Plastic korrels: de nauwelijks zichtbare vervuilers die onze oceaan bedreigen.

Toch is er iets wat je misschien niet opmerkt als je snel kijkt. Neem wat zand in je hand en kijk goed naar wat erin zit. Als je aandachtig observeert, zie je misschien een vreemd voorwerp.

Plastic korrels zijn een verontrustende vorm van giftig afval waar je waarschijnlijk nog nooit van hebt gehoord. Het zijn kleine korrels van plastic, ter grootte van een linze, meestal minder dan vijf millimeter breed. Deze korrels worden gebruikt om allerlei plastic producten te maken die we in ons dagelijks leven aantreffen. Langs de stranden van Kenia zijn deze kleine korrels moeilijk te onderscheiden van het zand, waardoor ze vaak onopgemerkt blijven.

Hoewel ze voor het ongetrainde oog niet zichtbaar zijn, bestaat er een enorme hoeveelheid plastic afval in onze omgeving. Jaarlijks komt maar liefst 230.000 ton van dit plastic in onze oceanen terecht. Net als ander plastic afval vergaan plastic korrels niet; in plaats daarvan vallen ze uiteen in microscopische nanoplastics, die door de kleinste zee- en landdieren worden ingenomen. Deze korrels, die misschien wel de meest wijdverspreide en schadelijke vervuilers op aarde zijn, worden gemakkelijk aangezien voor voedsel door vissen, zeevogels en jonge zeeschildpadden. Dit vormt een bedreiging voor het zeeleven, de visserijsector en de volksgezondheid.

Plastic korrels zijn gemaakt van fossiele brandstoffen en andere chemicaliën. Deze chemicaliën zijn schadelijk voor het milieu omdat ze giftig afval introduceren dat zich door de voedselketen verspreidt. Ze vormen niet alleen een bedreiging voor de menselijke gezondheid en levensonderhoud, maar ook voor de rijke mariene biodiversiteit van Kenia.

Hoe scheepvaartroutes de oceaanleven bedreigen

Als de belangrijkste grondstof voor bijna elk plastic product op aarde worden plastic korrels wereldwijd vervoerd met grote containerschepen. Ze zijn voornamelijk gemaakt van polyethyleen, polystyreen en polyvinylchloride. Plastic pellets die aan de ene kant van de wereld worden geproduceerd, worden aan de andere kant gesmolten en omgevormd tot plastic goederen.

Tijdens de lange zeereizen wordt er weinig aandacht besteed aan de behandeling van plastic korrels in internationale scheepvaartroutes. Slecht verpakte korrels uit vrachtschepen lekken vaak uit beschadigde of verloren containers tijdens het transport. Daarnaast kunnen ze morsen als gevolg van een ongeluk of wanneer containers overboord vallen. Volgens een enquête van de World Shipping Council, die de leden vertegenwoordigt die ongeveer 90% van de wereldwijde containerverkeer vervoeren, gaan er jaarlijks ongeveer 1.382 containers verloren op zee.

Scheepvaartroutes hebben ook directe effecten op het zeeleven op verschillende manieren. Aanvaringen met schepen leiden vaak tot de dood van grote mariene dieren zoals dolfijnen, walvissen en bedreigde Indische zeekoeien (dugongs), wat bijdraagt aan de stijgende aantallen strandingen van zeezoogdieren wereldwijd. Daarnaast heeft geluidsoverlast in de oceaan een negatieve invloed op de voeding, voortplanting, navigatie en communicatie van walvissen. Bovendien is de vervuiling door plastic korrels een aanvullende reden voor scheepvaartbedrijven om actie te ondernemen ter bescherming van het zeeleven.

Bijna onzichtbaar, maar schadelijker dan olierampen

Wereldwijd spoelen triljoenen plastic korrels aan op kustlijnen na voorvallen van plasticvervuiling door vrachtschepen, of ze drijven rond in onze oceanen, wat aanzienlijke schade aan zeedieren veroorzaakt. Ondanks de schadelijke effecten worden deze pellets nog steeds niet als gevaarlijk beschouwd volgens de Internationale Maritieme Organisatie (IMO), de VN-instantie die verantwoordelijk is voor de veiligheid en beveiliging van de scheepvaart en het voorkomen van mariene vervuiling door schepen.

Deze tragische foutieve classificatie verdoezelt een ernstige waarheid: plastic korrels zijn gevaarlijker dan olierampen, maar incidenten met deze pellets krijgen in de media vaak niet de aandacht die ze verdienen. Als ze adequaat geclassificeerd zouden worden als gevaarlijke stoffen, zouden bedrijven verplicht zijn om preventieve maatregelen te nemen om morsingen te voorkomen, waaronder correcte opslag, labeling, behandeling en protocollen voor noodsituaties.

De bedreiging beperkt zich niet tot lokale gebieden; de impact van een enkele morsing van plastic korrels uit een containerschip kan zich over wel 2.000 kilometer van de kust verspreiden, wat verwoestende gevolgen heeft voor het zeeleven en koraalriffen.

In 2018 botsten twee containerschepen in de haven van Durban, Zuid-Afrika, waarbij miljoenen plastic korrels verloren gingen die zelfs tot in Perth, West-Australië, werden aangetroffen—ongeveer 3.000 kilometer verderop. Dergelijke rampzalige incidenten veroorzaken onvermijdelijk grote schade met langdurige gevolgen. Volgens een sectieverslag uit 2019 is vastgesteld dat trekvogels plastic korrels innemen. Deze vogels kunnen honderden of zelfs duizenden kilometers afleggen en verspreiden zo deze schadelijke vervuiling over onze planeet.

VN-experts waarschuwen dat als landen niet snel actie ondernemen om de productie van plastics te beperken, de wereld in 2034 niet in staat zal zijn om de enorme hoeveelheden plastic afval te verwerken. Dit waarschuwende bericht komt op het moment dat er cruciale onderhandelingen plaatsvinden in Busan, Zuid-Korea, over een baanbrekend internationaal verdrag ter bestrijding van wereldwijde plasticvervuiling.

Wetgeving en innovatie

In Oost-Afrika komt Kenia naar voren als koploper in de strijd tegen plasticvervuiling en is het een van de eerste landen in de regio dat de import, productie en het gebruik van plastic tassen heeft verboden. De baanbrekende wetgeving in Kenia met betrekking tot plastic tassen is zelfs een van de strengste wetten ter wereld tegen wegwerpplastic. Door dit verbod is het in feite illegaal voor internationale bezoekers die naar Kenia komen om plastic tassen in hun bagage te hebben.

Aangezien het probleem van plasticvervuiling zo wijdverbreid is aan de kust van Kenia, werkt een lokale organisatie, The Flipflopi Project, eraan om zowel lokale fauna als mensen te beschermen tegen deze giftige materialen. The Flipflopi Project, dat onlangs werd onderscheiden met de prestigieuze Innovator of the Year Award van IFAW tijdens de Animal Action Awards 2024, organiseert schoonmaakacties aan de kust, gebruikt gerecycled plastic om producten te maken die in de gemeenschap nodig zijn (waaronder hun bekende zeilboot, gemaakt van 100% gerecycled plastic), en houdt informatiecampagnes en pleitbezorging over recyclen, hergebruiken en het verminderen van plasticgebruik. Hun werk is een overwinning voor dieren die worden beschermd tegen plastic korrels en een winst voor de lokale bevolking die gebruikmaakt van hun producten.

"Plasticvervuiling is een complex probleem dat op verschillende niveaus moet worden aangepakt," zegt Dipesh Pabari, medeoprichter van het Flipflopi Project. "Bij Flipflopi richten we ons op het vergroten van bewustwording, wetgeving en gedragsverandering om een einde te maken aan wegwerpplastic en betrokken partijen aan te moedigen het idee van recyclen en hergebruiken te omarmen."

Help het zeeleven beschermen

Het steunen van Flipflopi is slechts een van de vele manieren waarop IFAW dieren en mensen helpt beschermen.

Bij IFAW zetten we ons in voor de bescherming van de oceaan en het leven daarin. Mariene ecosystemen vormen een essentieel onderdeel van onze planeet, en het gezond houden ervan is een van de belangrijke stappen die we moeten nemen om de gevolgen van klimaatverandering te verzachten en ons eraan aan te passen.

"We moeten zwerfafvalbeheer prioriteit geven, want wanneer plastic in de oceaan terechtkomt, schaadt dit zowel de mariene biodiversiteit als het levensonderhoud van mensen," legt Lilian Mulupi uit, IFAW's programmanager voor mariene bescherming in Oost-Afrika.

Je kunt helpen. Jouw steun is cruciaal voor IFAW om mariene dieren te beschermen tegen vervuiling, aanvaringen met schepen, geluidsoverlast in de oceaan en alle andere bedreigingen waarmee zij, en wij, te maken hebben.