Behoud van leefgebieden
18 diersoorten die onlangs zijn uitgestorven
18 diersoorten die onlangs zijn uitgestorven
12 december 2023
Volgens de Rode Lijst van de International Union for the Conservation of Nature (IUCN) worden momenteel meer dan 42.000 soorten met uitsterven bedreigd, meer dan een kwart van alle soorten die door de lijst worden geëvalueerd.
Het is verleidelijk om uitsterven te zien als iets dat dieren alleen in het verleden overkwam: mammoeten, sabeltandtijgers, dinosauriërs... Uitsterving is echter een voortdurende bedreiging waar veel diersoorten dagelijks mee te maken hebben. Wetenschappers suggereren dat we op dit moment de zesde massale uitsterving in de geschiedenis van onze planeet meemaken, en dat dit grotendeels het gevolg is van menselijke activiteiten.
Het aantal soorten dat met uitsterven wordt bedreigd, geeft duidelijk aan dat we moeten werken aan het behoud en de bescherming van momenteel bedreigde dieren en, waar mogelijk, moeten helpen bij het herstel van populaties. De situatie zal alleen maar verslechteren door de versterking van klimaatverandering.
Hieronder staan 16 voorbeelden van recent uitgestorven dieren, waarvan je misschien nog nooit gehoord hebt.
Rode pad
Wetenschappelijke naam: Incilius periglenes
Jaar van uitsterven: 2019
Een rode pad. Foto: © US Fish and Wildlife Service
De rode pad of gouden pad, die zijn naam ontleent aan zijn opvallende kleur, is een van de talloze slachtoffers van de door de mens veroorzaakte klimaatverandering. Voordat hij uitstierf, kwam hij voor in Costa Rica. De voortplantingscyclus van de gouden pad was onlosmakelijk verbonden met de hoeveelheid regen in zijn omgeving. Hij legde de larven ondergronds in de bosbodem.
Veranderingen in weerpatronen zorgden ervoor dat bij zware regenval de larven vaak op de grond terecht kwamen, terwijl er op andere momenten niet genoeg regen viel om de padden gehydrateerd te houden. Klimaatverandering zorgde ervoor dat de padden zich niet meer konden voortplanten, waardoor ze uitstierven.
Landschildpad Chelonoidis abingdonii
Wetenschappelijke naam: Chelonoidis abingdonii
Jaar van uitsterven: 2015
Deze soort landschildpad werd in 2015 officieel beoordeeld en uitgestorven verklaard. De soort is een van de meest bekende uitsterfgevallen van de laatste tijd.
De laatst overgebleven schildpad, ook wel Lonesome George genoemd, werd een soort icoon voor natuurbehoud omdat hij het laatste lid van zijn soort was. George werd in 1972 naar een natuurbeschermingscentrum gebracht en bleef daar 40 jaar onder menselijke zorg. Er werden pogingen ondernomen om George te laten voortplanten met vrouwelijke schildpadden van andere soorten, maar geen van de geproduceerde eieren was levensvatbaar.
George stierf in 2012 en samen met hem stierf de Chelonoidis abingdonii uit. Zijn dood, die uitgebreid in de media aan bod kwam, herinnerde ons allen aan het gevaar waarmee veel van onze soorten geconfronteerd worden. De volgende woorden werden gegraveerd bij het verblijf van George:
“Whatever happens to this single animal, let him always remind us that the fate of all living things on Earth is in human hands.” (Wat er ook met dit ene dier gebeurt, laat hem ons er altijd aan herinneren dat het lot van alle levende wezens op aarde in mensenhanden ligt.)
Kikker Ranoidea nyakalensis
Wetenschappelijke naam: Ranoidea nyakalensis / Litoria nyakalensis
Jaar van uitsterven: 2021
De kikker uit het geslacht Ranoidea kwam vroeger uitsluitend voor in Australië. Hij leefde in bossen en wetlands op grotere hoogte. Hij werd officieel uitgestorven verklaard in 2021. Onderzoekers ontdekten dat de bergmistkikker is omgekomen door de effecten van de schimmel Batrachochytrium dendrobatidis (Bd).
Deze schimmel heeft zich door menselijke activiteiten over de hele wereld verspreid. Het verwoest amfibiepopulaties door hun huid te infecteren en te beschadigen. Er wordt geschat dat Bd een belangrijke rol heeft gespeeld in de achteruitgang van 501 amfibiesoorten, waardoor het verantwoordelijk is voor meer schade aan de wereldwijde biodiversiteit dan elke andere ziektekiem.
Fluitkikker Taudactylus acutirostris
Wetenschappelijke naam: Taudactylus acutirostris
Jaar van uitsterven: 2021
Hoewel de exacte oorzaak van het uitsterven van deze soort niet is vastgesteld, noemt de IUCN zijn bedreigingen de mijnbouw, houtkap en invasieve soorten. Aangezien het leefgebied van de kikkersoort in Australië vergelijkbaar was aan die van de Ranoidea nyakalensis, is de kans groot dat de Bd-schimmel ook bij het uitsterven van dit dier een rol heeft gespeeld.
Chinese lepelsteur
Wetenschappelijke naam: Psephurus gladius
Jaar van uitsterven: 2019
De Chinese lepelsteur kwam voor in de Yangtze rivier in China en was voor zijn uitsterven een van de grootste zoetwatervissen op aarde. Hij werd in 2019 officieel uitgestorven verklaard door IUCN en kwam om door een combinatie van overbevissing en de bouw van dammen in de Yangtze.
Klompvoetkikker Atelopus chiriquiensis
Wetenschappelijke naam: Atelopus chiriquiensis
Jaar van uitsterven: 2019
De Atelopus chiriquiensis, een klompvoetkikker uit de paddenfamilie, is ook een slachtoffer van de Bd-schimmel. Hij kwam vroeger voor in Panama en Costa Rica. Hoewel de kikker pas in 2019 als uitgestorven werd bestempeld, was hij al sinds 1996 niet meer gezien. Net als veel andere amfibieën die door Bd zijn aangetast, maakte de plotselinge verdwijning van deze soort het behoud bijna onmogelijk.
Pijlgifkikker Oophaga speciosa
Wetenschappelijke naam: Oophaga speciosa
Jaar van uitsterven: 2018
Deze felrode kikker kwam voor in de bossen van Panama en werd voor het laatst gezien in 1992 in de illegale dierenhandel. Omdat er weinig bewijs was dat de kikker nog in het wild voorkwam, werd hij uiteindelijk in 2018 uitgestorven verklaard. Ook hier is het waarschijnlijk dat de Bd-schimmel een belangrijke rol heeft gespeeld bij het verlies van dit dier in het wild.
Kikker Atelopus senex
Wetenschappelijke naam: Atelopus senex
Jaar van uitsterven: 2019
Deze kikker, uit de familie padden, is ook een amfibie die vroeger in Panama en Costa Rica voorkwam. De pad leefde in de hooggelegen bossen en wetlands van deze twee landen. De handel in huisdieren heeft waarschijnlijk een rol gespeeld bij het uitsterven van deze pad: zijn indrukwekkende kleur maakte hem een doelwit voor pelsjagers en stropers. In combinatie met de Bd-schimmel heeft dit waarschijnlijk geleid tot het uitsterven van de pad.
Poʻouli
Wetenschappelijke naam: Melamprosops phaeosoma
Jaar van uitsterven: 2019
De po'ouli, een uitgestorven vogelsoort. Foto: Paul E. Baker / © U.S. Fish and. Widllife Service
De poʻouli was een zangvogel uit de familie vinkachtigen, die voorkwam in de bossen van Maui, Hawaï. Hij werd pas in 1973 ontdekt en is nu al uitgestorven verklaard. Hij kwam voor in een relatief beperkt gebied op het eiland, waardoor de achteruitgang van zijn leefgebied extra veel impact had. De soort werd bedreigd door rattenpredatie en had te maken met concurrentie met andere soorten.
Novaes' bladspeurder
Wetenschappelijke naam: Philydor novaesi
Jaar van uitsterven: 2019
De Novaes' bladspeurder was een kleine zangvogel uit de familie ovenvogels. Hij kwam voor in de laaglandbossen van Brazilië en had een zeer beperkt verspreidingsgebied, alleen in de staten Pernambuco en Alagoas. Helaas zijn de bossen waar hij leefde bijna volledig vernietigd in deze regio's, wat heeft geleid tot versnippering en verlies van het leefgebied van de vogel, en uiteindelijk tot zijn uitsterven.
Kikker Craugastor anciano
Wetenschappelijke naam: Craugastor anciano
Jaar van uitsterven: 2019
Volgens de beoordeling van IUCN kwam deze kikkersoort maar op twee plekken voor in het westen van Honduras in een specifiek hoogtegebied, en was hij sinds 1990 niet meer gezien. Het leven in de bossen van één enkele berg maakte deze soort ongelooflijk kwetsbaar voor het verlies van leefgebied, een van de belangrijkste oorzaken van zijn uiteindelijke uitsterving. Het is waarschijnlijk dat de Bd-schimmel ook een factor was in het uitsterven van de kikker.
Cryptische boomjager
Wetenschappelijke naam: Cichlocolaptes mazarbarnetti
Jaar van uitsterven: 2019
De cryptische boomjager, een kleine bruine zangvogel, werd pas in 2014 ontdekt, maar was mogelijk al uitgestorven voordat het artikel waarin hij voor het eerst werd beschreven, werd gepubliceerd. Zoals veel van de dieren op deze lijst kwam de cryptische boomjager slechts voor in een zeer beperkt gebied (in de bergen van Brazilië), waardoor hij kwetsbaarder was voor het verlies van leefgebied door menselijke activiteiten. In dit geval gebeurde het uitsterven zo snel en plotseling dat pogingen tot het behoud in wezen onmogelijk werden.
Bramble Cay-mozaïekstaartrat
Wetenschappelijke naam: Melomys rubicola
Jaar van uitsterven: 2016
Bramble Cay-mozaïekstaartrat. Foto: Ian Bell / © State of Queensland, CC BY 3.0 Australia
De Bramble Cay-mozaïekstaartrat, een klein knaagdier, kwam alleen voor op het piepkleine eiland Bramble Cay tussen Australië en Papoea-Nieuw-Guinea. Het uitsterven van deze soort is beschreven als 'het eerste uitsterven van zoogdieren door de door de mens veroorzaakte klimaatverandering'. De populatie Bramble Cay-mozaïekstaartratten verging door stormen en het verlies van vegetatie op het eiland, voornamelijk als gevolg van klimaatverandering. Het knaagdier is sinds 2019 officieel erkend als uitgestorven door de Australische overheid.
Gladneus Pipistrellus murrayi
Wetenschappelijke naam: Pipistrellus murrayi
Jaar van uitsterven: 2016
Deze vleermuis, uit de familie gladneuzen, leefde op Christmas Island, waar hij de bossen van dit Australische gebied bewoonde. De vleermuissoort was het eerste zoogdier dat in Australië uitstierf in 50 jaar, hoewel het onduidelijk is waarom hij precies is uitgestorven. Sommige diersoorten hadden te maken met het verlies van leefgebied op Christmas Island. Veel van de bossen waar de vleermuizen woonden, bleven echter intact terwijl de populaties afnamen. Een groot deel van de achteruitgang kan te wijten zijn aan predatie en concurrentie van andere soorten.
Kustskink Emoia nativitatis
Wetenschappelijke naam: Emoia nativitatis
Jaar van uitsterven: 2017
Emoia nativitatis is een hagedis uit de familie kustskinken. Deze soort leefde tevens op Christmas Island. De laatst bekende Emoia nativitatis stierf in 2014 in gevangenschap. De soort werd in 2017 officieel uitgestorven verklaard door IUCN. Net als de Pipistrellus murrayi, is deze amfibie waarschijnlijk uitgestorven door concurrentie en predatie van invasieve soorten.
Met name de explosieve groei van de populaties hazewindmieren en de introductie van de slang Lycodon aulicus op het eiland in 1980 zijn waarschijnlijk de drijvende factoren achter de achteruitgang en het uiteindelijk uitsterven van de soort.
Longloze salamander Pseudoeurycea exspectata
Wetenschappelijke naam: Pseudoeurycea exspectata
Jaar van uitsterven: 2019
Deskundigen hebben de populaties van de salamandersoort Pseudoeurycea exspectata, die voor het laatst werd gezien in 1976, hierna niet meer kunnen terugvinden in het wild. IUCN verklaarde de soort hierop in 2019 uitgestorven. De voornaamste bedreigingen voor de soort waren de vernietiging van zijn leefgebied in Guatemala door menselijke activiteiten in de vorm van houtkap, landbouw en aquacultuur.
Marianenbrilvogel
Wetenschappelijke naam: Zosterops conspicillatus
Jaar van uitsterven: 2016
Marianenbrilvogel. Foto: © Peter, CC BY-SA 2.0
De marianenbrilvogel, een vogel die alleen op Guam voorkwam, wordt door sommige bronnen als een ondersoort beschouwd, maar wordt door IUCN als zijn eigen soort geclassificeerd. Het is onbekend hoe deze vogels zijn uitgestorven; er wordt echter gespeculeerd dat predatie door slangen een oorzaak kan zijn geweest van hun achteruitgang. Er kunnen ook andere invasieve soorten een rol hebben gespeeld, maar dit is niet bevestigd.
De marianenbrilvogel wordt overleefd door zijn naaste verwant, Zosterops conspicillatus saypani, die voorkomt op de Noordelijke Marianen.
Kauai-akialoa
Wetenschappelijke naam: Akialoa stejnegeri
Jaar van uitsterven: 2016
De kauai-akialoa is een vogel die vroeger op het eiland Hawaï voorkwam. Hij is al 60 jaar niet meer gezien en is vermoedelijk uitgestorven. IUCN verklaarde de soort in 2016 officieel uitgestorven. Waarschijnlijk hebben ziektes, met name vogelpokken, een rol gespeeld in de achteruitgang van deze vogels. Er zijn ook aanwijzingen dat de vernietiging van leefgebied, predatie door geïntroduceerde soorten en orkaanschade hebben bijgedragen aan hun uitsterven.
Laten we bedreigde diersoorten beschermen voordat het te laat is
Het beschermen van de planeet en de planten en dieren waarmee we de planeet delen is iedereens verantwoordelijkheid. We moeten allemaal samenwerken om de effecten van klimaatverandering te beperken, diersoorten te beschermen en verder biodiversiteitsverlies te voorkomen.
Veel dieren spelen een essentiële rol in hun lokale ecosystemen en kunnen door hun natuurlijke gedrag klimaatverandering helpen tegengaan. Wanneer soorten uitsterven als gevolg van menselijke oorzaken, raken de zorgvuldig gecontroleerde ecosystemen waartoe ze behoren nog meer uit balans en worden ze nog kwetsbaarder. Dit is op de lange termijn schadelijk voor andere dieren en mensen. Zonder dieren kan onze planeet zoals wij die kennen niet bestaan.
Er worden gezamenlijk acties ondernomen om bedreigingen voor en het uitsterven van soorten aan te pakken. De Amerikaanse Endangered Species Act (ESA) uit 1973 is een goed voorbeeld. De ESA zet programma's op voor het behoud van bedreigde dieren en planten in hun natuurlijke leefgebieden. De Fish and Wildlife Service (FWS) voert momenteel de ESA uit in samenwerking met de Amerikaanse National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) Fisheries Service.
De ESA is een enorm succes gebleken en in de 50 jaar sinds haar oprichting heeft ze 99% van de soorten op de lijst voor uitsterven behoed. Hieronder vallen enkele iconische dieren zoals de Amerikaanse zeearend en bepaalde soorten alligators. Andere soorten zijn echter van de lijst gehaald omdat ze recentelijk zijn uitgestorven.
Hoewel initiatieven zoals de ESA een geweldig begin zijn, hebben we nog veel werk te doen.
Bij IFAW werken we aan de bescherming van dieren en werken we samen om de klimaatcrisis aan te pakken.
Help om bedreigde diersoorten te beschermen.
Gerelateerde content
Zonder jouw steun kunnen wij ons werk niet doen. Geef nu voor het verbeteren van de leefomstandigheden voor dieren.