Behoud van het Afrikaanse zeeleven kan het tij van klimaatverandering keren

Het belang van oceaanbehoud

COP28 biedt een platform voor wereldwijd leiderschap om onze aanpak te herzien en klimaatactie te stimuleren door een sterk pleidooi te houden voor oceaanbehoud.

De oceaan draagt ongeveer US$ 1,5 biljoen bij aan de wereldeconomie en voorziet in het levensonderhoud van 10-12% van de wereldbevolking.

Er is daarnaast nog een reden om onze blauwe planeet te beschermen: de oceaan is heel krachtig in het opnemen van koolstof. Het heeft een enorme capaciteit om koolstof vast te leggen en het klimaat te reguleren. Sinds het einde van het pre-industriële tijdperk heeft onze oceaan maar liefst 29% van de wereldwijde koolstofuitstoot opgenomen. De oceaan houdt ongeveer 42 keer meer koolstof vast dan de atmosfeer. 

Als natuurlijke oplossing voor de klimaatcrisis biedt het behoud van de oceaan en het zeeleven de wereld een uitgelezen kans: we kunnen de meest dringende uitdaging van onze tijd aangaan door gebruik te maken van de enorme capaciteit van de oceaan om koolstof op te slaan. Met de juiste investeringen kan de oceaan potentieel een derde van de energiebehoefte van de wereld leveren, en dat op een klimaatvriendelijke manier. Wereldwijde klimaatactie moet daarom focussen op het beschermen van de oceaan als natuurlijke oplossing voor klimaatverandering. Dit kan door meer middelen in te zetten voor dit cruciale ecosysteem. 

De mariene ecosystemen van Afrika zijn in gevaar

Menselijke activiteiten vormen een aanzienlijke dreiging voor de gezondheid van mariene ecosystemen over de hele wereld, inclusief die van Afrika.

Langs de Keniaanse kust bijvoorbeeld verstoren de drukke havens van Mombasa en Lamu de migratieroutes van zeedieren. Hierdoor worden cruciale foerageer- (zoeken naar voedsel) en broedplaatsen van zeedieren vernietigd. Grote zeedieren, waaronder zeeschildpadden en zeezoogdieren, worden getroffen door olielozingen en geluidsoverlast onder water en sterven door aanvaringen van schepen. Naast de bedreigingen door de visserij, heeft toenemende plasticvervuiling ook invloed: het verandert de chemische samenstelling van het zeewater door het zuurder te maken. Dit zorgt ervoor dat het vermogen om koolstof op te nemen afneemt.

In de kustwateren bevindt zich ongeveer 90% van de mariene biodiversiteit van Oost-Afrika, waaronder koraalriffen, zeegrasvelden en mangrovebossen. Deze leefgebieden zorgen voor voedselzekerheid voor kustgemeenschappen en vormen natuurlijke bescherming tegen stormen en overstromingen. Helaas verliezen we cruciale stranden door de constant toenemende ontwikkeling van infrastructuur langs de kust. Het beschermen van wateren dichtbij land is essentieel voor zowel het zeeleven als het levensonderhoud van mensen.

Dit betekent niet dat we de rol van beschermde gebieden op volle zee moeten onderschatten. Bultruggen bijvoorbeeld gebruiken de warmere ‘offshore’ wateren van Oost-Afrika om te kalven en hebben uitgestrekte zeegebieden nodig om te gedijen. De koolstofopnamecapaciteit van walvissen is verbazingwekkend; één grote walvis legt gemiddeld zo'n 33 ton koolstofdioxide vast. Ter vergelijking: een boom absorbeert zo'n 0,02 ton koolstof per jaar.

Helaas beschikken veel landen, vooral die op het Afrikaanse continent, niet over de middelen om offshore zeegebieden effectief te beschermen. Veel van deze gebieden worden nog steeds bedreigd door overbevissing en mijnbouw en olie-exploratie, dus het behoud van deze ecosystemen door ze direct te beschermen moet een prioriteit zijn voor regeringen. De ontwikkeling van beschermde gebieden op open zee zou ook aansluiten op de wereldwijde doelstelling om 30% van de planeet te beschermen vóór 2030.

Beperkte capaciteit om onderzoek te doen naar het mariene milieu en om informatie te verspreiden zijn grote obstakels voor een effectief beheer van de oceanen in het mondiale Zuiden. Als er dan onderzoek wordt gedaan, zoals eerder dit jaar toen Kenia voor het eerst in bijna dertig jaar grote zeedieren onderzocht vanuit de lucht, is het cruciaal dat regeringen investeren in de uitvoering van de aanbevelingen uit dat onderzoek. Beleidsmakers en oceaanbeheerders moeten worden opgeleid en de middelen krijgen om nationale mariene bestemmingsplannen te ontwikkelen die strenge regels bevatten voor toelaatbare activiteiten in de oceaan.

De oceaan kan het verschil maken

Het enorme potentieel van onze oceaan om klimaatverandering tegen te gaan is relatief onbenut gebleven. Met de juiste strategische investeringen kan het behoud en herstel van mariene ecosystemen in Afrika en de rest van de wereld echter de centrale basis vormen voor wereldwijde klimaatactie. 

Recente initiatieven, zoals de Great Blue Wall, laten zien hoe samenwerkingen kunnen worden ontwikkeld om het behoud van de oceanen in de Oost-Afrikaanse regio te bevorderen. COP28 in Dubai biedt regeringen, partners uit de particuliere sector en multifunctionele instellingen een uitgelezen kans om samen te komen. Met meer kennis van zaken en op basis van wetenschappelijke inzichten kunnen we een sterk pleidooi houden voor bescherming van de oceaan om onze planeet te redden. Het is nu tijd om de weloverwogen beslissing om de oceaan te beschermen te nemen.

Lees meer over onze klimaatinitiatieven.