Wat beschermde zeegebieden betekenen voor de biodiversiteit

Na bijna twee decennia van besprekingen hebben de lidstaten van de Verenigde Naties overeenstemming bereikt over een juridisch kader voor een betere bescherming en een beter beheer van de open oceaan.

Zodra het VN-Verdrag inzake de High Seas Treaty in werking is getreden, zal het de instelling van beschermde mariene gebieden (MPA's) op volle zee mogelijk maken - de delen van de oceaan die buiten de nationale grenzen liggen en de helft van het oppervlak van onze planeet beslaan. Dit is de grootste habitat op aarde, waar miljoenen soorten leven, en onze grootste bondgenoot tegen klimaatverandering.

Oceanen produceren ongeveer de helft van de zuurstof op aarde en nemen ongeveer 30% van de kooldioxide op die in de atmosfeer vrijkomt. Maar ontoereikende regels voor de volle zee hebben ze vatbaar gemaakt voor exploitatie.

In 2030 moet 30% van de oceaan beschermd zijn

Een beschermd zeegebied is een deel van de oceaan waar de overheid beperkingen heeft opgelegd aan menselijke activiteiten. In veel beschermde zeegebieden wordt toegestaan dat mensen het gebied te gebruiken op manieren die het milieu niet schaden, terwijl andere helemaal geen menselijke aanwezigheid toestaan.

Beschermde zeegebieden zijn ingesteld vanwege de bedreigingen voor leefgebieden en de zeedieren die er leven, zoals overbevissing, vervuiling en klimaatverandering. De gebieden kunnen veel verschillende namen hebben en bestaan in alle soorten zoetwater- en oceaanhabitats, maar het hoofddoel is bijna altijd de habitats en de verscheidenheid aan leven - biodiversiteit - die ze ondersteunen, te beschermen.

Momenteel zijn er wereldwijd meer dan 5000 beschermde zeegebieden, maar slechts 1% van de volle zee is momenteel beschermd.

Het nieuwe verdrag is belangrijk omdat het voor de allereerste keer een mechanisme creëert voor het instellen van MPA's op volle zee. Het IFAW feliciteert de regeringen met deze belangrijke stap, die een koers uitzet om tegen 2030 30% van de oceaan te beschermen - een doelstelling die eind vorig jaar is overeengekomen als onderdeel van het Kunming Montreal Global Biodiversity Framework. Om dit ambitieuze doel te bereiken, moeten de regeringen nu onverwijld het nieuwe verdrag aannemen, ratificeren en implementeren.

Verborgen wonderen der natuur

IFAW maakt deel uit van de High Seas Alliance (HSA), dat al meer dan tien jaar aan dit resultaat werkt. Als onderdeel van dat werk heeft de HSA al een aantal kandidaat-gebieden aangewezen voor nieuwe MPA's op volle zee. Deze verborgen wonderen van de natuur zijn van cruciaal belang voor het zeeleven, van walvissen, haaien, schildpadden en zeevogels tot obscure maar magische diepzeedieren zoals de dumbo-octopus.

Dit verdrag voorziet niet alleen in een nieuw mechanisme voor de instelling van beschermde gebieden op volle zee, maar stelt ook nieuwe normen vast voor de beoordeling en het beheer van menselijke activiteiten op volle zee, waarmee de weg wordt geëffend voor een betere instandhouding van het onderwaterleven. Het voorziet ook in het delen van de voordelen van producten die zijn afgeleid van mariene genetische hulpbronnen, en in steun voor ontwikkelingslanden om toegang te krijgen tot en gebruik te maken van nieuwe technologieën om hun capaciteit voor oceaanbeheer op te bouwen. 

Eindelijk zijn de volle zeeën niet langer uit het oog en uit het hart. Het is een cliché, maar dit kan echt een ommekeer betekenen voor het behoud van het oceaanleven.