Welke zeehondsoorten zijn er?

De gewone zeehond (Phoca vitulina) is de zeehondsoort die het meest in Nederland voorkomt. Hij leeft in de Waddenzee, de Noordzee en de Oosterschelde. In de Nederlandse Waddenzee werden in 2023 ongeveer 7.200 gewone zeehonden waargenomen en er wordt geschat dat er in heel Nederland zo'n 10.000 gewone zeehonden leven. Wereldwijd leven er ongeveer 610.000-640.000 gewone zeehonden. Ze leven verspreid over het noordelijk halfrond in gematigde temperaturen, vaak dicht bij de kust. Omdat ze zelfs havens binnenkomen, wordt deze soort in het Engels 'harbour seal' genoemd. De dieren leven niet alleen in zout water, maar ook in een aantal zoetwatermeren in Canada en Alaska. 

De gewone zeehond is na de geboorte witachtig of grijzig. Naarmate hij ouder wordt, is hij meestal grijs met donkere vlekken, maar een donkere kleur met een patroon van lichte ringen komt ook voor. Gewone zeehonden hebben een korte snuit en een ronde kop. Volwassen mannetjes kunnen ongeveer 1,8 meter lang worden en tot 130 kilogram wegen. Vrouwtjes zien er hetzelfde uit, maar zijn iets kleiner. 

Net als alle andere zeehonden in dit lijstje, hebben gewone zeehonden oren die niet goed zichtbaar zijn; dit zijn namelijk gaten aan beide kanten van hun hoofd. Ook hebben alle zeehonden van de familie Phocidae korte voorpoten, hun flippers.  

Veel zeehondsoorten hebben bij hun geboorte een zachte vacht, die ze na een paar weken wisselen. De gewone zeehond wisselt deze vacht al in de baarmoeder. Dit zorgt ervoor dat de baby's meteen na de geboorte al kunnen zwemmen.  

Grijze zeehond 

De grijze zeehond (Halichoerus grypus), ook wel kegelrob genoemd, is de andere van de twee zeehondsoorten die in Nederland voorkomen. Hij leeft net als de gewone zeehond in de Waddenzee, de Oosterschelde en de Noordzee; hoewel de aantallen in de Noordzee hoger liggen bij de kust van Engeland en Schotland. In 2023 werden er in de Nederlandse Waddenzee ongeveer 7.600 grijze zeehonden geteld. Er leven wereldwijd ongeveer 630.000 grijze zeehonden. De soort komt voor in Noord-Atlantische wateren: langs de Noord-Europese kusten en het noordwesten van Noord-Amerika. Hij is vaak in de buurt van rotsen en kliffen.  

Grijze zeehonden hebben een witte zachte vacht als ze worden geboren. Deze vacht helpt hen om warm te houden en helpt als camouflage als ze op het ijs liggen. Deze vacht verliezen ze na ongeveer 3 weken. Als volwassene zijn grijze zeehonden (zoals hun naam als doet vermoeden) grijs. Vrouwtjes hebben een zilvergrijze of bruinige vacht met soms donkere vlekken. Mannetjes hebben een donkergrijze of bruinige vacht met eventueel zilvergrijze vlekken. Deze zeehonden hebben een spitse snuit, een beetje in een kegelvorm; vandaar dat het dier ook wel kegelrob wordt genoemd. Mannetjes hebben een langere neus dan vrouwtjes. Het mannetje wordt ongeveer 3 meter lang en 300 kilo zwaar; het vrouwtje is kleiner. 

Leuk feitje: bij het paarritueel verzamelt het mannetje een harem van ongeveer 10 vrouwtjes! 

Hoe herken ik een gewone of grijze zeehond? 

Zie je een zeehond op het strand of in zee? In Nederland gaat het dan hoogstwaarschijnlijk om een gewone zeehond of een grijze zeehond. Dit is hoe je weet welke je ziet: 

Is het een pup met een witte dikke vacht? Dan gaat het om een grijze zeehond. Is het een volwassen zeehond? Grijze zeehonden zijn een stuk groter dan gewone zeehonden (ongeveer 3 meter lang ten opzichte van bijna 2 meter lang). Hoewel beide soorten grijzig en gevlekt zijn, is bij de grijze zeehond vaak zijn rug wat donkerder dan zijn buik. 

Je ziet ook verschil in hun kop: gewone zeehonden hebben een wat rondere kop en grijze zeehonden een spitsere snuit, met twee grote neusgaten aan de zijkanten. De gewone zeehond heeft een kleinere neus die meer een driehoekige V-vorm heeft.  

Zadelrob 

De zadelrob (Pagophilus groenlandicus of Phoca groenlandica) is de zeehondsoort die wereldwijd het meest voorkomt: er leven waarschijnlijk bijna 7,5 miljoen zadelrobben ter wereld. De dieren leven in koudere gebieden in het noorden, van Noord- en Oost-Canada, rondom Groenland, tot boven Scandinavië en Rusland. Zadelrobben komen niet voor in de buurt van Nederland, hoewel er heel sporadisch één verdwaald is. 

Net als grijze zeehonden, hebben zadelrobpups een zachte witte vacht tot ze een paar weken oud zijn. Dan verliezen ze deze vacht, en houden ze een gevlekte huid over. In de jaren erna verandert dit patroon langzaam en verdwijnen de vlekken. De volwassen dieren zijn over het algemeen lichtgeel tot grijs, en zijn te herkennen aan de grote donkergrijze vlek op hun rug en zijkanten, die wat wegheeft van een harp of een zadel. Daarom wordt deze soort in het Engels harp seal en saddleback seal genoemd. Zadelrobben hebben over het algemeen een donkere kop. Ze worden zo'n 1,8 meter lang en ongeveer 130 kilo zwaar. 

In onder andere het noordwesten van Canada worden zadelrobben triest genoeg veel bejaagd. IFAW komt al meer dan 50 jaar in actie tegen deze wrede commerciële jacht. Gelukkig hebben we al veel kunnen bereiken, zoals een verbod op het slachten van pups die hun witte vacht nog hebben en een verbod op zeehondenproducten in Europa. Deze wetgeving heeft al miljoenen zeehonden het leven gespaard.  

Klapmuts 

De klapmuts (Cystophora cristata) leeft, net als de zadelrob, in koud water in het noorden van de Aarde. Ze zijn echter iets minder verspreid: ze leven alleen in open wateren langs Groenland, van Oost-Canada tot boven Finland. Omdat ze zo zuidelijk komen als het noordelijkste puntje van Schotland, zijn ze ook wel eens in Nederland. Wereldwijd leven er ongeveer 675.000 klapmutsen. 

Klapmutsmannetjes zijn te herkennen aan de 'muts' op hun kop, een soort rimpelige zak die kan worden opgeblazen tot een kap die de voorkant van het gezicht en de bovenkant van het hoofd bedekt. Ze hebben ook een unieke neus, met een elastisch tussenschot dat kan worden opgeblazen tot een roodachtige ballon voor hun gezicht. Deze unieke kenmerken worden gebruikt om vrouwtjes aan te trekken, en om kracht te tonen bij het strijden om vrouwtjes. 

Klapmutsen, zowel mannetjes als vrouwtjes, hebben een zilvergrijze vacht met donkere tot zwarte vlekken van verschillende groottes en vormen over hun hele lichaam. Hun gezicht is vaak helemaal zwart. Volwassen mannetjes zijn ongeveer 2,5 meter lang en wegen zo'n 300 kilo. Vrouwtjes zijn een stuk kleiner: ongeveer 2,2 meter lang en 200 kilo. 

Zeeluipaard 

Veel zeeroofdieren zijn vernoemd naar landdieren, zoals ook al de zeehond zelf. Zo bestaan er ook zeeberen en zeeleeuwen, maar dat zijn geen zeehondsoorten. Wat wel zeehondsoorten zijn, zijn de zeeluipaard en zeeolifant. 

De zeeluipaard (Hydrurga leptonyx) is een vooral solitaire zeehond die in Antarctische en sub-Antarctische gebieden leeft, rond de zuidpool dus. Omdat het dier rond ijsschotsen leeft, is het moeilijk in te schatten hoe groot de populatie is. De meest recente schatting ligt op 35.500 zeeluipaarden. 

Vergeleken met andere zeehondsoorten is de zeeluipaard relatief slank. Hij heeft een lange kop, wordt ongeveer 3,5 meter lang en weegt zo'n 380 kilo. Ook uniek is dat bij deze soort de vrouwtjes iets groter zijn dan de mannetjes, hoewel dit met het blote oog slecht te zien is. De soort is vernoemd naar de luipaard vanwege zijn zwarte vlekken, hoewel hij net als de meeste zeehonden een grijze vacht heeft. Zijn bovenkant is donkergrijs en zijn onderkant is lichtgrijs. 

Een andere gelijkenis met de luipaard is dat de zeeluipaard een fel roofdier is. Zeeluipaarden zijn de enige zeehonden die warmbloedige prooidieren eten, zoals pinguïns en jonge zeehonden. 

Zeeolifant 

De zeeolifant (Mirounga) is een geslacht die valt onder de familie zeehonden (Phocidae) en bestaat uit twee soorten: de noordelijke zeeolifant (Mirounga angustirostris) en de zuidelijke zeeolifant (Mirounga leonina). Zoals de namen doen vermoeden, leven de twee soorten op verschillende halfronden: de noordelijke zeeolifant komt vooral voor bij de kusteilanden van Californië, Verenigde Staten, en Baja California, Mexico, en de zuidelijke zeeolifant komt voor in sub-Antarctische gebieden. Dit zijn niet alleen heel verschillende locaties, maar ook verschillende soorten leefgebieden: de noordelijke zeeolifant leeft in warmer water en de zuidelijke zeeolifant in zeer koud water.  

Aan het einde van de 19e eeuw leefden er door grootschalige jacht nog maar ongeveer 100 noordelijke zeeolifanten. Gelukkig is dat aantal gestegen naar momenteel ongeveer 225.000 zeehonden. Van de zuidelijke zeeolifant zijn er ongeveer 650.000. 

De zeeolifant is misschien wel de meest duidelijk te herkennen zeehondsoort: zijn slurfachtige neus gaf hem zijn naam. Deze snuit kan worden opgeblazen om in de winter tijdens het broedseizoen geluid te produceren (en te laten galmen) wanneer de dieren elkaar vocaal bedreigen. De mannelijke zeehonden krijgen deze snuit als ze een jaar of 7 zijn. De noordelijke zeeolifant-mannetjes krijgen naast deze neus ook een stevige, dikke nek met eeltige huid die hem beschermt tegen schade tijdens gevechten met andere mannetjes. De vrouwtjes van beide soorten behouden hun kleinere neus en gladde nek. 

Zeeolifantpups zijn zwartbruin tot zwart, tot ze ongeveer 6 weken zijn. Dan vervellen ze en worden ze lichtzilver. Volwassen noordelijke zeeolifanten zijn geelachtig, donkerbruin of grijs. Zuidelijke zeeolifanten zijn meer blauwgrijs. De zuidelijke zeeolifant is de grootste van alle zeehondsoorten. Mannetjes worden ongeveer 6,5 meter groot en wegen zo'n 3.500 kilo. Een zeer groot verschil met de vrouwtjes: die worden zo'n 3,5 meter lang en wegen zo'n 900 kilo.  

Waardoor worden zeehonden bedreigd en hoe kunnen we ze helpen?  

De meeste zeehonden hebben te maken met dezelfde bedreigingen. Lees hieronder waardoor zeehonden worden bedreigd en wat we ertegen kunnen doen. 

Commerciële jacht  

Helaas worden zeehonden in sommige landen nog steeds bejaagd voor commerciële doeleinden. Ook in Europa is de zeehond niet (meer) veilig. De ooit massale commerciële jacht op zeehonden in Canada is gelukkig al sterk afgenomen sinds we ertegen begonnen te strijden in 1969. Help ons om de commerciële jacht in Canada voorgoed te beëindigen: teken de petitie en verzoek de Canadese overheid om voorgoed een einde te maken aan de wrede zeehondenjacht. 

Verstrikking en bijvangst  

Zeehonden kunnen verstrikt raken in afval onder water, zoals visnetten. Ook kunnen ze gewond raken terwijl ze eruit proberen te ontsnappen. Verstrikkingen zorgen voor een langzame en extreem pijnlijke dood, omdat het gerei in de huid kan snijden, de bloedtoevoer naar de ledematen kan afsnijden of zelfs het dier wurgt. 

IFAW ontwikkelt nieuwe methoden om verstrikking te voorkomen, zoals draadloos visgerei, en om zeehonden na verstrikking te redden, zoals een verdovingspijl met speciale tracker om het dier te lokaliseren, bevrijden en behandelen. Onze expertise delen we met reddingsnetwerken voor zeezoogdieren wereldwijd. 

Onderwatergeluid  

Zeezoogdieren over de hele wereld worden onder water overstemd door bijvoorbeeld schepen, boringen en sonargeluiden. Hierdoor kunnen ze minder goed communiceren, eten, zich voortplanten en overleven. Wij komen in actie om schepen minder hard te laten varen, om onder andere onderwaterlawaai te verminderen. Teken de petitie om het zeeleven te redden. 

Klimaatverandering  

Veel zeehonden zijn afhankelijk van zee-ijs om te rusten, paren en bevallen. Door geen of te dun ijs kunnen zeehondenjongen in het water terecht komen voordat ze goed kunnen zwemmen. Bovendien kan door klimaatverandering het aantal vissen afnemen, waardoor zeehonden in de toekomst te weinig eten zullen hebben. Wij willen klimaatverandering tegengaan met oplossingen die op de natuur zijn gebaseerd. 

Wil jij zeehonden redden en beschermen? Help om ze te behoeden voor commerciële jacht, klimaatverandering en andere bedreigingen.