Over de hele wereld zien we steeds meer en grotere natuurrampen, die een spoor van verwoesting achterlaten. Niet alleen mensen worden geconfronteerd met de directe en langetermijneffecten van deze rampen – ook dieren ondervinden de gevolgen.

IFAW heeft uit eerste hand ervaren dat rampen in intensiteit toenemen en steeds meer schade aanrichten, of het nu gaat om orkanen, aardbevingen of bosbranden. De rampen zijn verwoestend voor zowel mensen als dieren. Ons ervaren noodhulpteam komt wereldwijd in actie, daar waar rampen toeslaan. Wij verlenen noodhulp, redden dieren, vangen ze op en herenigen ze met hun verzorgers. Wij helpen ook gemeenschappen in hoogrisicogebieden om zich voor te bereiden op mogelijke nieuwe rampen en weerbaarder te worden.

Een goede planning en deskundige communicatie maken het verschil tussen leven en dood voor dieren en mensen. Wij geloven dat een gecoördineerde aanpak van levensbelang is om het risico en de impact van rampen op dieren in Europa te bestrijden. Daarom hebben wij in 2021 het Europese noodhulpteam opgericht. Dit team speelt een cruciale rol in de coördinatie van lokale partijen en maakt zich hard om dieren mee te nemen in plannen ter voorbereiding op en bestrijding van rampen.

In verslagjaar 2022 hebben wij ruim 101.717 dieren geholpen die het slachtoffer waren van rampen, waaronder 5.780 huisdieren van vluchtelingen uit Oekraïne die wij geholpen bij de Poolse grens.

Hoogtepunten in cijfers

Zie jaarrekening Stichting IFAW, toelichting 11.6.9 Besteding toegerekend aan kernactiviteiten IFAW, Hulp bij rampen, Werkelijke kosten 2021/2022 € 622.447 (2020/2021 € 347.043).

noodhulp bij rampen voor het redden en verzorgen van dieren

mensen en dieren helpen in het door droogte getroffen Somaliland

Na drie opeenvolgende mislukte regenseizoenen heeft in verslagjaar 2022 ernstige droogte in Somaliland 810.000 mensen op de vlucht gejaagd en gewassen en landbouwhuisdieren gedecimeerd. 59% van de huishoudens gaf aan dat ze al hun vee hadden verloren, waardoor ze geen bestaansmiddelen meer hadden en gedwongen waren om naar de steden te trekken. Dit blijkt uit onderzoeken die door het Horn of Africa Voluntary Youth Committee (HAVOYOCO) zijn uitgevoerd onder mensen die ontheemd zijn geraakt door de droogte in de regio’s Togdheer, Sool en Sanag in Somaliland. Veel dieren kwamen om van de honger of dorst, terwijl andere uit wanhoop werden verkocht door boeren die geld nodig hadden om hun gezin te kunnen voeden. De prijzen voor water en voedsel schoten omhoog.

IFAW beoordeelde de situatie en zorgde samen met haar lokale partner Candlelight voor noodwaterwagens om zowel vee als huishoudens te voorzien van drinkwater. In totaal verstrekten we 605 tonnen water (121.000 liter) voor 300 mensen en 555 stuks kleinvee (schapen, geiten en ezels) in de dorpen Ceeg, Warcibran, Fiqi-ayub, Haji-Salah en Duruqsi in Somaliland.

De beperkte middelen van de lokale gemeenschappen leidden tot acute voedselonzekerheid. Met hulp van Candlelight huurde IFAW vijf vrachtwagens, die allemaal 162 balen voer naar de getroffen dorpen brachten. Hiermee hebben we vee, mensen en hun bestaansmiddelen door de droge periode heen geholpen. Candlelight ondertekende een convenant met elk van de dorpsraden, waarin ook hun rol om de getroffen huishoudens te bereiken werd beschreven.

dieren redden in de nasleep van orkaan Ida en ondersteuning langdurig herstel gemeenschap

Op 29 augustus 2021, 16 jaar na orkaan Katrina, raasde orkaan Ida met verwoestende windstoten over Port Fourchon in de Amerikaanse staat Louisiana en veroorzaakte levensgevaarlijke stormvloeden en zware overstromingen. Binnen 24 uur na het verzoek om steun van het Louisiana Department of Agriculture and Forestry (LDAF) waren IFAW-teams al onderweg om noodhulp te verlenen, zoals reddingsacties te water, het organiseren van tijdelijke opvang en het zoeken en redden van dieren.

We hebben een tijdelijk opvangcentrum met een capaciteit voor 250 dieren opgezet voor de honden waarvoor in de parochies Terrebonne en Lafourche geen opvangcapaciteit meer was. We hebben ook noodsubsidies verstrekt om de meer dan 1.000 katten, honden en andere huisdieren te helpen na de ramp.

Om gemeenschappen op lange termijn te helpen herstellen, steunde IFAW Operation Whiskers, een initiatief om katten in Louisiana te behandelen die orkaan Ida nog niet te boven zijn gekomen. Het project houdt zich bezig met het redden van katten, het herenigen van katten met hun baasjes, het herplaatsen van katten en het terugbrengen van gesteriliseerde en gechipte katten. De samenwerking tussen de verschillende parochies is een unieke methode om de kattenpopulaties in Louisiana (zo’n 2.500 katten) op een verantwoordelijke manier te beheren.

onmiddellijke steun toen Tonga werd getroffen door een tsunami

Toen de uitbarsting van een onderzeese vulkaan in januari 2022 een tsunami veroorzaakte waardoor de eilandengroep Tonga zwaar werd getroffen, ging IFAW meteen aan de slag om de situatie te beoordelen en te bepalen welke hulp nodig was. Door de tsunami en de vulkanische asval was er schade aan de infrastructuur van woningen, wegen, zeehavens, energie- en watervoorziening en onderzeese kabels (telefoon en internet) die de eilanden met de rest van de wereld verbinden. Sommige eilanden, zoals Atatā, waren bijna volledig verwoest en de ravage maakte mensen, huisdieren en boerderijdieren erg kwetsbaar.

Van onze vrienden van South Pacific Animal Welfare (SPAW), een Nieuw- Zeelandse hulporganisatie die overal in de Stille Zuidzee veterinaire diensten verleent, kregen we al snel te horen dat de tsunami grote schade had aangericht. Eén kliniek was zelfs 80 km landinwaarts terechtgekomen.

IFAW bood SPAW noodfinanciering voor cruciale veterinaire benodigdheden voor dieren op Tonga. In samenwerking met de Tongaanse regering verstrekte IFAW drie maanden financiële noodhulp voor essentiële veterinaire hulp op Tongatapu en de omliggende eilanden. Medewerkers van het ministerie van Landbouw, Voedsel en Bossen (MAFF) en lokale vrijwilligers speelden een cruciale rol in de levering van veterinaire voorraden waar ze het meest nodig waren. Dankzij de subsidie van IFAW zijn tussen de 3.000 en 4.000 dieren geholpen, waaronder honden, katten, boerderijdieren en kippen.

noodhulp voor door overstromingen getroffen wilde dieren

Van begin 2021 tot medio 2022 werden delen van Oost-Australië getroffen door drie verwoestende overstromingen. Sommige gebieden in New South Wales (NSW) werden keer op keer getroffen. Een aantal van deze gebieden had ook al te lijden gehad van de Black Summerbosbranden van 2019-2020.

De bijzondere Australische natuur had nauwelijks de kans om te herstellen van de aanhoudende droogte en de verwoestende bosbranden, toen deze alweer werd geteisterd door overstromingen van ongekend formaat.

IFAW bood cruciale hulp aan ruim 10 dierenhulporganisaties en verzorgers van wilde dieren in NSW en Queensland. Wij zorgden voor essentiële levensreddende middelen zoals kooien, voedsel, supplementen en voor apparatuur zoals generatoren, waterpompen, verwarming, hartslagstimulatoren en andere medische benodigdheden.

In de aanloop naar deze overstromingen had het team van IFAW contact opgenomen met dierenverzorgers en hulporganisaties om ervoor te zorgen dat zij een plan van aanpak hadden en voorbereid waren op een eventuele evacuatie. We hebben onze toolkit voor rampen gedeeld en workshops georganiseerd over het opstellen en uitvoeren van evacuatieplannen, omdat een goede voorbereiding levens redt.

Australië ondervindt aan den lijve dat door klimaatverandering de intensiteit en de frequentie van extreme weersomstandigheden toenemen en dat de gevolgen voor mens en dier meedogenloos zijn. IFAW zet zich in voor samenwerking met lokale organisaties en opvangcentra om ervoor te zorgen dat zij voorbereid zijn op rampen en om hen, en de dieren die zij verzorgen, te helpen bij het herstel.

IFAW bedankt alle donateurs, supporters en partners over de hele wereld die onze impact op het gebied van hulp bij rampen in verslagjaar 2022 mogelijk hebben gemaakt, en wij danken in het bijzonder:

The Walt Disney Company
Rescue & Recover Fund by BNP Paribas
Hoofd Veterinaire Dienst Polen
Candlelight
South Pacific Animal Welfare

noodhulp en herstel op langere termijn voor mensen en dieren in nood in Oekraïne

IFAW werkte samen met partners in Oekraïne tijdens de crisis op de Krim in 2014, en we stonden klaar voor diezelfde opvangcentra toen Rusland in februari 2022 Oekraïne binnenviel. Dankzij onze sterke partnerschappen lukte het ons om onze noodhulp in Oekraïne, Polen en in aangrenzende landen snel uit te breiden. We hebben overleg gehad met de overheid en veterinaire instanties om hun behoeften te bespreken en we hebben dierentuinen en reservaten ondersteund bij de evacuatie en het vervoer van wilde dieren naar veiliger gebieden.

Ons noodhulpteam is van maart tot mei 2022 voor twee maanden naar Polen uitgezonden om de enige hulppost voor dieren te runnen, de zogenaamde “blauwe tent” bij Medyka, de drukste grensovergang met Oekraïne. Onze hulpverleners, dierenartsen en vrijwilligers in de tent werkten non-stop om vluchtelingen en hun huisdieren te helpen. In diensten van 8 tot 12 uur zorgden zij 24/7 voor voer, eerste hulp en andere benodigdheden voor de dieren. Veel mensen vertelden ons hoe dankbaar ze waren dat ze met empathie en medeleven werden ontvangen, en dat wij de zorgen over hun harige huisgenoten deels konden wegnemen.

Eén van deze mensen was de 31-jarige Alina Beskrovna, een dappere Oekraïense vrouw die zich schuil had gehouden in een kelder in Marioepol, een Oekraïense havenstad gelegen tussen de Krim en de Donbas. Zij, haar moeder en haar drie katten zaten daar vijf weken vast voordat ze konden ontsnappen. Ze begonnen aan een zware tocht van zes dagen, langs 16 Russische controleposten, en bereikten uiteindelijk de grensovergang, waar IFAW hen kon helpen.

In totaal heeft IFAW 43 hulpverleners, waaronder zeven dierenartsen, ingezet om vluchtelingen en hun huisdieren op te vangen en te verzorgen toen zij Polen binnenkwamen en aan het volgende deel van hun reis begonnen. Onze hulpverleners kwamen uit alle delen van de wereld om te helpen: Duitsland, Frankrijk, Nederland, België, het Verenigd Koninkrijk, Australië, de VS, Mexico en Costa Rica.

Ook steunden wij Oekraïense dierenartsen die tot eind juni 2022 vluchtelingen en hun huisdieren bijstonden die via het treinstation van Przemyśl Polen binnenkwamen. Daarnaast hebben wij ruim 40 noodsubsidies verstrekt ter ondersteuning van reddings- en hulpacties voor dieren - zowel in Oekraïne als in andere landen. Wij krijgen nog steeds verzoeken om steun en werken nauw samen met iedereen die financiële steun ontvangt om ervoor te zorgen dat aan hun behoeften wordt voldaan en dat zoveel mogelijk dieren worden geholpen.

In de eerste 100 dagen van de oorlog zijn wij direct betrokken geweest bij het redden van meer dan 42.000 dieren. Dit waren voornamelijk katten en honden, maar ook wilde dieren zoals beren, vleermuizen en tijgers. Naast het helpen van dieren in nood, steunden we ook de geweldige families en verzorgers van die dieren.

IFAW is dankbaar voor de gulle steun die we van over de hele wereld hebben ontvangen tijdens de oorlog in Oekraïne. Deze vrijgevigheid maakt het voor ons mogelijk om essentiële hulp te bieden, zoals veterinaire zorg, dierenvoer, noodfondsen en dierenbenodigdheden waar deze hulp het meest nodig is. Dankzij deze vrijgevigheid kunnen wij ons ook voor een langere periode inzetten om dieren en mensen in Oekraïne te steunen. Toen de oorlog begon, hebben we naast de noodhulpfase ook de herstelfase in kaart gebracht. Als de tijd daar is, gaan wij over op de herstelfase, waarin onze focus komt te liggen op betere standaarden en praktijken voor dierenwelzijn en het opbouwen van meer veerkrachtige voorzieningen, systemen en leefgebieden voor wilde dieren.

opnemen van dieren in Nederlandse crisisstructuur

dieren redden tijdens rampen

In juli 2021 werd West-Europa opgeschrikt door hevige overstromingen. In Nederland vielen gelukkig geen menselijke slachtoffers. Wel verdronken er miljoenen wilde dieren, waaronder vele insecten, hazen, konijnen, hermelijnen, dassen en reekalfjes. In de media waren er schrijnende beelden van verdrinkende koeien, dieren die geëvacueerd werden met hun baasje, een ondergelopen zorgboerderij, verdronken vogels in volières, en wilde dieren die wanhopig droge grond zochten. In een enquête van veiligheidsregio Noord-Limburg gaf 16% van de huishoudens aan (deels) niet te zijn geëvacueerd omdat ze hun huisdieren niet wilden achterlaten. Dierenhulporganisaties stonden klaar om te helpen, maar moesten machteloos toekijken omdat ze niet in de Nederlandse crisisstructuur zijn opgenomen.

Op eigen gelegenheid een rampgebied ingaan is geen optie. Ongecoördineerde acties kunnen jezelf, de dieren of anderen in gevaar brengen. Een les die al was geleerd uit een olieramp in 2018 waarbij honderden zwanen besmeurd raakten bij de Nieuwe Waterweg. Mensen gingen op eigen houtje zwanen redden en brachten daarmee de zwanen, zichzelf en de operatie in gevaar. Er kwam zelfs een onderzoek van de onderzoeksraad voor de veiligheid. Met de overstromingen in Limburg hadden we genoeg bewijs om de lokale en landelijke politiek te laten zien hoe belangrijk het is om hulp aan dieren op te nemen in rampenplannen enbeleid.

IFAW nam het voortouw om dit in Nederland voor elkaar te krijgen. Samen met organisaties uit de Dierencoalitie lobbyden we voor de gemeenteraadsverkiezingen begin 2022 en schreven het beleidsdocument Red dieren in rampen. We gingen in gesprek met dierenhulpverleningsorganisaties, dierenartsen, overheid en experts en organiseerden voorlichting over het systeem in de Verenigde Staten waar hulp aan dieren bij wet is geregeld. Met de gemeente Purmerend maakte IFAW afspraken om in kaart te brengen wat er nodig is om op lokaal niveau hulp aan dieren bij rampen te regelen. Twee studenten inventariseerden wat er is geregeld en welke capaciteit aanwezig is.

hulp voor dieren tijdens oorlog in Oekraïne

Naast het helpen van dieren aan de grens met Polen, in andere buurlanden en in Oekraïne zelf, was IFAW ook één van de initiatiefnemers voor een hulpstructuur in Nederland: het meldpunt Hulp voor dieren uit Oekraïne. Als snel kwamen gevluchte Oekraïners hier aan met hun hond of kat. Vaak zonder mand, riem, speeltje of andere benodigdheden.

Binnen 1 week werd een basisstructuur opgezet met een netwerk aan dierenartsen en distributiepunten voor benodigde spullen, vrijwilligers en gastgezinnen. Dit alles werd gecoördineerd door de Dierenbescherming en gesteund door een breed scala aan organisaties. Ze doneerden geld, regelden gastgezinnen, zorgden voor vrijwilligers en spullen bij opvanglocaties, gingen in gesprek met andere hulporganisaties en gemeenten om opvang voor mens en dier te regelen, gaven voorlichting over de verplichte vaccinaties, of begeleidden vluchtelingen naar dierenartsen. In dit rapportagejaar hebben we al meer dan 2.000 honden en katten kunnen helpen en daarmee de vluchtelingen zelf, die zoveel moeite hadden gedaan om hun geliefde huisgenoot mee te nemen op hun vlucht.

We vroegen aandacht bij de politiek voor ons initiatief en de noodzaak om hulp voor de dieren te organiseren in of bij de opvang van Oekraïners. Dit resulteerde in een aangenomen motie in de Tweede Kamer dat Oekraïners zoveel mogelijk samen met hun dier moeten worden opgevangen. We werden erkend door de overheid en geïntegreerd in de opvangstructuur voor Oekraïense vluchtelingen met andere hulporganisaties, voor wie het soms wennen was dat we aandacht vroegen voor dieren als lid van een familie.

Het meldpunt is niet alleen belangrijk voor het direct kunnen helpen van vluchtelingen en hun dieren. Het is een stap die laat zien dat dierenhulporganisaties in Nederland er klaar voor zijn om eensgezind in een crisis op te treden om dieren te redden.