de wolf is terug: een teken van hoop

Met de beelden van drie jonge wolfjes voor een cameraval is er geen twijfel meer mogelijk. De wolf is in 2019 definitief terug in Nederland.

Eeuwenlang werd de wolf vervolgd totdat de laatste in Nederland waarschijnlijk 150 jaar geleden werd neergeschoten. De laatste welpen werden zo’n 200 jaar geleden geboren.

Het is nog maar enkele decennia dat we de bescherming van dieren via de wet hebben vastgelegd. Met het verdrag van Bern en later de EU-Habitatrichtlijn wordt de wolf in Europa beschermd.

Afschieten is nog steeds een middel waar we gemakkelijk op teruggrijpen. We spreken over dieren in economische termen van eigendom, productie of overlast en schade. Ook de wolf zou om die reden afgeschoten moeten worden, terwijl er geen bewijs is dat dit de meest effectieve manier is om vee te beschermen tegen mogelijke aanvallen. Een veelvoud aan onderzoeken laat juist zien dat het doden van wolven als middel om de populatie te regelen en vee te beschermen niet of zelfs contraproductief werkt. Zo ook een recent onderzoek door studenten van de Wageningen Universiteit waarin wordt geconcludeerd dat afschieten geen zin heeft.

De onderzoeken laten verschillende scenario’s zien. De plek van de dode wolf wordt bijvoorbeeld snel door een ander ingenomen. Wanneer het alfapaar, dat voor het nageslacht zorgt, wegvalt is er geen rem voor de andere wolven om te paren. Er komen dan juist meer wolven. De roedel kan ook uit elkaar vallen. Wolven gaan zwerven of kunnen geen grote prooien meer vangen doordat de roedel uit minder dieren bestaat. Jonge wolven die hun ouder verliezen leren niet goed hoe ze op wild moeten jagen. Schapen worden dan eerder aangevallen.

Ook in Nederland zien we dat zwervende wolven op zoek zijn naar een gemakkelijke prooi, terwijl gevestigde wolven op wild jagen. Dit is echter geen garantie, want de wolf blijft een opportunist. Beschermende maatregelen zijn altijd nodig, ook om ervoor te zorgen dat een wolvenroedel geen ervaring met vee kan opdoen. 

De roep om de dieren te doden is niet alleen vanwege de ineffectiviteit onbegrijpelijk. Naast ethische bezwaren is er de noodzaak om de biodiversiteit te beschermen die zo hard achteruit holt dat zelfs ons eigen bestaan wordt bedreigd. Het VN-biodiversiteitspanel publiceerde in mei 2019 een alarmerend en somber rapport over de natuur. Vele soorten worden met uitsterven bedreigd door menselijk handelen en ingrijpen. Ontbossing, intensieve landbouw, overbevissing, jacht, vervuiling en klimaatverandering zijn de grote boosdoeners.

We hebben roofdieren als de wolf nodig voor de balans in de natuur. Ze zorgen bijvoorbeeld voor gezonde populaties van prooidieren en daarmee voor minder ziektes. De kadavers die ze achterlaten voeden de bodem met mineralen.

De terugkeer van de wolf is hoopvol nieuws voor de natuur in Nederland. We zullen opnieuw moeten leren leven met roofdieren. Dat vraagt tijd en investeringen in effectieve beschermende maatregelen. Dit moeten we als samenleving gezamenlijk mogelijk maken. Niet alleen voor de wolf en schapen, maar ook voor onze eigen toekomst.