de nodige vaardigheden om te overleven. Het gebruikelijke interval tussen kalfjes van een enkel vrouwtje varieert van ongeveer drie tot vijf jaar.

Hoe communiceren dolfijnen?

Dolfijnen produceren een breed scala aan geluiden, waaronder klikken, fluiten, tsjirpen en pulserende roepen. Deze geluiden dienen als echolocatie voor navigatie en de jacht, als sociale communicatie tussen individuen en voor het uitdrukken van emoties zoals opwinding of verdriet.

De zeezoogdieren communiceren ook door middel van verschillende lichaamsbewegingen en lichaamshoudingen, waaronder zwempatronen, sprongen, salto's en bewegingen zoals staartslagen of kopstoten. Deze gedragingen geven informatie over hun bedoelingen, emoties en sociale status binnen hun groep.

Hoe snel kan een dolfijn zwemmen?

Dolfijnen zijn slanke en snelle dieren in het water. Hoewel hun gebruikelijke snelheid 13 tot 16 kilometer per uur is, kunnen ze snelheden tot 40 kilometer per uur halen. 

Dolfijnen worden vaak bedreigd door menselijke activiteiten, maar IFAW werkt er hard aan om hun populaties te helpen beschermen. 

In 2023 waren er ongewoon lage waterstanden en hoge temperaturen in het Tefémeer in Brazilië. Hierdoor stierven massaal dolfijnen; met name de bedreigde rivierdolfijnen Amazonedolfijnen en Orinocodolfijnen. Experts van IFAW gingen erheen om te helpen. Ze waren onderdeel van een noodhulpteam dat dolfijnen in directe nood hielp. Ook trainden we de lokale bevolking in wat ze moeten doen als de situatie zich weer voordoet. 

In Cape Cod in de Verenigde Staten stranden veel – en steeds meer – dolfijnen. Dit komt door de vorm van het land en door de snel veranderende getijden, die steeds sneller gaan als gevolg van de opwarming van de aarde. Om gestrande dieren te kunnen helpen hebben we daar het Dolphin Rescue Center mede opgericht. Dit unieke centrum redt gestrande dolfijnen, biedt intensieve zorg, rehabiliteert de zoogdieren en laat ze weer vrij in het wild zodra ze volledig zijn hersteld. 

Ons reddingsprogramma voor gestrande dolfijnen en walvissen langs Cape Cod is het meest uitvoerige reddingsprogramma voor walvisachtigen ter wereld. Bijna 80% van de gestrande dolfijnen wordt weer vrijgelaten in het wild. 

In 2023 bestond IFAW's reddingsteam voor zeezoogdieren 25 jaar. Wat begon met een klein team van gepassioneerde natuurbeschermers is uitgegroeid tot een groep van 150 vrijwilligers die meer dan 7.000 gestrande walvissen en dolfijnen hebben gered. 

Dit werk is niet eenvoudig: vorig jaar was er een grijze dolfijn gestrand die ongeveer 315 kilo woog. Er waren 30 hulpverleners nodig om de dolfijn veilig te redden. Terwijl deze vrouwtjesdolfijn werd gered, kwam er nog een telefoontje binnen over een gestrand kalf van een grijze dolfijn even verderop langs de kust. Gelukkig konden beide dolfijnen dankzij het harde werk van IFAW's team en de kustwacht worden gered en vrijgelaten. 

De enige manier waarop IFAW het levensreddende werk voor bedreigde diersoorten zoals dolfijnen kan voortzetten, is dankzij de vrijgevigheid van mensen zoals jij.