20 van de meest bedreigde diersoorten in Afrika

De zwarte neushoorn (Diceros bicornis) is een ernstig bedreigde neushoornsoort die voorkomt in Afrika, ten zuiden van de Sahara. Er zijn naar schatting nog 3.142 zwarte neushoorns over. Helaas is de soort in een groot deel van zijn verspreidingsgebied uitgestorven. Tegenwoordig komt het leefgebied van de zwarte neushoorn slechts nog zo ver noordelijk als het noorden van Kenia. De zwarte neushoorn is grijs van kleur en heeft twee hoorns.

Door stroperij is 96% van de populatie zwarte neushoorns uitgeroeid tussen 1970 en 1990. Het vormt nog steeds een grote bedreiging voor deze dieren. Ook het verlies van leefgebied en klimaatverandering zijn problemen voor deze diersoort.

2. Gorilla

De twee gorillasoorten, de oostelijke gorilla (Gorilla beringei) en de westelijke gorilla (Gorilla gorilla), zijn beide ernstig bedreigd. De oostelijke gorilla komt voor in de Democratische Republiek Congo, Uganda en Rwanda en heeft een geschatte populatie van 2.600 dieren. Van een van de twee ondersoorten, de berggorilla, zijn er nog maar 600 over.

De westelijke gorilla, die voorkomt in Angola, Kameroen, de Centraal-Afrikaanse Republiek, de Republiek Congo, Equatoriaal-Guinea, Gabon en Nigeria, heeft een afnemende populatie. Eén ondersoort van de westelijke gorilla, de Cross Rivergorilla, heeft nog maar 100-250 individuen over. Populatieaantallen van de andere ondersoort, de westelijke laaglandgorilla, zijn onbekend, maar ook deze wordt ernstig bedreigd.

Bedreigingen voor gorilla's zijn onder andere verlies van leefgebied, verspreiding van ziekten door mensen en de jacht op bushmeat.

3. Olifant

Afrikaanse bosolifanten (Loxodonta cyclotis) en Afrikaanse savanneolifanten (Loxodonta africana) zijn twee van de grootste landdieren ter wereld. De Afrikaanse bosolifant komt voor in West- en Centraal-Afrika en wordt ernstig bedreigd. De Afrikaanse savanneolifant komt voor in heel Afrika ten zuiden van de Sahara en wordt met uitsterven bedreigd. Het zijn twee van de drie olifantensoorten die op aarde voorkomen.

De voornaamste bedreigingen voor deze olifanten zijn stroperij vanwege de illegale handel in hun slagtanden, verlies van leefgebied en mens-dier-conflicten. In combinatie met hun trage voortplanting, staat deze soort een moeilijke weg naar herstel te wachten.

4. Kameroendolfijn

De Kameroendolfijn (Sousa teuszii) leeft langs de westkust van Afrika. Er zijn nog maar ongeveer 1.500 van deze zeezoogdieren over. De Kameroendolfijn heeft een opvallende bult op zijn rug onder zijn rugvin en een schuwe persoonlijkheid die maakt dat er verder niet veel meer bekend is over de dolfijn. Ondanks zijn neiging om mensen te mijden, vormen bijvangst en verstrikking een grote bedreiging voor de soort, net als de door mensen veroorzaakte achteruitgang van zijn leefgebied.

5. Geometrische landschildpad

De geometrische landschildpad (Psammobates geometricus) is een ernstig bedreigde schildpadsoort die voorkomt in Zuid-Afrika. Hij heeft een prachtig geometrisch geel-zwart patroon op zijn schild. Er zijn nog maar ongeveer 800 van deze schildpadden over. Ze worden bedreigd door veranderingen, aantasting en vernietiging van hun leefgebied door menselijke activiteiten.

6. Addax

De addax (Addax nasomaculatus), ook wel mendesantilope genoemd, is een grazende antilope met spiraalvormige hoorns. Hij leeft in de Sahara-woestijn. Helaas neemt hun aantal sterk af: er zijn nog maar 30 tot 90 addaxen over. Een onderzoek vanuit de lucht in maart 2016 vond slechts drie levende individuen en de overblijfselen van andere die door stropers waren achtergelaten. Jaren van ongecontroleerde jacht, militaire activiteiten en olieproductie zijn enkele van de redenen voor de afname van de addaxen.

7. Wilde ezel

De wilde ezel (Equus africanus) is waarschijnlijk de voorouder van de gedomesticeerde ezel. Hij komt voor in woestijnen en droge gebieden in de Hoorn van Afrika, en als leden van het geslacht Equus zijn ze nauw verwant aan alle paarden, ezels en zebra's. Ze lijken een beetje op zebra's door de dunne zwarte strepen rond hun witte poten, maar de rest van hun lichaam heeft een lichtgrijze tot bruine kleur.

Er leven nog minder dan 200 wilde ezels in het wild. Hun grootste bedreigingen zijn de jacht en de concurrentie met vee, omdat er maar een beperkt aanbod aan voedsel en water is voor deze dieren.

8. Gouden halfmaki

De gouden halfmaki of gouden bamboemaki (Hapalemur aureus) komt voor in Madagaskar en is een primatensoort met een bruine en goudkleurige tot oranje vacht. Halfmaki's worden ook wel 'zachtaardige maki's' genoemd, ondanks hun neiging om agressief te zijn tegen mensen als de dieren in gevangenschap worden gehouden. Ze kregen de naam 'bamboemaki' omdat ze bamboe eten en een voorkeur hebben voor het leven in en rondom bamboe.

Helaas leven er nog minder dan 250 gouden bamboemaki's in het wild. Ze worden bedreigd door brandlandbouw, omdat de lokale bevolking bamboe voor verschillende doeleinden gebruikt. Ook raken ze soms verstrikt in wildstrikken.

9. Seychellenkokerstaartvleermuis 

De seychellenkokerstaartvleermuis (Coleura seychellensis) heeft een lange naam, maar is een zeer kleine vleermuis die voorkomt op de Seychellen. Op deze eilanden wordt deze soort helaas bedreigd door het kappen van bossen en de verstoring van grotten. Daarnaast vormen geïntroduceerde soorten zoals kerkuilen en wilde katten een bedreiging voor de soort. Er zijn nog maar 50 tot 100 overgebleven seychellenkokerstaartvleermuizen. 

10. Hottentothaas

De hottentothaas (Bunolagus monticularis), ook wel vleihaas, is een soort die in beperkte gebieden van Zuid-Afrika voorkomt. Er zijn nog maar 157 tot 207 individuen over. In de afgelopen eeuw is 40 tot 60% van zijn leefgebied in uiterwaarden verloren gegaan door het verbouwen van bijvoorbeeld tarwe. Er wordt ook op dit konijn gejaagd voor bushmeat en voor de sport, en hij kan slachtoffer worden van valstrikken die zijn gezet voor dieren die als plaag worden gezien. Bovendien kan de klimaatverandering het resterende leefgebied van de hottentothaas met 89% verminderen.

11. Sãotomékanarie

De sãotomékanarie (Crithagra concolor) is een zangvogel en de grootste kanariesoort ter wereld. Deze vogel komt alleen voor op het eiland São Tomé. Hij was lange tijd alleen bekend door drie individuen die in de 19e eeuw werden ontdekt. Er zijn naar schatting minder dan 250 van deze schuwe vogels. Cacao- en palmolieplantages hebben hun leefgebied gedecimeerd.

12. Witvleugelral

De witvleugelral (Sarothrura ayresi) is een kleine vogel die oorspronkelijk voorkomt in zuidelijk Afrika. Er zijn er helaas nog minder dan 250 in het wild over. Hun leefgebieden worden bedreigd door drainage, overstromingen door dammen, erosie van het stroomgebied, wateronttrekking, verstoring, verbranding en begrazing door vee.

13. Madagaskarwitoogeend

De madagaskarwitoogeend (Aythya innotata) is een eend die in Madagaskar in een zeer beperkt gebied voorkomt. Er leven waarschijnlijk nog maar 30 tot 50 van deze vogels in het wild. De wetlands waarin ze leven zijn ernstig aangetast door sedimentatie, rijstteelt, geïntroduceerde vissoorten en andere vormen van menselijke verstoring. Madagaskarwitoogeenden worden soms ook bejaagd, of gevangen als bijvangst in visnetten. 

14. Newtons klauwier

De Newtons klauwier (Lanius newtoni) is een kleine vogel met een zwart, wit en geel verenkleed. Hij komt alleen voor op het eiland São Tomé. Er zijn minder dan 250 van deze vogels over. Cacao- en koffieplantages en oliewinning hebben bijgedragen aan de ontbossing van hun leefgebied.

15. Kameleon Calumma hafahafa

De kameleon Calumma hafahafa heet in het Engels ‘bizarre-nosed chameleon’ (kameleon met bizarre neus). Hij is te herkennen aan zijn grote neusaanhangsel. Hij heeft een klein verspreidingsgebied in het noorden van Madagaskar. De resterende populatie is ernstig gefragmenteerd en het is onbekend hoeveel van deze reptielen er nog in het wild leven. De grootste bedreiging voor deze soort is het verlies van hun leefgebied in vochtige bossen door brandlandbouw, houtkap, branden, honingoogst en begrazing door vee.

16. Kikker Arthroleptis krokosua

De kikkersoort Arthroleptis krokosua is een kleine amfibie die leeft in West-Afrika. Interessant is dat deze kikkers zich ontwikkelen van kikkervisjes tot kikkers zonder uit hun eieren te komen. Er zijn minder dan 250 van deze kikkers over, omdat veel van hun leefgebied verloren is gegaan door bosbranden, en het resterende leefgebied is ernstig verstoord door menselijke activiteiten.

17. Somalische sporenleeuwerik

De Somalische sporenleeuwerik (Heteromirafra archeri) is een kleine vogel die voorkomt in de Hoorn van Afrika. Er zijn nog minder dan 250 van deze vogels over. Ze leven in graslanden, die zijn aangetast door landbouw, burgerlijke onrust en klimaatverandering.

18. Kikker Heleophryne

De Heleophryne rosei is een kleine kikker die voorkomt in Table Mountain National Park bij Kaapstad, Zuid-Afrika. De populatie is sterk afgenomen; het is onbekend hoeveel individuen er nog over zijn. De voornaamste bedreigingen voor deze kikker zijn de verspreiding van uitheemse planten, een toename in de dichtheid van houtachtige planten ten koste van grassen en wilde bloemen, en de aanwezigheid van wateropslagreservoirs, die de stroming van natuurlijke stromen verstoren.

19. Moreaus snijdervogel

De Moreaus snijdervogel (Artisornis moreaui) is een kleine vogel die voorkomt in Tanzania. Hij leeft in tropische en subtropische bossen die onder druk staan door mijnbouw, het zagen van takken, teelt en brandhoutwinning. Er leven nog minder dan 250 Moreaus snijdervogels in het wild.

20. Kikker Balebreviceps hillmani

De kikker Balebreviceps hillmani is een kikker uit de familie blaasoppies. Hij heeft een stevig postuur en is paars of bruin gekleurd met twee gele strepen. Net als bij de Arthroleptis krokosua, komen de eieren van deze kikkers uit als kleinere versies van de volwassenen in plaats van als kikkervisjes. Ze komen voor in een klein gebied van het Mendebo-gebergte in Ethiopië. Hun populatie is ernstig bedreigd en neemt af. De voornaamste bedreiging voor deze soort is de achteruitgang van het leefgebied door begrazing door vee, ontbossing, afrasteringen en de ontwikkeling van nederzettingen. Ze kunnen ook bedreigd worden door de Bd-schimmel die veel amfibieën over de hele wereld treft. 

Bedreigde diersoorten hebben jouw hulp nodig. Steun natuurbehoud en beleid dat deze dieren beschermt en de kostbare biodiversiteit van onze planeet behoudt.