"Wij komen voor onszelf op": hoe Maasai-vrouwen de toekomst van hun gezin vormgeven

De Maasai-gezinnen rond het Amboseli National Park in zuidelijk Kenya komen steeds vaker in conflict met wilde dieren. Het gaat met name om akkers, water en ruimte. De gezinnen zijn afhankelijk van hun gewassen en vee. Maar door verlies van leefgebied en verarming van het land door klimaatverandering worden dieren en mensen gedwongen met elkaar te concurreren om de steeds schaarsere natuurlijke bronnen. Soms met dodelijke afloop. 

Daarom steunt IFAW 60 vrouwen in deze zeer patriarchische gemeenschappen zodat ze de toekomst van hun gezin vorm kunnen geven. 

Via het project Jenga Mama - Swahili voor „Empower a Woman” -, in samenwerking met de Duitse stichting Margarete-Breuer Stiftung, hebben deze vooruitstrevende vrouwen gedurende een jaar een beroepscursus naar keuze gevolgd. Ze trainden om bijvoorbeeld aan de slag te gaan als kapper of loodgieter, kledingmaker, in de productie van eten en drinken of in de IT. 

Nu zijn ze druk bezig met hun afstuderen, waarna ze zullen worden begeleid en ondersteund in het starten van hun eigen zaak. 

de volgende generatie meisjes inspireren

Een van de deelnemers, Penina Lenkishon, studeerde om jurken te maken. Toen ze jong was, ging Penina na de achtste klas van school toen ze zwanger werd. Haar vader schreef haar in voor een opleiding om jurken te maken, maar daar stopte ze mee om te trouwen en kinderen te krijgen. 

Twaalf jaar later rondt ze haar training af en kijkt ze ernaar uit om haar eigen zaak te beginnen. 

„Het is fijn om weer naar school te gaan,” zegt ze. „Ik denk dat deze opleiding mij en mijn kinderen, mijn gezin, zal helpen. Met deze vaardigheden kan ik geld verdienen en voor ze zorgen. 

„Ik wil graag een goed bedrijf oprichten, waar ik ook anderen werk kan geven. Zo kan ik mijn gezin en de gemeenschap helpen.” 

Hoewel haar beroepsopleiding hard werken was en ze minder tijd had voor haar familie, weet ze dat ze een voorbeeld is voor haar vijf dochters. 

„De kinderen waren dolenthousiast dat ik ook terug naar school ging. Vooral omdat het zelf ook meiden zijn. Ik hoop dat ze mijn voorbeeld volgen en hun school af kunnen maken.” 

genderbarrières doorbreken

Maasai-vrouwen staan vaak centraal in hun gemeenschappen, omdat ze zorgen voor hun gezin en voor het vee. Toch worden ze vaak achtergesteld op het gebied van educatie, socio-economische onafhankelijkheid en betrokkenheid bij besluitvorming. Veel vrouwen stoppen, net als Penina, vroeg met school om voor het gezin te zorgen, kinderen te krijgen en groot te brengen, of vanwege een vroeg of gedwongen huwelijk. 

Ze krijgen hierdoor niet de mogelijkheid om verder te studeren, waardoor veel jonge vrouwen niet de kans krijgen om voor hun eigen inkomen te zorgen. 

„Het is niet makkelijk. Vrouwen worden altijd naar beneden gehaald en gezien als minderwaardig,” vertelt Janet Sabore. Zij volgt een opleiding tot loodgieter - een typisch mannenberoep - omdat er in haar gemeenschap nu geen loodgieters zijn. 

Ze voorspelt over haar toekomstige klanten: „Ze zullen zeggen 'dat is een vrouw, ze kan niks'. Maar ik zal ze ervan moeten overtuigen dat een vrouw alles kan wat een man kan, maar dan beter.” 

veranderende vaders

De opleidingscentra zijn honderden kilometers van de woonplaats van de vrouwen vandaan gelegen. Daarom zijn veel vrouwen maandenlang weg van hun gezin. In sommige gevallen moesten ook de mannen van het gezin tegen de verwachtingen van de gemeenschap ingaan. 

Toen Lucy Nailantei Manja een jaar lang weg ging om een opleiding tot kapper en schoonheidstherapeute te volgen, zorgde haar echtgenoot Festus voor hun vier jonge kinderen. 

Festus: „Er werd veel over me gemompeld en geroddeld omdat ik maar één vrouw had, en haar ook nog eens ver van huis liet studeren. Maar ik trek me er niets van aan. Zorgen voor de kinderen was niet altijd even makkelijk, maar het was wel goed voor me en het heeft me veel voldoening gegeven. We hebben een betere band kunnen opbouwen. 

„Ik raad ook andere mannen aan om initiatief te tonen en meer tijd door te brengen met hun kinderen en hun vrouw te steunen met een carrière buitenshuis.” 

leiders in de gemeenschap worden

Door deze vrouwen te steunen om zo een extra bron van inkomen te creëren, zorgt Jenga Mama er niet alleen voor dat gezinnen financieel minder zwaar worden getroffen als hun oogst wordt aangetast door wilde dieren, maar geven ze vrouwen ook het zelfvertrouwen om deel te nemen aan bestuur en besluitvorming. Ze zullen een sterke stem worden in het zoeken naar oplossingen voor de problemen die in de gemeenschappen spelen. Of die problemen nu worden veroorzaakt door de nabijheid van wilde dieren of het wijzigen van de beperkende genderrollen. 

IFAW weet uit ervaring dat gemeenschappen eerder meewerken aan programma's om wilde dieren te beschermen als de gemeenschap er zelf ook bij gebaat is. Ook al is er geen direct verband tussen de voordelen voor de gemeenschap en wilde dieren. 

Samen met het werk van IFAW om wilde dieren bij de gemeenschap te behouden, zal Jenga Mama zorgen voor een omgeving waarin dieren en mensen samen in balans zijn. 

„Wij komen voor onszelf op,” zegt Ann Nailantei, die in opleiding is om voedsel en drinken te produceren. „Wij geloven dat we belangrijke mensen zullen zijn in de toekomst van morgen.”