Bij het beschermen van wilde dieren hoort vaak ook het vangen en verplaatsen (ook bekend als 'translocatie') van dieren. Experts kunnen wilde dieren om verschillende redenen verplaatsen: om conflicten tussen mensen en wilde dieren te verminderen, om wilde dieren te herintroduceren, of om een beschermd gebied te rehabiliteren. Het verplaatsen van olifanten is een enorme taak. Het vergt weken van plannen, ongelooflijk teamwork... en zwaar materieel.
Olifantenliefhebbers zijn vaak nieuwsgierig naar het verplaatsen van olifanten. Hier beantwoorden we de meest brandende vragen over hoe we olifanten vervoeren!
Hoe worden olifanten vervoerd?
Als een team van experts olifanten verplaatst, verdoven ze de dieren eerst. Daarna worden banden aan de poten vastgemaakt en worden ze ondersteboven in een afgesloten 'wakker-word'-krat getild. Een dierenarts geeft de olifanten een middel om te ontwaken. Als de olifanten wakker zijn kunnen ze door een opengeschoven paneel een speciaal ontworpen vervoertrailer in lopen, waarin ze de reis maken.
Waarom worden olifanten ondersteboven vervoerd?
Eigenlijk is het verdoven en ondersteboven bij de poten optillen de effectiefste, vaakst voorkomende en veiligste manier om olifanten in een trailer te tillen. In tegenstelling tot mensen zitten de longen van een olifant vast aan de wanden van de borstholte en het middenrif. Daardoor kunnen ze alleen inademen, als hun torso niet beklemd is. Door olifanten ondersteboven op te tillen, zorgen de teams ervoor dat de olifanten tijdens het verplaatsen normaal kunnen blijven ademen.
Kun je olifanten per vliegtuig vervoeren?
Soms vervoeren reddingsorganisaties jonge olifanten per vliegtuig van de plek waar ze zijn gered naar een rehabilitatiecentrum. Maar het komt niet vaak voor dat volwassen wilde olifanten per vliegtuig worden vervoerd, vanwege hun grootte en gedrag. Een volwassen mannetjesolifant kan zo'n 4 meter hoog worden en 7 ton wegen, een volwassen vrouwtje kan bijna 4 ton wegen. Bovendien moeten volwassen olifanten als familiegroep worden vervoerd. Daardoor is het simpelweg niet te doen om olifanten per vliegtuig te vervoeren.
In plaats daarvan vangen en vervoeren we olifanten in speciaal ontworpen gesloten kratten van metaal, die groot genoeg zijn voor een volwassen bul of een kleine familiekudde. Deze kratten worden met grote vrachtwagens naar het nieuwe thuis van de olifanten vervoerd.
Waarom verplaatsen we olifanten?
Als olifantenpopulaties bij dichtbevolkte gebieden groter worden, kunnen mensen en wilde dieren met elkaar in conflict komen wegens beperkte ruimte en middelen. Olifanten kunnen gewassen opeten of graansilo's of andere opslagplekken van voedsel openbreken, waardoor het levensonderhoud - en de levens - van mensen in gevaar komen. Tegelijkertijd zijn olifanten een belangrijke soort en spelen ze een cruciale rol in hun omgeving. Door olifanten over te plaatsen naar afgelegen beschermde gebieden kunnen we plaatselijke gemeenschappen helpen én olifantenpopulaties in afgelegen beschermde gebieden versterken.
Hoe bepalen we welke olifanten we verplaatsen?
Hoe we bepalen welke olifanten we verplaatsen hangt af van het doel van de translocatie. Vaak verplaatsen we olifanten uit gebieden met stabiele of groeiende populaties die in de buurt van mensen leven, zodat we het aantal conflicten tussen mensen en wilde dieren kunnen verminderen.
Bij het bepalen welke olifanten te verplaatsen, kiezen teams voor complete familiegroepen. Olifanten zijn heel sociale dieren. Door de hele familie samen te verplaatsen, wordt het succes van de translocatie vergroot en ervaren de olifanten minder stress, wat goed is voor hun emotionele en fysieke gezondheid.
Volwassen olifantenbullen leven meestal alleen of in kleine 'vrijgezellenkuddes'. Vanwege hun omvang en gewicht worden bullen individueel vervoerd. Volwassen bullen zijn vaak belangrijke rolmodellen voor jongere bullen.
Worden olifanten verdoofd voordat ze worden verplaatst?
Ja. Omdat we wilde olifanten vervoeren, moeten we ze eerst verdoven om ze veilig op een voertuig te kunnen tillen.
Wat moet er gebeuren voordat olifanten verplaatst kunnen worden?
De teams moeten veel voorbereiden voordat olifanten kunnen worden verplaatst: van het uitstippelen van de route en het aanvragen van toestemming van de autoriteiten tot het bouwen van een tijdelijke opvangplek, de 'boma', op de vrijlaatplek.
Op de dag van de translocatie verdoven we de hele familiekudde met pijltjes. Een ervaren team van dierverplegers onderzoekt de gezondheid van de olifanten, terwijl onderzoekers gegevens over de gevangen dieren verzamelen. Vaak geven we de matriarch van de familie een halsband met gps, zodat we de kudde kunnen volgen in hun nieuwe thuis. Een voor een krijgen de olifanten banden om hun poten, wordt een laatste gezondheidscontrole uitgevoerd, en worden de olifanten met een hijskraan een trailer in getild. Van de vangst tot de trailer duurt het hele proces zo'n 20 minuten.
Hoeveel weegt een olifant? Doet het olifanten pijn aan hun poten of nek als ze aan hun poten worden opgetild?
Olifanten zijn de grootste landzoogdieren ter wereld. Daardoor is het best lastig om ze te vervoeren. Volwassen Afrikaanse olifanten kunnen tussen de 2.200 en 6.800 kilo wegen. Olifanten aan hun poten optillen doet ze geen pijn, en het hele proces van een olifant optillen en voorzichtig in een krat leggen duurt maar een paar minuten. Daarna krijgen ze snel een middel om weer wakker te worden van de verdoving.
Is het ondersteboven vervoeren eng en/of pijnlijk voor de olifanten? Zijn de olifanten zich bewust van wat er gebeurt, en kunnen ze het zich herinneren?
De olifanten worden verdoofd tijdens het vangen en het tillen naar een trailer. Ze vallen in een diepe slaap en zijn zich nergens van bewust. Als de hele familiegroep veilig in een trailer zit, geeft het team van dierenartsen de olifanten een middel om wakker te worden van de verdoving. Het verplaatsen kan veel stress geven. Daarom verplaatsen we de olifanten als een groep. We doen er alles aan om te zorgen dat ze zo min mogelijk stress hebben. Zoals bij de meeste soorten heeft een korte periode van stress weinig langetermijneffecten op de gezondheid van de olifanten.
Hoe ver worden de olifanten verplaatst?
De olifanten worden maar een paar minuten opgetild terwijl het team ze naar een trailer verplaatst. Daarna worden ze in de trailer per wagen verplaatst. Dit kan honderden kilometers van de originele locatie vandaan zijn. Het team houdt de gezondheid en het welzijn van de olifanten tijdens de hele reis in de gaten. De reis duurt nooit langer dan 12-14 uur.
Wat gebeurt er als de olifanten zijn aangekomen bij hun nieuwe thuis?
Als de bestemming is bereikt, worden de olifanten direct vrijgelaten in een opvangplek, de 'boma'. Hier kunnen ze tot rust komen, water drinken en wennen aan hun nieuwe omgeving. Wildlife rangers blijven de hele tijd in de buurt om te controleren of het goed gaat met de olifanten. Als de olifanten aan de nieuwe plek gewend zijn, wordt de boma geopend en kunnen de olifanten hun nieuwe wilde thuis in wandelen.
Hoe kunnen olifanten eten en drinken vinden in hun nieuwe leefgebied?
Olifanten hebben een ongelooflijk sterke reukzin. Ze kunnen zelfs water onder de grond ruiken! Dankzij hun scherpe reukvermogen kunnen ze ook tijdens het droge seizoen water vinden, zelfs op nieuwe plekken.
Krijgen de olifanten een zendertje zodat ze gevolgd kunnen worden na hun vrijlating?
Ja. We geven olifanten een halsband met gps zodat we ze op afstand kunnen volgen. Volwassen mannetjes en matriarchen van familiegroepen krijgen een halsband, zodat onderzoekers ze kunnen volgen. De halsbanden hebben een batterij die zo'n vier jaar meegaat. Alleen volwassen olifanten krijgen een halsband: kalfjes groeien zo snel, dat een halsband al snel veel te klein is.
Waarom moeten vrijgelaten olifanten een halsband met gps om?
Een van de meest effectieve manieren om individuele dieren te volgen na hun vrijlating, is met een halsband met gps. De halsbanden zijn zo ontworpen dat de dieren er zo min mogelijk last van hebben, zodat ze gewoon kunnen doen wat ze willen. Halsbanden met gps en satelliettags verzamelen cruciale gegevens: informatie zoals waar de dieren zich bevinden, hoe snel ze zich verplaatsen, en hoe het met ze gaat na hun vrijlating.
Proberen olifanten wel eens terug te gaan naar hun oude thuis?
We verplaatsen de olifanten zo ver van hun oude thuis, dat ze niet proberen terug te gaan naar hun originele leefomgeving. Ze zullen wel een tijdje ronddwalen door hun nieuwe omgeving om de weg te vinden.
Is de nieuwe locatie veilig voor de olifanten?
Het is een gigantische klus om honderden olifanten te verplaatsen. Het kost vele uren om het hele proces te plannen: het bepalen welke olifanten we verplaatsen, het regelen van veilig vervoer, en het zorgen dat ze met succes worden vrijgelaten. We werken samen met andere goede doelen en lokale overheden om te zorgen dat de dieren na hun vrijlating zo goed mogelijk worden beschermd. Dit betekent vaak dat ze naar een al bestaand beschermd gebied of nationaal park worden verplaatst, waar al beschermingsmaatregelen zijn genomen en rangers actief zijn om stroperij te voorkomen.
Gerelateerde content
Zonder jouw steun kunnen wij ons werk niet doen. Geef nu voor het verbeteren van de leefomstandigheden voor dieren.