13 bedreigde diersoorten hersteld door natuurbescherming

Ondanks hun uitgestrekte leefgebied werd de slechtvalk in 1973 toegevoegd aan de Endangered Species Act (wet over bedreigde soorten) in de Verenigde Staten. Jacht en vangst waren belangrijke oorzaken voor de achteruitgang van de populaties slechtvalken wereldwijd, waarbij ook het verlies van leefgebied door menselijke activiteiten een grote rol speelde.

Net als de Amerikaanse zeearend ondervonden slechtvalken op grote schaal vergiftiging door DDT (Dichloordifenyltrichloorethaan, een synthetisch insecticide), wat leidde tot sterke dalingen in hun aantallen, met name in de VS. Met het landelijke verbod op DDT in de VS begonnen de populaties zich te herstellen. Slechtvalken zijn nu wettelijk beschermd onder de Migratory Bird Treaty Act (MBTA) en worden ondersteund door broedprogramma's om de populatiegroei te bevorderen. Het IUCN classificeert de slechtvalk tegenwoordig als 'minst zorgwekkend'.

Amerikaanse zeearend

Wetenschappelijke naam: Haliaeetus leucocephalus

PMogelijk een van de beroemdste vogels ter wereld, de Amerikaanse zeearend staat wereldwijd bekend als de nationale vogel van de Verenigde Staten. Ondanks zijn bekendheid werd deze roofvogel in 1978 opgenomen in de Endangered Species Act (wet op bedreigde soorten), in alle staten behalve Michigan, Minnesota, Oregon, Washington, Wisconsin en Alaska.

De Amerikaanse zeearend had te lijden onder stroperij, het verdwijnen van zijn leefomgeving en vergiftiging, vaak door het pesticiden gebruik van dichloordifenyltrichloorethaan, beter bekend als DDT. Dit pesticide kwam na de Tweede Wereldoorlog in gebruik. Het belandde op een gegeven moment in wateren en werd opgenomen door vissen. Zo kwam het in de voedselketen van de zeearend terecht, waardoor veel van hen stierven na het eten van besmette vis en de populatie sterk achteruitging.

Sinds opname in de Endangered Species Act (wet op bedreigde soorten) heeft de Amerikaanse zeearend zich aanzienlijk hersteld dankzij diverse inspanningen, waaronder de invoering van de Bald Eagle Protection Act (wet ter bescherming van de Amerikaanse zeearend), die de jacht verbiedt, en het landelijke verbod op DDT.

Vandaag de dag classificeert het IUCN de vogel als 'minst zorgwekkend'—een opmerkelijke ommekeer voor deze iconische soort.

Stellerzeeleeuw

Wetenschappelijke naam: Eumetopias jubatus

De stellerzeeleeuw, die leeft in de Beringzee en de noordelijke Stille Oceaan, wordt vooral bedreigd door menselijk handelen. Hoewel niet precies bekend is waardoor hun aantal terugliep, was het waarschijnlijk door vissers die opzettelijk zeeleeuwen doodden omdat ze concurreerden om vis. Ook bijvangst in de visserij en het verdwijnen van voedsel speelden een rol.

Het stoppen van het met opzet uitroeien hielp de stellerzeeleeuwen er weer bovenop. Hun aantallen zijn gegroeid sinds de National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) in 1992 een beschermingsplan lanceerde, dat in 2008 is bijgewerkt. Het beschermen van hun leefgebied en het aanwijzen van gebieden waar niet gevist mag worden, droegen ook bij. Hoewel de stellerzeeleeuwen nu door het IUCN als 'bijna bedreigd' worden gezien, worden ze in de VS nog steeds beschouwd als een bedreigde soort volgens de Endangered Species Act.

Mississippi alligator

Wetenschappelijke naam: Alligator mississippiensis

De Mississippi alligator is een andere soort die endemisch is in de VS en in 1967 op de lijst met bedreigde diersoorten van de US Fish and Wildlife Service (USFWS) werd geplaatst. Deze reptiel komt voor langs de zoetwaterkusten van de oostkust van de VS en kan in het wild tot wel 50 jaar oud worden.

Mississippi alligators werden voor het eerst bedreigd in de 19e eeuw, door de vraag naar hun huiden, wat leidde tot wijdverspreide jacht en afname van de populatie. Hun aantallen daalden verder door landbouw, chemische vervuiling, extreme weersomstandigheden en het binnendringen van zout water.

Robuuste inspanningen voor natuurbehoud hebben het tij gekeerd voor deze soort, inclusief beheer van het land, beperkingen op de handel, onderzoek naar de soort, en boerderij- en veeteeltpraktijken die hun impact op de alligators minimaliseren.

Door de inspanningen op natuurbehoud kon de Amerikaanse alligator al 20 jaar na de eerste opname uit de Endangered Species Act worden geschrapt. Er leven nu tussen de 750.000 en 1.000.000 Amerikaanse alligators in de Verenigde Staten, en het IUCN beschouwt ze als een soort waarvoor geen zorgen zijn.

Indische neushoorn

Wetenschappelijke naam: Rhinoceros unicornis

De pantserneushoorn, ook wel de Indische neushoorn genoemd, is de grootste neushoorn ter wereld en leeft in een vrij klein gebied in India. Ooit kwamen ze veelvuldig voor in het land, maar door jacht en het verlies van leefgebied - veroorzaakt door menselijke activiteiten en invasieve soorten die de natuur aantasten - liepen hun aantallen flink terug.

Hoewel hun aantal ooit tot maar 200 dieren daalde, heeft deze soort een sterke opleving doorgemaakt dankzij inspanningen zoals het beheren en volgen van de populatie. De grote Indische neushoorn staat nu te boek als kwetsbaar op de lijst van het IUCN.

Toch is de situatie van de grote Indische neushoorn nog steeds niet stabiel, en is er meer inzet nodig om ze te blijven beschermen.

Azorengoudvink

Wetenschappelijke naam: Pyrrhula murina

De Azorengoudvink leeft in een beperkt stuk van Portugal, hoog in de bossen en struikgebieden. Zijn bescheiden leefgebied heeft waarschijnlijk bijgedragen aan de afname van de soort. Ook verlies van natuurlijke leefomgeving ten gunste van landbouwgrond en jacht door mensen – om plagen te bestrijden of voor verzamelingen – speelden een rol. Daarbij zijn kleine populaties kwetsbaar voor inteelt en worden ze extra hard getroffen door verlies van leefgebied en extreem weer.

IUCN verklaarde de soort in 2000 als bedreigd, waarna het in 2005 de status kreeg van kritiek bedreigd. De Azorengoudvink bleef geclassificeerd als kritiek bedreigd tot 2010, toen de status verlaagd werd naar bedreigd. Sinds 2016 is de soort ingedeeld als kwetsbaar.

Er zijn allerlei maatregelen genomen om de populatie van de Azorenvink weer op peil te krijgen. De vogel wordt beschermd door de Portugese wet. In 2007 werd zijn leefomgeving in Pico da Vara/Ribeira do Guilherme aangemerkt als Speciaal Beschermd Gebied, onderdeel van het LIFE Priolo-project.

Andere succesvolle natuurbeschermingsinspanningen omvatten landbeheerinitiatieven om invasieve soorten te verwijderen en inheemse soorten opnieuw te planten, educatieve programma's voor de lokale bevolking, en het monitoren van de soort door middel van vangen en taggen.

Zuidwestelijke zwarte neushoorn

Scientific name: Diceros bicornis occidentalis

De zuidwestelijke zwarte neushoorn, een ondersoort van de zwarte neushoorn, wordt ernstig bedreigd door stroperij. Hun hoorns zijn populair voor gebruik in traditionele medicijnen en als versiering, waardoor deze neushoorns bijna zijn uitgestorven. Daarnaast heeft het verlies van hun leefomgeving de neushoorns ook hard geraakt.

In tegenstelling tot de zwarte neushoorn als soort, die door het IUCN wordt geclassificeerd als kritiek bedreigd, heeft de zuidwestelijke zwarte neushoorn in de recente jaren een comeback gemaakt vanaf de rand van uitsterven. Projecten zoals SOS African Wildlife, die betrokken zijn bij populatiebeheer en monitoring, alsmede een hardere aanpak van stroperij, hebben geholpen om de aantallen van de zuidwestelijke zwarte neushoorn gestaag te doen toenemen tot een punt waarop de soort nu door het IUCN als bijna bedreigd wordt geclassificeerd.

Reuzenpanda

Wetenschappelijke naam: Ailuropoda melanoleuca

Een van de meest herkenbare soorten ter wereld, de reuzenpanda, is al lange tijd bedreigd in zijn natuurlijke leefomgeving in China. Een combinatie van verlies en versnippering van leefgebieden, stroperij en menselijke inbreuk leidde tot ernstige afnames in panda populaties.

De reuzenpanda profiteerde van een van de meest zichtbare en intensieve natuurbehoudinspanningen ooit. China sloot zich aan bij de Convention on the International Trade in Endangered Species (CITES), wat handel in pandavellen illegaal maakte en de meeste panda stroperij stopte. Het land heeft ook reservaten opgericht om pandaleefgebieden te beschermen, aanzienlijk onderzoek gedaan naar de soort en fokprogramma's opgezet.

Als resultaat werd de reuzenpanda in 2016 door het IUCN geclassificeerd als kwetsbaar, en de populaties nemen vandaag de dag nog steeds toe.

Bultrugwalvis

Wetenschappelijke naam: Megaptera novaeangliae

De bultrugwalvis komt voor in alle belangrijke oceanische bassins en is een van de meest wijdverspreide walvissoorten. In het verleden was jacht de voornaamste bedreiging voor deze zeezoogdieren, waarbij commerciële walvisvaart een aanzienlijke rol speelde in hun achteruitgang. Aanvaringen met schepen, vervuiling, verstrikking in netten en klimaatverandering hebben ook significant bijgedragen aan hun afname.

Het verbieden van commerciële walvisvaart heeft ervoor gezorgd dat de populaties zich konden herstellen. Wereldwijd zijn ook verschillende toevluchtsoorden en andere beschermingsprogramma’s voor de bultrugwalvis opgericht. De bultrugwalvis wordt nu door het IUCN geclassificeerd als 'minst zorgwekkend' en heeft een geschatte populatie van meer dan 80.000.

Noordereilandkiwi

Wetenschappelijke naam: Apteryx mantelli

Een van de vijf erkende soorten kiwi, de Noordereilandkiwi, komt voor in een beperkt gebied in Nieuw-Zeeland. De voornaamste bedreiging voor deze vogels is roofdierdruk, met name door honden, katten en hermelijnen. Verlies van leefgebied en ziekten zijn ook bedreigingen, maar zijn waarschijnlijk niet de belangrijkste oorzaken van de afname van hun aantallen.

Operation Nest Egg werd in 1995 geïntroduceerd en houdt in dat kiwi-eieren uit het wild worden gehaald en de vogels worden teruggezet wanneer ze te groot zijn om door roofdieren ten prooi te vallen. Dit initiatief alleen al was voldoende om de populaties op deze beheerde plekken jaarlijks met 12,5% te laten toenemen. Ook het beheer van hun leefomgeving heeft ervoor gezorgd dat de Noordereilandbruinekiwi van bedreigd naar kwetsbaar op de lijst is gegaan.

Eilandvos

Wetenschappelijke naam: Urocyon littoralis

De eilandvos leeft alleen op zes van de acht Kanaaleilanden bij Californië. Door een daling in de aantallen Amerikaanse zeearenden konden de steenarenden zich zonder concurrentie vermenigvuldigen. Dit leidde tot meer aanvallen van steenarenden op eilandvossen, wat hun kleine populaties nog verder heeft verkleind.

Vier van de zes ondersoorten van de eilandvos werden in 2004 opgenomen in de Endangered Species Act en er werden fok- en herstelprogramma’s gestart om hun aantallen te verhogen. Dankzij het opnieuw introduceren van de Amerikaanse zeearend en het verwijderen van niet-inheemse soorten uit hun leefomgeving hebben de eilandvossen zich kunnen herstellen. Ze worden inmiddels door het IUCN aangemerkt als 'bijna bedreigd'.

Chathamstormvogel

Wetenschappelijke naam: Pterodroma axillaris

De chathamstormvogel is een vogelsoort die maar op drie plekken ter wereld voorkomt. Deze zeevogels moesten concurreren met de breedbekprion om nestholen, wat leidde tot ruzie tussen de twee en een daling in het aantal stormvogels. Ook roof door dieren zoals katten en honden en menselijke bebouwing hebben tot een afname van hun aantallen geleid..

Natuurbeschermingsinspanningen om de concurrentie tussen stormvogels en prions te verminderen, hebben het broedsucces voor stormvogels verhoogd van 10-30% naar 80%. De chathamstormvogel wordt nu door het IUCN geclassificeerd als kwetsbaar. Echter, als de natuurbeschermingsinspanningen stoppen, zou de concurrentie met prions waarschijnlijk weer leiden tot ernstige afnames in de populatie.

Arabische oryx

Wetenschappelijke naam: Oryx leucoryx

De Arabische oryx, de kleinste soort oryx, leeft in een heel klein gebied in het Midden-Oosten. Hoewel de soort beschermd werd in het Arabische Oryx Reservaat in Oman, wisten stropers nog steeds veel dieren te vangen voor verkoop aan privéverzamelingen. Hierdoor waren de natuurbeschermingsinspanningen weinig effectief. Dat, samen met overbegrazing en droogte, zorgde voor een sterke afname van de Arabische oryx-populatie.

Herintroductieprogramma's in verschillende landen, in combinatie met fokprogramma’s en bescherming in privécollecties, hebben het aantal Arabische oryxen aanzienlijk helpen herstellen. De Arabische oryx wordt nu door het IUCN ingedeeld als kwetsbaar, en de populatie blijft groeien..

Waarom natuurbeschermingsinitiatieven zo belangrijk zijn

Hopelijk heeft dit artikel je wat inzicht gegeven in waarom natuurbeschermingsinitiatieven cruciaal zijn voor het voortbestaan van veel soorten waarmee we het geluk hebben onze planeet te delen.

We hebben allemaal een rol te spelen in het beschermen van onze diersoorten en er is geen betere manier om te helpen dan door het ondersteunen van natuurbeschermingsinspanningen en beschermingsmaatregelen zoals CITES en de Endangered Species Act.

Bij IFAW voeren we natuurbeschermingsprogramma's en projecten uit die zijn ontworpen om kwetsbare diersoorten te helpen beschermen en biodiversiteit te behouden.