Het wolvendossier: van een onderbuikgevoel naar een dialoog met experts en ervaringsdeskundigen

Waar de wolf vroeger vooral een prominente hoofdrol speelde in sprookjes en verhalen, is de wolf sinds een paar jaar ook weer te zien in het wild in Nederland. Iedereen vindt daar wat van, en zoals dit wel vaker gaat; de voetbalcommentatoren en tafelgasten hebben de grootste mond. Entertainment voor velen, maar vergelijkbaar met het kijken naar een soapserie. Je steekt er weinig van op en de verhaallijn is repetitief en ongeloofwaardig. En de zorgen van veehouders, natuurbeschermers, ouders en hondeneigenaren worden niet weggenomen. 

Het publieke debat wordt voortdurend gekaapt door onzinnige uitspraken, terwijl de wetenschappers en experts stug doorploeteren met onderzoeken en rapporteren over het belang van roofdieren, risicogebieden of individuele dieren met afwijkend gedrag, compensatie voor geleden schade en mogelijke oplossingen voor coexistentie door heel Europa. Lees bijvoorbeeld hoe Spaanse herders in Asturia (Somiedo Experience) hebben geleerd om te gaan met de wolf die ze eerder beschouwden als vijand, of op de website Wageningen University & Research over aangegeten kadavers die een perfecte voedselbron zijn voor aaseters. Ga mee op pad met de boswachter via blog van boswachter Laurens Jansen van Staatsbosbeheer, of luister de podcast Het jaar van de wolf waarin Roots-redacteur Daniël Mulder een podium geeft aan mensen die zich beroepsmatig bezighouden met wolven.  

Terug naar de veehouders, bezorgde ouders en hondeneigenaren. Het vergoeden van geleden schade als er tientallen van jouw schapen gedood zijn door een wolf, of een advies dat je beter niet met jonge kinderen of honden in bepaalde natuurgebieden kan komen, zijn constructief maar nemen het potentiële gevaar van herhaling niet volledig weg. Ik begrijp die zorgen, maar het is schijnveiligheid om te denken dat al het gevaar geweken is als we de wolven afschieten. Gaan we Afrikaanse landen dan ook adviseren om alle olifanten, leeuwen en hyena’s af te schieten of verschuilen we ons dan achter het excuus dat zij vast wel voldoende ruimte hebben daar om samen te leven met wilde dieren?   

Geen schijnveiligheid maar een constructieve dialoog

IFAW heeft zich de afgelopen jaren ingezet voor een constructieve dialoog, samen met de Koninklijke Nederlandse Jagersvereniging en 33 uiteenlopende maatschappelijke organisaties. De Raad voor Dieraangelegenheden heeft in 2023 het stokje overgenomen met het doel om tot gezamenlijke oplossingen te komen met een breed draagvlak. De resultaten van de gesprekken met experts en organisaties waren duidelijk: er is grote behoefte aan een goed-geïnformeerde dialoog op basis van wetenschappelijke informatie en een zorgvuldige kosten-baten afweging. 

Een dergelijke dialoog is gebaat bij organisaties en betrokkenen die in staat zijn zich te verdiepen in elkaars standpunten en empathie te tonen voor oplossingen die niet noodzakerlijkerwijs aansluiten bij hun overtuigingen. IFAW zet zich in voor de bescherming van dierenpopulaties en hun habitats, en wij nemen de verantwoordelijkheid om alles op alles te zetten om ook individuele dieren te redden en te rehabiliteren. Maar als een individueel dier problematisch gedrag vertoont, dan staan wij open voor adviezen van biologen om het dier te verdoven, te zenderen en wellicht te verplaatsen.  

Wetenschappelijke informatie en expertise zouden een doorslaggevende factor moeten zijn, ook op EU niveau. Deze week ligt er wederom een voorstel van de Europese Commissie op tafel om de beschermingsstatus van de wolf te verlagen. De EU heeft soortgelijke voorstellen eerder afgewezen in 2006, 2018 en 2022 op basis van het ontbreken van wetenschappelijk bewijs. En er is nog steeds geen wetenschappelijk bewijs, zoals ook blijkt uit de diepgaande beoordeling die de Commissie zelf publiceerde in december 2023. Beslissingen nemen die niet op wetenschappelijk bewijs zijn gebaseerd, creëren een zorgwekkend precedent in strijd met bestaande EU-wetgeving en democratische besluitvorming. 

Laten we de veehouders, dierenbeschermers, voetbalfans en de Europese Commissie eraan herinneren dat we ons niet laten leiden door emotionele argumenten of de politieke waan van de dag. Het (weer leren) samenleven met de natuur, inclusief wilde dieren, is essentieel voor het voortbestaan van de biodiversiteit, inclusief de mens.