Kasungu-gemeenschap bouwt hek voor olifanten en hun eigen toekomst

Het op zonne-energie werkende elektrische hek van 130 kilometer lang loopt van het zuidelijke deel van het park naar het noorden bij de grens met Zambia. Zodra het klaar is, zal het de veiligheid van het park vergroten en voorkomen dat wilde dieren gewassen en infrastructuur van dorpen vernielen.

Hoe het betrekken van de gemeenschap bijdraagt aan natuurbehoud

IFAW en de Departments of National Parks and Wildlife (DNPW) van zowel Malawi als Zambia startten in 2017 een project tegen wildlife crime in het Malawi-Zambia landschap. Sindsdien staat de betrokkenheid van de gemeenschap centraal in onze activiteiten. 

Werk voor het behoud en de bescherming van wilde dieren kan niet succesvol zijn als de mensen in de dorpen die grenzen aan het nationale park geen inspraak hebben in de besluitvorming over het beheer van het park en de activiteiten voor natuurbehoud,” zegt Phillip Namagonya, Community Engagement Officer voor IFAW in Malawi.  

Aangezien de gemeenschappen een rol hebben gespeeld in de achteruitgang van het park, zijn ze ook beter in staat om oplossingen aan te dragen voor het herstel ervan, zegt Anthony Chatama, vicevoorzitter van de Kasungu Wildlife Conservation for Community Development Association (KAWICCODA), een door de overheid geregistreerde coöperatie van leden uit alle dorpen die grenzen aan het wildreservaat.

“Een van de dingen die het IFAW-project heeft gedaan, is naar ons luisteren en begrijpen waarom mensen het park zijn binnengedrongen”, zegt Chatama. "Ik denk dat de raadpleging de autoriteiten in staat heeft gesteld om onze uitdagingen te begrijpen en hen heeft geleid bij interventies, zodat mensen niet langer overgaan tot illegale toegang tot hulpbronnen in het park om te overleven."

Aantasting van leefgebied, stroperij en mens-dier-conflicten 

Kasungu National Park is 2.100 vierkante kilometer groot, het op een na grootste park van Malawi. Vanaf 1970, toen het werd opgericht, was het een welvarend wildreservaat, met op het hoogtepunt meer dan 1.200 olifanten en duizenden andere dieren. Jaren van grootschalige stroperij in het grensoverschrijdende natuurreservaat sinds halverwege de jaren negentig leidde echter tot een drastische afname van de olifantenpopulatie. Daarbij heeft de menselijke invasie de leefgebieden van het park aangetast.  

De menselijke bevolking is buiten de grenzen van het park snel toegenomen, waardoor de vraag naar landbouwgrond voor levensonderhoud ook is toegenomen. In 1998 telde het Kasungu District iets meer dan 480.000 inwoners. In 2018 was de bevolking bijna verdubbeld tot 842.000, volgens de cijfers van de National Population and Housing Census in 2018. 

Omdat delen van het nationale park decennialang niet waren omheind, openden gemeenschappen akkers in de 'bufferzones', de zones tussen het nationale park en menselijke nederzettingen. In sommige gevallen begint het bebouwde land slechts enkele meters buiten de parkgrens. Mensen en olifanten leven dichter bij elkaar dan ooit tevoren, waardoor conflicten tussen de twee soorten ontstaan. 

Conflicten beperken en duurzaam levensonderhoud ondersteunen 

Dit project zal na afloop ten goede komen aan de mensen in de gebieden waar mens-dier-conflicten voorkomen, door hen te beschermen tegen de dieren die buiten het park rondlopen. Dit werd duidelijk toen de bouw korte tijd werd onderbroken. Dorpen hadden regelmatig te maken met invallen van olifanten op hun akkers en huizen, waarbij gewonden vielen en huizen beschadigd raakten. De omheining zal in de eerste plaats de olifanten buiten houden, net als in de andere dorpen waar het werk al is afgerond.  

Als bijkomend voordeel biedt het project tijdelijke werkgelegenheid. Het uitvoeringsbeleid huurt mensen in uit de dorpen waar het hekwerk doorheen loopt. Dit geeft de gemeenschapsleden een nieuwe bron van inkomsten, waardoor ze kunnen investeren in hun veeteelt en akkerbouw. Bovendien versterkt dit het gevoel van de gemeenschap dat ze deel uitmaken van het park.  

IFAW en KAWICCODA voeren klimaatslimme landbouw- en bijenteeltprojecten uit om duurzamere inkomstenbronnen te realiseren. Deze bieden een alternatieve inkomstenbron en maken de gemeenschap minder afhankelijk van de winning van natuurlijke grondstoffen uit het park, zoals gras en hout. 

Voor Skwiza Mwale uit het Kaphaizi-gebied heeft het hek rust gebracht in haar gemeenschap. In augustus 2022 vielen olifanten 's nachts haar gemeenschap binnen. Ze vernielden een opslagruimte waar maïs lag en aten dit op. IFAW huurde Skwiza in om aan het hek te werken en hielp haar zo aan het inkomen dat ze nodig had om haar maïsvoorraden aan te vullen.  

Sinds de voltooiing van het hek in dit gebied zijn er geen olifantenaanvallen meer geweest in haar dorp.  

"Het is eng om olifanten te proberen op afstand te houden als ze in het gebied zijn,” zegt ze. "We hopen dat het hek ze voorgoed weghoudt."

Het bouwen van het hek beschermt niet alleen de gemeenschappen; het is ook goed voor de olifantenpopulatie in Kasungu. Mens-dier-conflicten kunnen voor beide partijen dodelijk zijn. Bij IFAW werken we aan het beschermen van deze cruciale ecosysteemingenieurs, want gezonde olifantenpopulaties ondersteunen de biodiversiteit en de voortdurende aanwezigheid van natuurlijke hulpbronnen. 

IFAW en DNPW Malawi verwachten de resterende 42,5 kilometer van het 130 kilometer lange hek in juni 2025 te hebben voltooid. 

Charles Mpaka is journalist op het gebied van milieu in Malawi.