de olifant als hovenier en landschapsarchitect

Olifanten zijn een zogeheten sleutelsoort, wat betekent dat zij een grote rol spelen in de natuur. Als olifanten weg zijn uit een bepaald gebied, dan zou het ecosysteem daar dramatisch anders zijn of helemaal niet meer bestaan. Het doen en laten van olifanten heeft dus veel meer impact dan je misschien denkt. 

Een volwassen olifant verbruikt elke dag 140-300 kg voedsel. Dat is nogal wat schors, grassen en fruit dat door het spijsverteringskanaal van deze reuzen reist! Terwijl olifanten vervolgens door savanne- en boslandschappen reizen, verspreiden ze zaden via hun ontlasting.

Nog belangrijker is misschien de omvang van deze verspreiding: het zwerven van de olifanten zorgt ervoor dat zaden over unieke afstanden worden verspreid. Het is heel goed mogelijk dat plantaardig materiaal maar liefst 60 kilometer verderop terecht komt van waar het oorspronkelijk werd gegeten.

Olifantenpoep is ook de perfecte meststof, omdat het zo rijk is aan voedingsstoffen dat zaden kunnen ontkiemen en groeien. Deze extra functie biedt planten de mogelijkheid om nieuwe gebieden te betreden en uiteindelijk nieuwe leefgebieden en voedsel te creëren voor een reeks andere dieren.

Deze geniale distributie van zaden verhoogt de overvloed aan plantensoorten in het ecosysteem, wat leidt tot een toename van de algehele biodiversiteit van dieren in het wild. Op hun eigen manier zijn dieren en planten in de loop van miljoenen jaren samen geëvolueerd om manieren te vinden om hun overlevingskansen te vergroten.

Verborgen talenten

Olifanten hebben nog een tweede verborgen talent: ze zijn niet alleen hoveniers, maar ook landschapsarchitecten. Terwijl olifanten door bossen of de savanne reizen, breken ze struikgewas en bomen die hun pad versperren. Hoewel dit op het eerste oog misschien destructief lijkt, is het in feite een belangrijk onderdeel van het behoud van de gezondheid van ecosystemen.

De beweging van een olifant creëert snelwegen voor andere dieren, en het "winnen" van mineralen uit modder is gunstig voor ander leven in het bos of de savanne. Door takken af ​​te breken terwijl ze lopen, helpen olifanten om voedselbronnen te verlagen die anders te hoog zouden zijn voor kleinere dieren om te bereiken. Ze verwijderen doornstruiken en helpen zo overwoekering van open vlaktes tegen te gaan.

Olifanten graven ook putten, klein en groot. Ze gebruiken hun voeten, slurven en slagtanden om gaten te maken die diep genoeg zijn om ondergrondse waterbronnen aan te boren, en deze watergaten zijn dan beschikbaar voor andere dieren om uit te drinken. Studies hebben zelfs aangetoond dat er in seizoensgebonden ‘wetlands’ een verband bestaat tussen de bemesting van het land door olifanten en een grotere hoeveelheid en grootte van vissen in rivieren.

Astronomische koolstofopname

Onlangs hebben onderzoekers ook gekeken naar de rol van de olifant bij het opslaan van koolstof in het landschap. Daaruit blijkt dat de olifant zelfs een ‘planetair ingenieur’ genoemd kan worden. Wanneer olifanten door het landschap reizen en jonge bomen uitdunnen die strijden om licht, openen ze gaten in het bladerdak die nieuwe groei eronder stimuleren. De bomen die achterblijven, kunnen dan groter en groter worden, waardoor ze meer koolstof kunnen opslaan naarmate ze ouder worden. De impact is groot, zowel per individu als per populatie.

Als alleen al bosolifanten zouden kunnen herstellen naar hun vroegere populatie en verspreidingsgebied, zou de koolstofopname in deze landschappen dankzij hen astronomisch zijn. Wiskundig gezien zou dit gelijk kunnen zijn aan 6.000 metrische ton per vierkante kilometer, wat een economische waarde van ongeveer US$ 150 miljard zou zijn.

Met voorspellingen dat koolstof tegen 2030 bijna 10x de huidige prijs zal bereiken, lopen de cijfers snel op en kunnen ze de komende 10 jaar een waarde van meer dan een biljoen dollar bereiken. Dit zou betekenen dat de waarde van een levende olifant heel snel de waarde overtreft die mensen aan zijn ivoor hebben gehecht, en dat is een onzettend belangrijk gegeven voor olifantenbeschermers.

Natuurlijk zijn er uitdagingen bij het meten van de impact van dieren in termen van marktmechanismen, maar zelfs de suggestie van een andere waarderingsmethode voor levende versus dode olifanten, is een krachtige boodschap.