Mens-olifant conflicten met bijna 90% afgenomen in de Tsavo-gemeenschap dankzij omheiningen.

‘In 2021 hebben game scouts 1.693 olifanten uit de gemeenschapsgebieden in het Kamungi Wildlife Conservancy gedreven,’ zegt Nicholas Njogu, hoofdgemeenschapsfunctionaris van Tsavo Trust. ‘Maar toen Tsavo Trust een 33 kilometer lange olifantveilige omheining oprichtte tussen de Mtito Andei-rivier en het dorp Kamunyu, daalde het aantal naar slechts 193 olifanten in 2023—een ongelooflijke vermindering van 88,6% in mens-olifant conflicten.’ Het USAID-IFAW-project betaalt drie technici en dekt de onderhoudskosten van de omheining.

De Kamungi-gemeenschap bestaat uit 385 families die 6.880 hectare van hun land hebben toegewezen voor de oprichting van een wildlife conservancy. Deze conservancy fungeert als een belangrijke buffer voor de noordgrens van het Tsavo West Nationaal Park. De bewoners leven binnen een nationaal wildreservaat van 202 vierkante kilometer, dat door vroege kolonisten Ngai Ndethya werd genoemd – wat 'God help me' betekent. Deze naam onderstreept de schaarste aan water en het risico van aanvallen door wilde dieren in het sombere, droge landschap.

'Deze plek was een beruchte route voor stroperij, dus olifanten leerden het te vermijden en kwamen slechts tot aan de rivier. Maar toen we de conservancy oprichtten en stropers buiten hielden, begonnen de olifanten terug te komen,' zegt Stephen Kisonde, een 69-jarige houtsnijder die zich in 1983 in het reservaat vestigde.

Wanneer boeren en olifanten eenzelfde ruimte delen, is conflict vrijwel altijd onvermijdelijk. Naast fysieke aanvallen, die op hun beurt wraakacties van de gemeenschap uitlokten, vernielden de dieren ook gewassen. Dit leidde tot een verdere verhoging van de armoede en voedselonzekerheid in een omgeving waar droge seizoenen tot wel zeven maanden kunnen aanhouden en steeds ernstiger worden door klimaatverandering.

Een eenvoudige oplossing met levensveranderende resultaten 

De olifanten omheining langs de Mtito Andei-rivier, op de grens van Kamungi Conservancy en Tsavo West Nationaal Park, biedt verlichting en hoop aan dit verarmde, waterschaarse landschap en aan de wilde dieren en mensen die ervan afhankelijk zijn. Terwijl de twee-draads omheining—opgericht op een hoogte van 2 meter—een effectieve afschrikking vormt tegen olifantenoverlast, is deze ontworpen om mensen, vee en kleinere zoogdieren erdoorheen te laten lopen. Dit, zegt Njogu, stelt de gemeenschap in staat om gewassen te verbouwen, vee te hoeden en hun dagelijks leven te leiden zonder angst voor aanvallen of schade aan eigendommen door olifanten.

'Voorafgaand aan de bouw van deze omheining sliepen we nauwelijks,' zegt John Khan, senior game ranger van de conservancy. 'Je kon je laarzen net uitdoen na een patrouille, en dan hoorde je een noodsignaal op de radio. Olifanten blokkeerden de wegen wanneer kinderen naar school gingen en vielen ’s nachts boerderijen binnen... we waren constant in beweging. Maar nu kan er een maand voorbijgaan zonder dat we op een olifantenincident hoeven te reageren.'

De voordelen van coëxistentie 

Stephen Kisonde, die eerder zijn inkomen vergaarde met het verkopen van houtsnijwerk en traditionele bijenkorfjes, toont een van de voordelen van deze nieuwgevonden vredige co-existentie met wilde dieren. Nu olifanten op afstand blijven, heeft hij een boomkwekerij en doet hij aan tuinbouw en gemengde landbouw na getraind te zijn in klimaatslimme landbouw. Samen met 39 andere boeren kreeg hij training in gecertificeerde droogtebestendige zaden, gewasdiversificatie, bodemconservatie, waterbeheer en organische meststoffen. Een houten graanschuur die Kisonde heeft gebouwd en waarin zakken maïs, bonen en erwten van de vorige oogst zijn opgeslagen—onvoorstelbaar voordat de olifantveilige omheining werd aangelegd—is een bewijs van het toenemende welzijn in deze gemeenschap.

'Deze boerderij had geen bomen, gewassen zoals papaja, zoete aardappelen of de groenten en maïs die je hier vandaag ziet,' zegt Kisonde. 'Olifanten zouden ze hebben vernietigd. Ik kweek ook droogtebestendig voeder, dat ik oogst en opsla om mijn vee tijdens de droge periode van voldoende voedsel te voorzien. Mijn zoon heeft geënte citroen-, mango- en sinaasappelzaailingen geplant.'

Toegang tot water is echter de grootste gamechanger voor deze gemeenschap. Het project heeft damlijnen geleverd met een opslagcapaciteit van 60.000 liter (bijna 16.000 gallons) voor 110 huishoudens. De kleine dammen verzamelen en slaan afvloeiend water op voor irrigatie en gebruik in huishoudens en voor vee tijdens het droge seizoen. Daarnaast hebben 50 huishoudens 3.000-liter (800-gallon) tanks voor regenwateropvang ontvangen, wat een verbetering betekent voor gezondheid en sanitatie.

Rose Mwenda, een 24-jarige alleenstaande moeder, zegt dat haar familie vroeger elke dag water moest halen uit een rivier op vier kilometer afstand, met een ezel voor huishoudelijk gebruik en vee. Maar haar vader gebruikt nu water uit zijn kleine dam om zijn papaja, mango en bananen te irrigeren. Daarnaast verbouwt hij veevoeding, sesam, ricinus, groene gram, duivenerwten en maïs en houdt hij bijen en geiten. Zijn gezin is nu zeker van voedsel, en de verkoop van overtollig voedsel heeft hem in staat gesteld om een klein bakstenen huis voor Rose te bouwen.

Het project ondersteunt ook het gebruik van duurzame energie door huishoudens te voorzien van energiezuinige kookfornuizen en zonnepanelen voor verlichting en het opladen van mobiele telefoons. De fornuizen verbruiken minder brandhout, wat natuurlijke leefgebieden beschermt, terwijl de zonnepanelen gezinnen in staat stellen geld te besparen dat ze anders aan kerosine zouden hebben uitgegeven.

Dominic Mutua, voorzitter van Kamungi Wildlife Conservancy, gelooft dat het project de leefgebieden zal helpen herstellen, een gezonder ecosysteem voor mensen en wilde dieren zal opbouwen, en de voedselzekerheid en het levensonderhoud van zijn gemeenschap zal verbeteren. ‘We zijn een veerkrachtige en hardwerkende gemeenschap. Als we worden beschermd tegen mens-olifant conflicten en worden ondersteund om te investeren in slimme landbouw, zullen we voedselzeker worden en toleranter naar wilde dieren,’ zegt hij.

Edward Indakwa contributed to this article.