noordkaper wordt met uitsterven bedreigd

(Den Haag - 9 juli 2020) – Op de vandaag gepresenteerde update van de IUCN Rode Lijst (International Union for Conservation of Nature’s Red List of Threatened Species) is de noordkaper toegevoegd aan de groeiende lijst van dieren die op het punt van uitsterven staan en heeft het dier nu officieel de status van ‘Ernstig bedreigd’.

Naar schatting zijn er nog maar zo'n 400 noordkapers en daarmee heeft deze diersoort dezelfde status gekregen als de berggorilla, de karetschildpad en het schubdier, en is de noordkaper nog maar één stap verwijderd van ‘Uitgestorven in het wild’. Slechts een kwart van de 400 noordkapers die er nu nog zijn, zijn volwassen vrouwtjes die in staat zijn om kalfjes voort te brengen en voor aanwas van de populatie te zorgen. Dit betekent dat het overlijden van één dier al de balans kan laten doorslaan van herstel van de soort naar uitsterving.  

“De noordkaperpopulatie neemt al 10 jaar af", zegt Dr. Justin Cooke, de IUCN-beoordelaar voor deze soort en wetenschappelijk adviseur van IFAW, het Internationaal Fonds voor Dierenwelzijn. “Hoewel er enige vooruitgang is geboekt bij het verminderen van aanvaringen, komen dodelijke verstrikkingen in visnetten vaker voor. Deze soort gaat uitsterven, tenzij we kunnen doorgaan met het verminderen van alle interacties tussen vaartuigen met noordkapers en ervoor te zorgen dat alleen walvisveilig materiaal wordt gebruikt om te vissen. "

In het Engels worden noordkapers ook wel ‘right whales’ genoemd, omdat ze gemakkelijk te vangen zijn. De dieren zwemmen langzaam en als ze dood zijn, gaat hun lichaam drijven. Sinds 1935 geldt er een officieel vangstverbod van de noordkaper en het moeizame herstel van de soort wordt sinds de jaren 80 goed gedocumenteerd. Verstrikkingen in visnetten en aanvaringen met schepen vormen de grootste bedreigingen voor deze diersoort. IFAW (International Fund for Animal Welfare) zet zich in voor een grotere bewustwording van deze acute bedreigingen en voor het implementeren van de oplossingen die nodig zijn om de risico's van verstrikkingen en aanvaringen te beperken.

“Deze lijst toont overduidelijk aan hoe ernstig de noordkaper wordt bedreigd en hoe belangrijk het is dat elk individueel dier blijft leven”, aldus Patrick Ramage, Senior Director bij IFAW. “Deze dieren sterven geen natuurlijke dood. Wij brengen ze om. Het is van het allergrootste belang dat er beschermende maatregelen worden doorgevoerd voor al deze walvissen. Anders zal er een punt worden bereikt waarop herstel niet meer mogelijk is.”

In de territoriale wateren van de VS zijn er de afgelopen jaren maatregelen doorgevoerd om het risico op scheepsaanvaringen in belangrijke leefgebieden van de noordkaper te beperken, zoals de US Ship Strike Rule, een seizoensgebonden en dynamisch beheerbeleid, en bioakoestische waarschuwingen voor schepen. IFAW heeft samen met haar partners hieraan bijgedragen via het monitoren van snelheden en routes van schepen, een programma voor maatschappelijk verantwoord ondernemen en het ontwikkelen van de ‘Whale Alert’ app.

Het probleem van scheepsaanvaringen is echter nog steeds niet onder controle. Alleen al dit jaar zijn er in de VS twee kalveren omgekomen door een aanvaring met een schip. (Bij één kalf wordt ervan uitgegaan dat hij is omgekomen, op het andere kalf is recent een necropsie verricht). In Canada heeft het Department of Fisheries and Oceans toen er noordkapers waren waargenomen in de Saint Lawrencebaai maximumsnelheden voor schepen ingesteld, maar in 2019 zijn er daar toch zeker vier noordkapers geraakt en omgekomen. Sinds 2017 is van in totaal 18 noordkapers vastgesteld dat zij ofwel door scheepsaanvaringen (10) ofwel door verstrikking (8) om het leven zijn gekomen.

Ramage: “Er moet dringend actie worden ondernomen om een einde te maken aan scheepsaanvaringen in de territoriale wateren van de VS en Canada. Zolang er geen effectieve maatregelen zijn, zullen deze walvissen steeds weer vreselijke verwondingen oplopen en daaraan sterven. Een andere grote bedreiging voor de noordkaper zijn de verticale netten die worden gebruikt bij de kreeften- en krabbenvangst, waarin de dieren verstrikt raken. De laatste jaren komt dat steeds vaker voor en zo'n 83 procent van de huidige walvissenpopulatie is ooit verstrikt geraakt in een visnet, en soms zelfs meerdere keren. Dat is een schrikbarend hoog aantal.”

Noordkapers trekken langs de oostkust van Noord-Amerika en komen dan op plekken op zee waar het vol ligt met kreeften- en krabbennetten. Walvissen raken gemakkelijk verstrikt in de verticale netten en slepen die maanden- of zelfs jarenlang met zich mee. Dit levert niet alleen veel stress op, maar leidt ook vaak tot ernstige verwondingen, waardoor de walvis beperkt is in zijn bewegingen en in zijn mogelijkheden om voedsel te vinden, wat uiteindelijk leidt tot een langzame en pijnlijke dood. 

Europa speelt een belangrijke rol in de Amerikaanse kreeftenvisserij. In 2018 werd er voor 81,3 miljoen dollar aan kreeften geëxporteerd naar Europa. Het gaat om levende en diepgevroren kreeften en kreeftproducten uit New England en langoesten uit Florida.

Overstappen op touwloze visnetten (waarbij er geen gebruik wordt gemaakt van verticale markeringstouwen in de waterkolom) betekent dat noordkapers niet langer verstrikt raken of dat het aantal verstrikkingen in ieder geval drastisch afneemt. IFAW steunt en stimuleert de ontwikkeling en het inzetten van ‘walvisvriendelijke’ vismethoden als alternatief voor de traditionele kreeften- en krabbennetten.