het gevecht van de noordkaper om te overleven

Het verhaal van de noordkaper walvis is er een van doorzettingsvermogen. Ondanks de brute walvisjacht in de afgelopen eeuw, heeft de walvis op wonderbaarlijke wijze deze moderne tijd overleefd. Maar de strijd is nog niet voorbij. Tegenwoordig wordt deze walvis geconfronteerd met andere gevaren in de vorm van verstrikkingen in visnetten en aanvaringen van schepen. Met nog minder dan 360 individuen over, is het een race om deze walvissoort te behoeden voor uitsterven.

De begindagen van de walvisvaart  

De problemen voor de noordkaper walvis begonnen in het begin van de 11e eeuw, toen de Basken op deze soort begonnen te jagen in de Golf van Biskaje, voor de kust van Frankrijk en Spanje. Vanwege zijn trage tempo, dikke speklaag en omdat hij bleef drijven nadat hij was geharpoeneerd, werd de noordkaper een gemakkelijke prooi voor walvisvaarders. De Engelse naam "right whale" staat dan ook voor "goede walvis". Als in: een goede walvis om op te jagen. In de jaren 1500-1800 wendden walvisvaarders zich tot Noord-Amerika en jaagden op deze walvissen langs de oostkust richting Canada. Rond 1850 was de Verenigde Staten het het wereldwijde centrum van de walvisvangst. New Bedford, Massachusetts, werd een van de rijkste havens ter wereld door de invoer van walvisolie voor lampen en balein (de vezelachtige structuren binnenin de bek van de walvis) dat werd gebruikt voor korsetten en parasols. Tegen het begin van de 20e eeuw hadden walvisjagers de noordkaper walvis bijna tot uitsterven gebracht.

In 1935 stelde de Volkenbond de Convention for the Regulation of Whaling (CRW) in, waarin de commerciële jacht op noordkapers werd verboden. Om de slinkende walvispopulaties verder te beheren, hebben de Verenigde Staten en 14 andere landen in 1946 het Internationale Verdrag tot Regulering van de Walvisvangst gesloten. De nieuwe overeenkomst stelde de International Whaling Committee (IWC) in als de officiële regelgevende groep, en in 1986 verbood de IWC de gehele commerciële walvisvangst voor de aangesloten landen.

Een walvissoort die uitsterft door verstrikking in vistuig en aanvaringen met schepen

Voor Canada en de Verenigde Staten is de walvisvaart inmiddels geschiedenis. Echter staat de noordkaper populatie nog steeds onder enorme druk. In 2019 onthulde een wetenschappelijk onderzoek onder leiding van IFAW's Dr. Sarah Sharp een schokkende waarheid over de sterfte van walvissen. In alle gevallen tussen 2003 en 2018 waarbij de dood definitief kon worden vastgesteld, stierf 90% van de walvissen door verstrikking in vistuig of door een aanvaring met een schepen. Vandaag de dag zijn er minder dan 360 overgebleven noordkapers, waarvan slechts ongeveer 100 van hen vrouwtjes in reproductieve leeftijd zijn.

Verborgen in de diepte van de oceaan, blijven de meeste verstrengelingen van walvissen ongezien - maar de werkelijkheid is gruwelijk. Verstrikt geraakte walvissen, die honderden kilo's touw en achtergelaten vistuig met zich meedragen, hebben veel moeite met zwemmen en eten. De touwen graven zich diep in de huid van de walvissen, spannen zich vast rond organen en veroorzaken diepe snijwonden die de bewegingsvrijheid verder beperken. Maar al te vaak bezwijken de walvissen aan de honger of verdrinken ze door fysieke uitputting.

Aanvaringen met schepen vormen een ander kritiek gevaar voor deze traag bewegende reuzen. Omdat ze niet kunnen ontsnappen aan de snelheid van snel varende schepen, is een aanvaring meestal dodelijk. Wetenschappers die necropsies (autopsies op aangespoelde walvissen) verrichten, hebben geamputeerde staarten, kaakbreuken en gebroken ruggenwervels gevonden als gevolg van aanvaringen met schepen. De kans op een aanvaring met een walvis neemt drastisch af wanneer schepen een snelheid van 10 knopen of minder varen, waardoor een verlaging van de snelheid van schepen een van de gemakkelijkste manieren is om verwondingen bij deze walvissen te voorkomen.

De belofte van touwloos vissen en "walvisvriendelijke kreeft"

Vakantiegangers en strandgangers zijn dol op kreeft... gekookt en in boter gedoopt... Maar ze weten niet dat hun smakelijke maaltijd kan bijdragen aan de dood van een noordkaper walvis. Hoe dat zo, denk je dan? Traditionele kreeftenvallen hebben een touw dat de val op de oceaanbodem verbindt met boeien aan de oppervlakte. Deze verticale touwen in het water creëren een doolhof waarin walvissen gemakkelijk verstrikt kunnen raken. Om verstrikking te voorkomen, moeten we deze verticale lijnen uit het water verwijderen. En dat is precies wat visgerei zonder lijnen doet. Met de op afstand bediende, touwloze technologie kunnen vissers vallen uitwerpen in de oceaan en hun locatie markeren met GPS. Wanneer het tijd is om de walvis-veilige vallen op te halen, drukken de vissers op een knop die een touw en boei losmaakt om ze op te halen.

Om vissers aan te moedigen over te schakelen op vistuig zonder touw, zijn stimuleringsmaatregelen nodig. Dit is waar walvisveilige vis-, schaal- en schelpdiercertificaten om de hoek komen kijken. Nu steeds meer consumenten geïnteresseerd zijn in de ecologische impact van hun voedsel, is uit onderzoek gebleken dat er een markt is voor visproducten die veilig zijn voor walvissen en dat consumenten een meerprijs willen betalen voor duurzaam gevangen kreeft. Vissers die gebruik maken van vistuig zonder touw zouden hun vangst kunnen aanprijzen als "walvisveilig" en zouden kunnen profiteren van de marketing voor deze nieuwe groep gewetensvolle consumenten. Zij zouden ook speciale toegang krijgen tot visgebieden die anders tijdens het trekseizoen van de noordkaper walvis gesloten zijn voor de traditionele visserij. Dit is een enorme stimulans voor vissers die vaak hard worden getroffen door lagere vangsten tijdens sluitingen van visserijgebieden.

Waarom het zo belangrijk is om de noordkaper te beschermen

Waarom zoveel moeite doen om één soort te redden? Walvissen, waaronder de noordkaper, leveren een grote bijdrage aan een gezond ecosysteem onder- en boven water. Ze recyclen voedingsstoffen in de oceaan en leveren de uitwerpselen waarmee fytoplankton zich voedt, dat verantwoordelijk is voor meer dan de helft van de wereldwijde zuurstofproductie. De noordkaper is niet alleen ecologisch belangrijk, maar is ook een iconische walvissoort die al eeuwenlang mensen van alle leeftijden weet te boeien. We kunnen deze soort niet laten uitsterven.

Wat jij kunt doen om de noordkaper te helpen 

We hebben ieders hulp nodig om de Noord-Atlantische walvis te redden - en dus ook jouw hulp.

• Het eerste wat je kunt doen is gemakkelijk: praten over het probleem. Het merendeel van de mensen heeft nog nooit gehoord van de noordkaper en is niet bekend met het probleem van uitsterven. Praat met vrienden en familie en ga nog een stapje verder door de artikelen over de noordkaper en de berichten in de sociale media van IFAW te delen om de algemene bewustzijn te vergroten.
• Voor degene die aan de kust wonen: verspreid de boodschap over het belang om de snelheid van schepen te verminderen.
  
• Als consument kun je kiezen voor duurzaam gevangen vis.

De acties die we vandaag ondernemen zijn bepalend voor de toekomst van de noordkaper.