Schubdieren redden door de smokkel van wilde dieren in Oost-Afrika te verstoren

Schubdieren worden voornamelijk gedood voor hun vlees en schubben, waarvan men gelooft dat ze geneeskrachtige eigenschappen hebben die boze geesten neutraliseren en kwalen als kanker en reuma genezen. Er is geen wetenschappelijk bewijs voor deze ideeën. In sommige culturen wordt schubdiervlees beschouwd als een delicatesse en geconsumeerd als een teken van rijkdom. Een toename van de vraag naar deze producten in China en Vietnam heeft geleid tot het massale doden en de grootschalige illegale smokkel van schubdieren uit hun natuurlijke leefgebieden. Hierdoor zijn wilde populaties gedecimeerd en komen deze zeldzame zoogdieren steeds dichter bij uitsterven. Het Temmincks schubdier en het reuzenschubdier, die voorkomen in Oost-Afrika, zijn vaak het doelwit van stropers vanwege hun grote omvang, omdat ze meer geld opbrengen.

Vier van de acht schubdierensoorten komen voor in Afrika. Dit zijn het reuzenschubdier, het langstaartschubdier, het Afrikaans boomschubdier en het Temmincks schubdier. De vier andere soorten komen voor in Azië: het Indisch schubdier, het Palawanschubdier, het Javaans schubdier en het Chinees schubdier. De toekomst ziet er somber uit voor deze unieke dieren, aangezien drie soorten zijn geclassificeerd als bedreigd op de Rode Lijst van bedreigde diersoorten van de International Union for Conservation of Nature (IUCN), en nog eens drie als ernstig bedreigd.

In 2016 stemden de partijen bij de Convention on International Trade in Endangered Species (CITES) bijna unaniem voor een verbod op de commerciële handel in schubdieren. Indonesië was de enige natie die tegen het besluit was. Ondanks het bijna unanieme handelsverbod door het multilaterale verdrag (een verdrag tussen meer dan twee partijen), gaat de illegale handel in levende pangolins en hun schubben echter onverminderd door.

In oktober 2023 vernietigden Nigeriaanse autoriteiten in Abuja schubben van schubdieren ter waarde van maar liefst US$ 1,4 miljoen. Schubdieren, met uitzondering van het Afrikaanse boomschubdier, zijn bijna uitgestorven in Nigeria. Dit soort onderscheppingen laat zien hoe Nigeria wordt gebruikt als doorvoerroute door smokkelaarsyndicaten. De vernietiging was een krachtige manier om een signaal af te geven dat de West-Afrikaanse natie zich volledig blijft inzetten om de illegale handel in wilde dieren en planten te bestrijden. Daarbij moet er wel meer worden gedaan om de handel te stoppen bij de bron: de vraag naar producten van wilde dieren.

Beschermers van bossen

Schubdieren zijn belangrijke beschermers van beboste leefgebieden, omdat ze bomen beschermen tegen vernietiging door termieten en zo bijdragen aan het behoud van gezonde ecosystemen. Een volwassen schubdier kan wel 209.230 termieten eten in één maaltijd, wat neerkomt op het beschermen van meer dan 40 hectare bos tegen vernietiging door termieten. Schubdieren graven bovendien graag holen uit, wat helpt bij de beluchting van de bodem. Daarom worden ze ook wel ecosysteemtuiniers genoemd. Zonder een stabiele populatie pangolins zullen belangrijke koolstofreservoirs, zoals het regenwoud in het Congobekken, ernstig gevaar lopen. Het zet in feite de levering van essentiële ecosysteemdiensten zoals bestuiving, schone lucht en water op een laag pitje.

Om een einde te maken aan de illegale handel en smokkel van schubben van het schubdier is niet alleen samenwerking nodig tussen natuurbeschermers en autoriteiten voor wildbeheer. Het vraagt om een verenigde strijdkracht en vereist soms grensoverschrijdende partnerschappen en het delen van informatie tussen belanghebbenden in de overheid, de particuliere sector en technologiebedrijven.

Trainen van wetshandhaving

IFAW werkt nauw samen met partners en natuurbeschermingsautoriteiten om schubdieren te beschermen tegen de dreiging van illegale handel in wilde dieren in Oost-Afrika. Door middel van een reeks gespecialiseerde workshops onder de naam DISRUPT (Detecting Illegal Species through Prevention Training – Illegale soorten opsporen door preventietraining) stimuleert IFAW het bestrijden van de illegale handel in schubdieren via een betere grensoverschrijdende samenwerking tussen wetshandhavingsinstanties in Kenia, Oeganda, Ethiopië, Congo (DRC) en Tanzania.

De training is bedoeld om rechtshandhavingsinstanties bij te scholen en uit te rusten met de technische expertise om de smokkel in schubdieren tegen te gaan – met de nadruk op de vier Afrikaanse soorten. Het bevordert het delen van informatie tussen belanghebbenden uit de gemeenschap, toezichthouders op wildlife-criminaliteit en gerechtelijke instanties om wildlife crime over de grenzen heen een halt toe te roepen.

Door samen te werken met informatieverstrekkers uit de gemeenschap en overheidsinstanties zoals Kenya Wildlife Service, Tanzania Wildlife Authority, Tanzania National Parks en Uganda Wildlife Authority, heeft IFAW belanghebbenden uit de publieke sector in staat gesteld om strikte aanhouding, vervolging en veroordeling van wildlife crime mogelijk te maken. Als officieren van justitie, rechters en openbare aanklagers de waarde van wilde dieren begrijpen, is de kans groter dat ze inzien hoe ingrijpend het is om een ernstig bedreigde diersoort te verliezen. Hopelijk maakt dit dat ze er alles aan doen om de natuur te beschermen.

Net als andere diersoorten worden deze schuwe zoogdieren nog meer bedreigd door het verlies van leefgebieden als gevolg van aanpassingen in bestemmingsplannen. In het Illainagarunyoni Conservancy in Amboseli, de thuisbasis van zeldzame diersoorten zoals pangolins, werkt IFAW via het vooruitstrevende initiatief Room to Roam samen met de lokale Maasai-gemeenschap om cruciale leefgebieden van wilde dieren veilig te stellen en ervoor te zorgen dat olifanten en andere wilde diersoorten vrij kunnen rondtrekken in aaneengesloten landschappen.

Deze samenwerking met de Maasai-gemeenschap om natuurbehoud als bestemmingsplan in te voeren geeft niet alleen olifanten en giraffen meer leefruimte; dit gaat ook op voor minder opgemerkte dieren zoals schubdieren. Illaingarunyoni Conservancy geeft deze unieke dieren meer ruimte om eten te vinden en te leven zonder te dicht bij stedelijke gebieden te komen.

Lees meer over Room to Roam.