eerste onderzoek vanuit de lucht naar bedreigingen zeezoogdieren

In de jaren '60 waren grote scholen van meer dan 100 zeekoeien vaak te zien langs de kust van Kenia. Maar nu, 30 jaar later, konden onderzoekers tijdens het zesdaagse onderzoek naar zeedieren vanuit de lucht afgelopen maart slechts twee van deze grote zeegrazers zien. 

In de komende weken zullen de resultaten van het onderzoek worden gepubliceerd. Maar het is nu al duidelijk dat het voornamelijk zal gaan over de dreigingen voor belangrijke soorten in de kustwateren van Kenia, zoals de zeekoe. Met dit onderzoek wordt in kaart gebracht waar maatregelen moeten worden genomen om deze soorten te beschermen. 

„Het doel van het onderzoek is om te kijken hoe het gesteld is met de grote zeedieren van Kenia. We richten ons onder andere op zeekoeien, zeeschildpadden, walvishaaien en sousa-dolfijnen,” vertelt dr. Mohamed Omar, hoofdonderzoeker van het Marine and Coastal Research Centre van het Wildlife Research and Training Institute (WRTI) in Mombasa, Kenia. „Ook willen we in kaart brengen welke dreigingen er in onze wateren bestaan voor deze soorten. Zo kunnen we op regionaal en nationaal niveau passende strategieën ontwikkelen om de populaties te beheren en laten groeien.” 

Lilian Mulupi, program officer voor Bescherming van de zeeën van IFAW in Oost-Afrika, geeft aan dat het onderzoek niet alleen zorgt voor verruiming van de kennis over mariene soorten en het bepalen waar soorten moeten worden beschermd, „maar ook de lokale bevolking helpt in hun levensonderhoud te voorzien door gegevens te verzamelen die kunnen worden gebruikt voor duurzaam toerisme.” 

onderwaterdieren spotten vanuit het vliegtuig 

Het onderzoek is uitgevoerd met vier vliegtuigen en een 50-koppig team van piloten, luchtvaarttechnici, spotters en marien experts. Het is mede mogelijk gemaakt dankzij financiering van IFAW. Er is samengewerkt met specialisten van de Kenya Wildlife Service, het WRTI, het Olive Ridley Project, de Wildlife Conservation Society en de Watamu Marine Association. De gehele kust van Kenia is onderzocht, van de grens met Tanzania in het zuiden tot de grens met Somalië in het noorden. 

Het terrein is voor het onderzoek in blokken verdeeld. De vliegtuigen met elk drie spotters met opnameapparatuur en draagbare GPS-toestellen vlogen steeds in intervallen van 2-3 kilometer heen en weer. De gespotte dieren werden systematisch per blok geteld. 

Naast het gedrag van soorten, zoals voeder-, speel- en paargedrag, werd vastgesteld hoe druk gebieden worden bevaren en in welke mate wordt gevist of gebruik wordt gemaakt van havens. 

ernstige bedreigingen voor grote zeedieren  

Volgens dr. Omar zijn de grootste dreigingen voor grote zeedieren aan de kust wereldwijd uitbuiting, bijvangst in de visserij, indirecte effecten van visserij op het ecosysteem en ongereguleerde toeristische activiteiten. Verder worden soorten bedreigd door de extractie van koolwaterstoffen, verslechterende waterkwaliteit, klimaatverandering en niet-duurzame ontwikkeling van het kustgebied. 

Deze bedreigingen komen ook voor in de kustwateren van Kenia. In dit gebied leiden ze tot het verlies van mariene ecosystemen en het krimpen van leefgebieden. 

„Omdat zeezoogdieren communiceren met geluid, zijn ze gevoelig voor onderwaterlawaai. Ook krijgen ze hun jongen in het kustgebied. Lawaai en onbeheerde menselijke activiteiten in belangrijke leefgebieden kunnen het welzijn van zeezoogdieren dan ook ernstig verstoren. 

„Ook kunnen zeeschildpadden, walvissen en zeekoeien dodelijk verstrikt raken in achtergelaten of zoekgeraakte visnetten. Door de netten kunnen ze niet boven komen om te ademen. De spotters is gevraagd om ook op dergelijke gebeurtenissen te letten,” zegt Mulupi. 

Het is moeilijk te zeggen wat de oorzaak is van de sterke afname van de zeekoeienpopulatie. „Het kan komen doordat de zeekoeien zich niet goed voort kunnen planten in het kustgebied, of doordat het leefgebied niet meer geschikt is voor de soorten zeegras die ze eten. Dat kan het gevolg zijn van het verlies van leefgebied, vervuiling of klimaatverandering,” zegt Mulupi. 

Ook worden zeekoeien bedreigd door de vernietiging van koraal en zeegras door het gebruik van verkeerde vismaterialen en -technieken. 

IFAW is van plan ook steun te bieden aan een tweede luchtonderzoek later in het jaar. De gegevens die met deze onderzoeken worden verzameld, zullen natuurbeschermers en beleidsmakers in Kenia helpen.