8 natuurlijke klimaatoplossingen om onze planeet te beschermen

Klimaatverandering is schadelijk voor de natuur. Rampen zoals droogte en overstromingen komen vaker voor en zijn verwoestend voor de biodiversiteit. Toch is de natuur zelf cruciaal in onze strijd tegen klimaatverandering. De wereldwijde temperatuur zal naar verwachting tegen 2040 met 1,5°C stijgen en een miljoen soorten staan op het punt om uit te sterven. Voor de gezondheid van onze planeet is het dan ook dringend noodzakelijk om natuurgerichte klimaatoplossingen in de praktijk te brengen. We hebben acties nodig die natuurlijke of aangepaste ecosystemen beschermen, in stand houden, herstellen, duurzaam gebruiken en beheren.

Dergelijke natuurpositieve oplossingen staan centraal in IFAW's strategie om de klimaatcrisis aan te pakken. Hier volgen acht natuurgerichte klimaatoplossingen die we nastreven om de planeet en de dieren en mensen die haar bewonen te helpen beschermen. 

1. Behoud van biodiversiteit

Klimaatverandering is nauw verbonden met het verlies van biodiversiteit. Door het beschermen en herstellen van biodiverse ecosystemen en de wilde dieren die erin leven, zoals olifanten en neushoorns, kunnen deze dieren overleven en hun belangrijke functies in het ecosysteem blijven vervullen. Een voorbeeld hiervan is hoe olifanten zaden verzamelen en verspreiden via hun voeding en spijsvertering, waardoor planten kunnen groeien. 

Het behoud van biodiversiteit helpt ook om natuurlijke hulpbronnen zoals water, schaduw en grond in stand te houden. Hierdoor kunnen mensen en de natuur duurzaam naast elkaar bestaan. Als de natuur het goed doet, kunnen mensen ook goed gedijen, zonder natuurlijke hulpbronnen uit te putten.

2. Behoud van zeeleven 

Walvissen, haaien, fytoplankton, koraal en ander zeeleven spelen een cruciale rol in de strijd tegen klimaatverandering. Walvissen voeden fytoplankton met hun uitwerpselen en deze kleine organismen vangen samen ongeveer 37 miljard ton kooldioxide per jaar op – ongeveer 40% van alle kooldioxide die wordt geproduceerd. 

Haaien jagen zeeschildpadden weg van zeegrasvelden onder water, waardoor die niet overbegraasd raken. Omdat zeegrassen een belangrijke houder van blauwe koolstof zijn, beschermen haaien dus de opslagplaatsen van blauwe koolstof. Zowel haaien als walvissen slaan ook tonnen koolstof op in hun lichaam. 

Koraalriffen herbergen de grootste biodiversiteit van alle ecosystemen: een kwart van alle vissoorten is er te vinden. Daarnaast zijn ze heel nuttig voor ecosystemen: ze bieden voedsel, bescherming tegen overstromingen en mogelijkheden voor ecotoerisme. 

3. Behoud van ecosystemen

Ecosysteembehoud is het uit de productie nemen van land om de ecologische kenmerken ervan te behouden. Het maken van reservaten voorkomt dat het land wordt gebruikt voor landbouw, wegen, huisvesting of industriële ontwikkeling. In plaats daarvan worden de natuurlijke bronnen behouden voor de wilde dieren die er leven. Dit is cruciaal voor het behoud van de biodiversiteit, omdat deze dieren niet alleen voedsel en water nodig hebben, maar ook ruimte om rond te trekken. Ecosysteembehoud zorgt er ook voor dat planten zich goed kunnen ontwikkelen, wat belangrijk is voor het tegengaan van de opwarming van de aarde, omdat alle planten koolstof opnemen en opslaan via fotosynthese. 

4. Blauwe koolstof-projecten

De hoeveelheid koolstof die is opgeslagen in de oceaan, blauwe koolstof genaamd, is ongeveer 50 keer groter dan de hoeveelheid in onze atmosfeer. Blauwe koolstof is cruciaal om klimaatverandering tegen te gaan door te voorkomen dat koolstof zich ophoopt in de atmosfeer. 

Dieren en planten hebben het vermogen om genoeg CO² op te nemen en op te slaan om de opwarming van de aarde onder 1,5°C te houden. Een groot deel van deze koolstofopslag vindt plaats in de oceaan. Walvissen, de grootste dieren op aarde, kunnen tijdens hun leven tot wel 33 ton CO² opslaan. Na hun dood blijft dit dan nog eeuwenlang op de bodem van de oceaan, in plaats van dat het in de atmosfeer terechtkomt. 

5. Landschapsbeheer

Landschapsbeheer heeft betrekking op het beheer van cruciale gebieden voor wilde dieren, die deel uitmaken van bredere, onderling verbonden landschappen, waaronder gemeenschapsgronden. Essentiële bronnen zoals waterbekkens worden beïnvloed door klimaatverandering. Door effectief beheer van deze landschappen – bomen planten, regenwater opvangen en waterreservoirs bijvullen, agroforestry, holistisch beheer van weidegronden, permacultuur en regeneratieve landbouw – beschermen we ze in de toekomst. 

6. Rampenrespons en redding van wilde dieren

Rampenrespons en redding van wilde dieren richten zich op het redden van individuele dieren, om kwetsbare soorten te redden en de biodiversiteit te beschermen. Veel soorten, zoals de Afrikaanse savanneolifant en de noordkaper, hebben hele lage populaties en trage voortplantingsperioden. Dat maakt het redden van verweesde of gewonde jongen cruciaal voor het voortbestaan van de soort en de rol die ze spelen in de gezondheid van hun ecosysteem.

7. Dier- en natuurvriendelijke inkomstenbronnen ondersteunen

Het ondersteunen van wildlife-vriendelijke bestaansmogelijkheden voor mensen die samenleven met wilde dieren is een belangrijke manier om biodiversiteit te beschermen, en het is noodzakelijk voor op de natuur gebaseerde klimaatoplossingen. Het kan op grote schaal, zoals het ondersteunen van walvisspotten als alternatieve inkomstenbron voor landen die ooit afhankelijk waren van de walvisvangst, of op kleinere schaal, zoals het investeren in onderwijsprogramma's voor vrouwen in Afrika. Zo leren ze een vak en kunnen ze een wildlife-vriendelijke carrière beginnen. Dit kan stroperij en de dreiging van mens-dier-conflicten in deze gemeenschappen verminderen.

8. Wildlife-criminaliteit en -handel tegengaan

Het bestrijden van wildlife crime en de handel in wilde dieren houdt meer wilde dieren in hun natuurlijke leefgebieden, waardoor deze ecosystemen gezond blijven. Dit werk omvat het beschermen van dieren op beleidsniveau en via lokale acties die de biodiversiteit helpen herstellen in gebieden die zijn aangetast door wildlife crime.

IFAW pleit voor natuurgerichte klimaatoplossingen

Bij IFAW erkennen we de dringende noodzaak om klimaatmaatregelen te nemen op basis van een holistische benadering die de natuur centraal stelt. Door klimaatgericht behoud erkennen we dat klimaatverandering nu al gevolgen heeft voor dieren en hun leefgebieden. Wij en onze partners helpen overheden en natuurbeschermingsorganisaties inzicht te krijgen in de risico's die klimaatverandering met zich meebrengt. Ook helpen we bij het ontwikkelen van effectieve natuurbeschermingsplannen die zich op korte en lange termijn kunnen aanpassen aan klimaatverandering. 

In oostelijk en zuidelijk Afrika worden regenpatronen bijvoorbeeld steeds onvoorspelbaarder, waardoor droogtes en overstromingen vaker voorkomen en heviger zijn. IFAW pakt deze bedreigingen op verschillende manieren aan. In Hwange National Park in Zimbabwe zorgen we dat olifanten en andere dieren tijdens droogteperioden toegang hebben tot water. In Kenia werken we samen met natuurbeschermingsgroepen rond Tsavo National Park om te begrijpen hoe klimaatverandering hun landschap beïnvloedt en om klimaatslimme beheermaatregelen voor natuurbehoud in te voeren. 

We stimuleren ook geïntegreerd landschapsbeheer, dat klimaatslim natuurbehoud uitbreidt tot buiten de grenzen van een bepaald natuurgebied. In veel beschermde gebieden waar we werken, zoals Amboseli in Kenia en Hwange in Zimbabwe, trekken olifanten bijvoorbeeld van het ene beschermd gebied naar het andere, op zoek naar voedsel, water en andere bronnen. Deze bewegingen kunnen toenemen naarmate het klimaat verandert. IFAW's initiatief Room to Roam is erop gericht de veerkracht van olifantenpopulaties op lange termijn te vergroten door de belangrijkste leefgebieden van olifanten met elkaar te verbinden en veilige doorgangen te creëren.

Rampenrespons en het redden van dieren zijn belangrijke onderdelen van ons werk, die uiteindelijk het klimaat helpen door natuurbescherming. We redden actief dieren die zijn getroffen door rampen om kwetsbare populaties te helpen stabiel te blijven in moeilijke omstandigheden. Wanneer bijvoorbeeld koala's in Australië worden getroffen door bosbranden die het gevolg zijn van klimaatverandering, reageert IFAW door getroffen dieren te redden. Vele dieren spelen een cruciale rol bij het gezond houden van hun ecosystemen en het afremmen van klimaatverandering. Door dieren in nood te helpen overleven, beschermt IFAW dus de biodiversiteit en steunen we het vermogen van de natuur om de klimaatcrisis te bestrijden. 

Ons werk om wildlife crime en de illegale handel in wilde dieren te bestrijden minimaliseert de gevolgen van stroperij en zorgt ervoor dat dieren zoals olifanten hun cruciale rol kunnen blijven vervullen bij het beperken van klimaatverandering via de koolstofcyclus. Dit werk wordt zowel in het veld als op beleidsniveau gedaan. We pleiten er ook voor om in het wereldwijde klimaatbeleid meer financiële middelen te investeren in natuurgerichte oplossingen. 

Oplossingen die zijn gebaseerd op de natuur beschermen niet alleen wilde dieren; ook maken ze mensen en de planeet weerbaarder tegen het veranderende klimaat.