Minder onderwaterlawaai door corona

Vanwege de pandemie gelden er overal reisrestricties en zijn er fors minder reisbewegingen. Hierdoor zijn er beduidend minder auto's op de weg, rijden er minder treinen en is het vliegverkeer sterk afgenomen, waardoor we nu ook veel minder geluidsoverlast hebben. We horen de vogels 's ochtends weer zingen en de hele dag door is er ook het gezellige geluid van andere dieren. Zo worden we er elke dag op gewezen hoe dieren in de natuur op afstand met elkaar communiceren en hoe dit geluid zo vaak verloren gaat in ons eigen lawaai. En als wij nu zelfs de geluiden van de natuur horen, betekent het ook dat dieren elkaar duidelijker en van een grotere afstand horen. 

Geluidsoverlast is onzichtbaar voor het menselijk oog, maar het overstemt de natuur. Door het vele lawaai dat wij veroorzaken, kunnen wilde dieren zich minder goed hoorbaar maken en elkaar minder goed horen. Wanneer wij aan geluidsoverlast denken, denken wij in eerste instantie aan geluid dat zich door de lucht verplaatst, maar ook in zee is er veel geluidsoverlast en onderwaterlawaai vormt een grote bedreiging voor zeedieren. Geluid verplaatst zich onder water veel verder en sneller dan in de lucht, en voor zeedieren is geluid van levensbelang om met elkaar te communiceren en om te navigeren.  

Het leven in zee wordt ernstig verstoord door onderwaterlawaai dat wordt veroorzaakt door schepen, luchtdrukwapens die seismische golven produceren, door boor- en bouwactiviteiten, door de pleziervaart en door sonars die voor militaire doeleinden en in de visserij worden gebruikt. Vroeger hadden zeedieren hier geen last van, dit lawaai kwam in hun habitat niet voor. Maar zeker dieren die erg gevoelig zijn voor geluid, zoals walvissen en dolfijnen, worden nu verjaagd uit hun voed- en broedplaatsen of steeds weer aan geluidsoverlast blootgesteld.

Onderwaterlawaai neemt al tientallen jaren toe

Omdat geluid niet zichtbaar is, betekent dit dat de impact op verschillende dieren niet meteen waarneembaar is en de effecten soms pas op termijn merkbaar zijn bij individuele dieren of populaties. Er is echter onomstotelijk bewijs dat zeedieren lijden onder het lawaai. Zo constateerden wetenschappers dat, toen er in de nasleep van 9/11 in 2001 een tijd lang geen scheepsverkeer aan de Amerikaanse oostkust was, er in de feces van de noordkapers veel minder stressgerelateerde hormonen zaten. Hun conclusie was dat “er nu voor het eerst is aangetoond dat er mogelijk een relatie is tussen laagfrequent geluid van schepen en chronische stress bij walvissen.” 

Tussen 1960 en 2000 is in veel gebieden het onderwaterlawaai elke tien jaar verdubbeld. Hierdoor is de ‘communicatieruimte’ voor zeedieren drastisch afgenomen, met als gevolg dat communicatie tussen de dieren en het detecteren, herkennen en onderscheiden van geluiden alleen nog maar op veel kleinere afstand mogelijk is. In het verleden bestreek het communicatiebereik van blauwe vinvissen de gehele oceaan, maar tegenwoordig is dat bereik met 90% afgenomen door het onderwaterlawaai. Hierdoor zijn er nog maar weinig broedplaatsen over en dat betekent dat de populaties van deze bedreigde diersoort ernstig onder druk zijn komen te staan. 

Cruisesector ligt stil door coronacrisis

Tijdens de coronapandemie zijn er veel minder industriële activiteiten en een aantal activiteiten zijn zelfs helemaal gestaakt. Met name de cruisesector is hard geraakt en wereldwijd mogen cruiseschepen niet meer uitvaren. Cruiseschepen hebben vaak een grote impact op het mariene milieu en het milieu in de kustgebieden, omdat zij door veel afgelegen en ecologisch kwetsbare gebieden varen, zoals beschermde mariene gebieden en nationale parken.  

Nu de cruisevaart stilligt is het dit jaar voor de kwetsbare zeedieren die hier leven veel rustiger. Het Antarctisch Schiereiland en het sub-Antarctisch Eiland Zuid-Georgia, waar blauwe en dwergvinvissen, bultruggen en zuidkapers in de zomer hun jongen grootbrengen, zullen in de Australische zomer van 2020/21 geen last hebben van de aanwezigheid en het lawaai van cruiseschepen. Ook de broed- en voedplaatsen van de blauwe vinvis in de Golf van Corcovado en Chiloé in Chili zullen voor deze bedreigde walvis veel rustiger zijn, omdat er minder cruiseschepen zijn.  

Het niveau van het onderwaterlawaai dat door schepen wordt veroorzaakt, hangt over het algemeen samen met de snelheid waarmee de schepen varen, waarbij snellere schepen meer overlast geven. IFAW en andere organisaties die zich inzetten voor bescherming van de bedreigde Brydevinvis maken zich al lange tijd zorgen over cruiseschepen die op hoge snelheden in de Golf van Hauraki bij Nieuw-Zeeland varen. Onderzoekers hebben geconstateerd dat door het lawaai van grote schepen die hier varen de communicatieruimte van Brydevinvissen zelfs zo'n 87% minder is, waardoor deze walvissen veel meer moeite hebben om elkaar te vinden. Een ander groot probleem voor deze walvissen is het risico op scheepsaanvaringen. Aanvaringen leveren vaak gruwelijke verwondingen op bij walvissen, vaak ook met een dodelijke afloop.

Kijk: Het mariene leven kan eenvoudig worden gered door aan de volumeknop te draaien

Zeedieren profiteren van lagere vaarsnelheden

Maar het goede nieuws is dat zowel onderwaterlawaai als het risico op scheepsaanvaringen sterk afneemt als schepen op lagere snelheden varen. Een bijkomend voordeel is dat schepen ook minder brandstof verbruiken en minder broeikasgassen uitstoten, wat niet alleen kostenbesparingen oplevert maar ook de CO2-reductiedoelstellingen voor de scheepsindustrie dichter in beeld brengt. Lagere snelheden zijn dus een win-winsituatie voor zowel het milieu als de scheepvaart.  

Door de pandemie hebben veel zeedieren en habitats nu even een adempauze en de mogelijkheid om bij te komen van de negatieve impact van menselijke activiteiten. Voor wetenschappers is er nu ook een unieke kans om de effecten ‘voor’ en ‘na’ van minder onderwaterlawaai op walvissen en andere kwetsbare zeediersoorten te meten, zodat wij meer inzicht krijgen in hoe deze onzichtbare vijand het voortbestaan van deze dieren bedreigt.

Een wake-upcall

Als de coronastorm eenmaal over is, doet er zich een geweldige kans voor om de scheepsvaart, met onder meer de cruisesector, anders vorm te geven. ‘Terug naar normaal’ is feitelijk geen optie, omdat ‘normaal’ ecologisch niet houdbaar is. Misschien moeten wij de pandemie wel als een wake-upcall zien om dingen structureel anders aan te pakken om de leefomgeving van dieren en mensen beter te beschermen. 

– Sharon Livermore, Senior Program Manager, Marine Conservation

Meer informatie

Lees meer over ons project om onderwaterlawaai terug te dringen en zeedieren te beschermen.