Wildlifecriminaliteit staat op de vijfde plaats van internationale criminaliteit. Duizenden diersoorten worden erdoor bedreigd en de gevolgen voor de biodiversiteit zijn desastreus. De illegale handel in levende wilde dieren veroorzaakt enorm veel leed. Veel dieren overlijden als ze worden gevangen, tijdens hun transport of wanneer ze als exotisch huisdier worden gehouden. Zelfs de legale handel in wilde dieren, vooral wanneer sprake is van gebrekkige regelgeving en handhaving, kan de verspreiding van zoönosen (ziekten die van dieren op mensen overdraagbaar zijn) in de hand werken en gevaren voor de mensheid opleveren.

IFAW zet zich in om wildlifecriminaliteit te bestrijden en doet dit via capaciteitsopbouw van wetshandhavers, strenger beleid, vermindering van de consumentenvraag en verstoring van de online handel in wilde dieren. Mede dankzij het lobbywerk van IFAW zijn er in verslagjaar 2022 belangrijke politieke maatregelen genomen, zoals 5,9 miljoen Amerikaanse dollar extra aan overheidssteun voor preventie van wildlifecriminaliteit in de VS, de invoering van de UK Ivory Act van 2018, de lancering van nieuwe ivoorregels in de EU-verordeningen inzake de handel in wilde dieren, een conceptvoorstel voor een nationale strategie tegen wildlifecriminaliteit in Guyana en de EU Digital Services Act & Organised Crime Strategy.

Hoogtepunten in cijfers

Zie jaarrekening Stichting IFAW, toelichting 11.6.9 Besteding toegerekend aan kernactiviteiten IFAW, Wildlife Crime, Werkelijke kosten 2021/2022 € 1.142.606 (2020/2021 € 1.210.881).

de strijd tegen illegale handel in wilde dieren

capaciteitsopbouw in Oeganda en de Democratische Republiek Congo om wilde dieren te beschermen

Door stroperij en illegale handel worden wilde dieren zoals nijlpaarden, olifanten, apen en schubdieren bedreigd in de nationale parken Virunga en Queen Elizabeth in het Greater Virunga Landscape. Met financiële steun van het Bureau of International Narcotics and Law Enforcement Affairs (INL) van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken bouwen IFAW en IUCN National Committee of the Netherlands aan de capaciteit van wetshandhavers en gemeenschappen om de illegale handel in beschermde wilde dieren tussen Oeganda en de Democratische Republiek Congo (DRC) een halt toe te roepen.

In juli 2021 ondersteunde IFAW het initiatief van Conserv Congo en het Natural Resource Conservation Network (NRCN) om in Butembo (DRC) samen te werken met wetshandhavers om een netwerk van criminelen op te sporen dat betrokken is bij de handel in wilde dieren. Dit leidde tot de aanhouding van vijf verdachten die vijf flessen okapi-olie bij zich hadden. De verdachten zijn overgedragen aan de politie om te worden aangeklaagd. Een ander onderzoek naar de georganiseerde misdaad in ivoor leidde tot de inbeslagname van 100 kilogram ivoor en de arrestatie van vier verdachten in Bukavu, eveneens in de DRC.

In november 2021 verstrekte een lokale informant in het Queen Elizabeth National Park informatie aan parkwachters over een route die vaak door stropers wordt gebruikt. De rangers legden een hinderlaag, arresteerden vijf verdachten en vonden 700 kilo nijlpaardvlees, drie machetes en een geweer met zeven patronen.

Bij andere handhavingsacties in verslagjaar 2022 werden er 11 verdachten aangehouden en 87 kilo nijlpaardvlees, vier ivoren slagtanden, twee nijlpaardtanden, één buffelhoorn en de huiden van een serval, een luipaard en een zwart-witte franjeaap in beslag genomen.

vermindering van het aanbod in delen en producten van wilde dieren

Ondanks de impact van de aanhoudende COVID-19-beperkingen zette IFAW de samenwerking voort met online technologiebedrijven, logistieke bedrijven en wetshandhaving in de strijd tegen de online handel in wilde dieren.

In september 2021 bracht de Coalition to End Wildlife Trafficking Online een update uit die liet zien welke vooruitgang er is geboekt door de samenwerking met de private sector via een industriebrede aanpak. Tussen 2018 en 2021 is de Coalitie uitgegroeid tot meer dan 45 leden, waarbij bijna 2.500 bedrijfsmedewerkers zijn opgeleid en meer dan 11 miljoen berichten en advertenties met illegaal te koop aangeboden wilde dieren zijn geblokkeerd of verwijderd. Het vierde jaarlijkse evenement van de Coalitie werd gehouden in Peking, China. IFAW heeft de leden van de Coalitie via IFAW-toolkits met praktische handleidingen verder ook geholpen om online technologie en logistieke bedrijven beter uit te rusten voor het opsporen van wildlifecriminaliteit.

Een online seminar van de 3e “Operation of Mekong Dragon” werd door IFAW en het Wildlife Trade Monitoring Network (TRAFFIC) georganiseerd in samenwerking met het Anti-Smuggling Bureau of the General Administration van de Chinese douane en de Vietnamese douane, en werd gehouden in Shanghai, China. Onder de deelnemers waren 70 douanebeambten en vertegenwoordigers uit 15 landen en 60 handhavers die in de frontlinie optreden tegen smokkel. Het doel was om de samenwerking verder te verbeteren en de georganiseerde grensoverschrijdende misdaad aan te pakken. IFAW deed ook voorstellen voor verschillende wetten en verordeningen in 2021, en bepleitte wetgeving om wildlifecriminaliteit te bestraffen en om het toezicht op de handel in wilde dieren in China te verbeteren.

Begin 2022 ging IFAW aan de slag binnen het kader van het UNITE-project, dat zich richt op de aanpak van milieucriminaliteit en wordt gefinancierd door het International Security Fund (ISF) van de Europese Commissie. Wij hebben ons in eerste instantie gericht op het monitoren van de illegale online handel in wilde dieren in Duitsland en Italië. Vervolgens hebben wij ook een bijdrage geleverd aan een open-source intelligence (OSINT)- workshop over cybercriminaliteit voor Europese wetshandhavers in Madrid. Verdere doelstellingen zijn de uitbreiding van het netwerk van onlinebedrijven om de illegale handel in wilde dieren online te bestrijden en om de private sector in contact te brengen met wetshandhavers.

vermindering van de vraag door gedragsverandering

Via een onderzoeksinitiatief in samenwerking met het Institute of Psychology van de Chinese Academy of Sciences kreeg IFAW inzicht in het Chinese consumentengedrag met betrekking tot de consumptie van wilde dieren. In verslagjaar 2022 voerde het Chinese team een pilot-interventie uit om de vraag te verminderen, uitgaande van de belangrijkste psychologische factoren die de consumptie van wilde dieren kunnen motiveren of ontmoedigen. In de campagnefilmpjes werden twee scenario’s getoond waarin het consumeren van tijgerbottenwijn en het dragen van een ivoren armband tot ongemakkelijke sociale situaties leiden, met gezichtsverlies voor de consument binnen zijn/haar vriendenkring als gevolg. IFAW zette de video’s op Douyin (het Chinese Tik Tok), waarbij big data werden gebruikt om specifieke doelgroepen te bereiken, zowel demografisch als geografisch. In tien dagen tijd genereerde de online campagne een mediabereik van meer dan 5,2 miljoen en 60.756 interacties onder de doelgroep.

In verslagjaar 2022 brachten de campagnes van IFAW in China ruim 21 miljoen Amerikaanse dollar aan mediadonaties in natura op. In maart 2022 werkte IFAW bijvoorbeeld samen met Cainiao Logistics om een einde te maken aan de consumptie van producten van in het wild levende dieren door boodschappen van algemeen nut (PSA’s) te drukken op de verzendetiketten van 100 miljoen pakketten. Omdat 2022 het Chinese “Jaar van de Tijger” is, voeren IFAW en de China Wildlife Conservation Association (CWCA) nu ook campagne met PSA’s met grote katachtigen om te laten zien hoe trots men kan zijn op het beschermen van wilde dieren en de ecosystemen waarvan we allemaal afhankelijk zijn. Voor een andere campagne had IFAW een hele treinwagon in de provincie Guangdong laten decoreren met beschermde dieren om mensen bewust te maken van het belang van natuurbehoud.

strengste maatregelen ooit om ivoormarkten in Europa te sluiten

Na vele jaren campagne voeren voor een volledig verbod op de handel in ivoor in de Europese Unie (EU), kondigde de Europese Commissie in december 2021 eindelijk de strengste maatregelen in de geschiedenis van de EU aan. Daarnaast is na tientallen jaren campagne voeren in juni 2022 de UK Ivory Act ingevoerd (in vervolg op wetgeving die in 2018 is aangenomen). Deze aankondigingen zijn een belangrijke mijlpaal in de strijd tegen wildlifecriminaliteit, en goed nieuws voor olifanten.

Deze bijna volledige sluiting van de Europese binnenlandse ivoormarkt en de opschorting van de invoer en wederuitvoer van zowel onbewerkt als bewerkt ivoor zijn nu een belemmering voor de criminele praktijken van het witwassen van illegaal ivoor en maken stroperij minder aantrekkelijk. Alleen voor antiek en bepaalde muziekinstrumenten wordt nog een uitzondering gemaakt. De nieuwe richtlijnen in de EU zijn weliswaar minder dwingend dan specifieke wetgeving, maar de EU-lidstaten houden zich hier in het algemeen wel aan, zoals blijkt uit de EU-regelgeving inzake hoorn van neushoorns. Het laat zien dat Europa eindelijk haar verantwoordelijkheid neemt voor de dood van duizenden olifanten als gevolg van de ivoorhandel.

de handel in wilde dieren bemoeilijken

In Europa heeft het advocacy team van IFAW intensief gelobbyd om de onderhandelingen over de nieuwe EU Digital Services Act (DSA) te beïnvloeden voordat deze in juli 2022 door het Europees Parlement werd aangenomen. De DSA is een innovatieve wetgeving die de verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid regelt van aanbieders van tussenhandeldiensten, en vooral online platforms, zoals sociale media en marktplaatsen. IFAW pleit ervoor dat wat “offline illegaal is, ook online illegaal is”, zoals de handel in wilde dieren.

De online handel in wilde dieren speelt in op de vraag van de consument naar producten van wilde dieren, zoals ivoor van olifanten, hoorn van neushoorns en de vacht van grote katachtigen en op de toenemende vraag naar levende dieren die deels wordt gevoed door de promotie van en interacties met exotische huisdieren op sociale media. Door de coronabeperkingen namen handelaren hun toevlucht tot internet om wilde dieren te verkopen. De DSA had niet op een beter moment kunnen komen om de groeiende illegale online handel aan te pakken. De wet stelt nieuwe transparantie-eisen aan bedrijven die het opsporen van illegale producten van wilde dieren en wetshandhaving vergemakkelijken. Zij biedt waarnemers ook meer mogelijkheden om potentiële illegale activiteiten te controleren en voorziet in sancties die de kans op recidive verkleinen. Wat misschien wel het belangrijkst is, is dat dankzij de inspanningen van IFAW de illegale handel in dieren nu is opgenomen in de definitie van illegale online content.

lobbyen voor een krachtiger optreden van de EU tegen de illegale handel in wilde dieren en planten

Het baanbrekende EU-actieplan tegen de handel in wilde dieren (WTAP), waarvoor IFAW zich sterk heeft gemaakt, wordt binnenkort herzien. Het WTAP, dat in 2016 door de Europese Commissie (EC) werd aangenomen, creëerde een sterker politiek momentum voor de bestrijding van wildlifecriminaliteit, bevorderde de samenwerking tussen handhavers en drong aan op een prominentere rol van de EU in internationale onderhandelingen. Het legde de basis voor gerichte financiering en resulteerde in de deelname van IFAW aan twee door de EU gefinancierde projecten ter bestrijding van de illegale online handel in wilde dieren.

Bij de uitvoering ervan zette de EU zich ervoor in om de vraag van de consument te verminderen, verhoogde zij de bescherming van soorten op de Conventie Inzake de Internationale Handel in Bedreigde Uitheemse Dieren en Planten (CITES) en versterkte zij de samenwerking met derde landen. Na het verstrijken van de termijn hield de EC in 2021 een workshop voor stakeholders en een openbare raadpleging over de verlenging van het WTAP.

IFAW nam hieraan zelf actief deel door gedetailleerde aanbevelingen te doen en samen te werken met andere nietgouvernementele organisaties (ngo’s) om ingrijpende herzieningen door te voeren. Wij hebben gepleit voor meer aandacht voor cybercriminaliteit, meer toezicht, handhaving, internationale samenwerking en extra budget. Het ziet ernaar uit dat onze aanbevelingen grotendeels zullen worden opgenomen in de herziening van het WTAP, dat eind 2022 moet worden goedgekeurd.

Het project Confiscated Animals - Rescue & Enforcement, onder leiding van IFAW en in samenwerking met Jakarta Animal Aid Network, het Jane Goodall Institute en Legal Atlas, ontwikkelt technische hulpmiddelen voor het veilig omgaan met levende dieren tijdens inbeslagname of confiscatie. Binnen het kader van het project worden eerstelijns handhavers ook getraind in best practices voor dierenwelzijn, het verzamelen van bewijsmateriaal en bioveiligheid.

In de VS heeft IFAW samen met partnerorganisaties, waaronder de U.S. Fish & Wildlife Service, de Association of Zoos & Aquariums en het California Department of Fish & Wildlife, een confiscatienetwerk opgezet voor de regio Zuid-Californië, waar veel handel in levende dieren plaatsvindt. Via dit netwerk kunnen in beslag genomen dieren snel in passende faciliteiten worden ondergebracht, waardoor het welzijn van de dieren wordt gewaarborgd en wetshandhavers zich op het onderzoek kunnen concentreren. Het confiscatienetwerk in Zuid-Californië fungeert als pilotprogramma voor regionale netwerken in de VS en geeft IFAW inzicht in de huisvesting en verzorging van in beslag genomen wilde dieren wereldwijd.

rangers opleiden om direct in actie te komen bij onderzoek naar wildlifecriminaliteit

Eén manier om de handel in wilde dieren te bestrijden is om community rangers op te leiden, zodat zij bij criminele activiteiten direct kunnen ingrijpen als de wetshandhavers nog onderweg zijn. In maart 2022 organiseerde IFAW met financiële steun van het Bureau of International Narcotics and Law Enforcement Affairs (INL) van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken een tweedaags intensief trainingsprogramma in Amboseli in Kenia. Tijdens deze training ontwikkelden 30 Olgulului Community Wildlife Rangers (OCWR) nieuwe vaardigheden, waarmee zij voortaan direct in actie kunnen komen bij onderzoek naar wildlifecriminaliteit. In verslagjaar 2022 namen 44 community rangers uit Amboseli en Loita deel aan een training in crime scene management en geografische informatiesystemen (GIS). Het doel is om de handel in wilde dieren verder een halt toe te roepen en om het aantal veroordelingen van stropers en smokkelaars te verhogen.

IFAW bedankt alle donateurs, supporters en partners over de hele wereld die onze impact op het gebied van het aanpakken van wildlife crime in verslagjaar 2022 mogelijk hebben gemaakt, en wij danken in het bijzonder:

U.S. State Department Bureau of International Narcotics and Law Enforcement
U.S. Fish & Wildlife Service
IUCN National Committee of the Netherlands
Earth League International
Jane Goodall Institute
Uganda Wildlife Authority
African Wildlife Foundation
Kenya Wildlife Service
Zimbabwe Parks and Wildlife Management Authority
Department of National Parks and Wildlife (Malawi en Zambia)

inzetten voor herstel biodiversiteit

herziening EU WT Actieplan

In Nederland zette IFAW zich in voor versterking van het beleid in zowel Nederland als Europa om de illegale en niet-duurzame handel in wilde dieren verder terug te dringen. Een belangrijk instrument hiervoor is het EU Actieplan tegen de illegale handel in wilde dieren en planten. Het werd in 2021 geëvalueerd ter voorbereiding op een herziening van het plan. Onderdeel van de herziening was een publieke consultatie. IFAW Nederland kwam met een eigen reactie over de Nederlandse situatie en riep mensen op om ook te reageren. 40% van alle reacties op de consultatie kwam uit Nederland.

directe link tussen biodiversiteit en gezondheid

Samen met Stichting AAP, World Animal Protection, de Dierencoalitie en Stichting SPOTS schreven we vorig jaar het Actieplan “Van social distancing naar wildlife distancing”, gericht op het terugdringen van de handel in wilde dieren in en via Nederland. Het afgelopen jaar hebben we gezamenlijk hard gelobbyd om erkenning te krijgen van onze 15 maatregelen ter voorkoming van meer pandemieën. En met succes. Het Actieplan werd met meer dan 10.000 handtekeningen aangeboden aan de Tweede Kamer. Veel van de door ons gevraagde maatregelen zijn terug te vinden in het Nationale actieplan zoönose. Zo wordt erkend dat er een directe link is tussen biodiversiteit en gezondheid en het feit dat door het verdwijnen van hun leefgebieden wilde dieren steeds dichter bij mensen komen. Nederland wil zich inzetten voor het tegengaan van ontbossing en voor het herstel van de biodiversiteit. Er wordt erkend dat Nederland een belangrijke doorvoerhaven is van illegale levende (wilde) dieren en bushmeat.

Een positieflijst voor te houden hobby- en huisdieren is één van de maatregelen waar we om vroegen in ons Actieplan. De positieflijst voor zoogdieren werd al langer aan gewerkt en in 2022 gepubliceerd. Er staan nog maar 30 dieren op die geschikt zijn om als huisdier te worden gehouden in Nederland. Dat betekent dat veel zoogdiersoorten die je nu in huiskamers in Nederland tegen kunt komen straks verboden zijn. Denk bijvoorbeeld aan stokstaartjes, genetkatten, woestijnvossen, servals, kangoeroes of degoes. Nederland heeft ook beloofd zich in te zetten voor een Europese positieflijst. IFAW wil graag dat er voor alle soorten dieren een dergelijke lijst komt.

We kaartten ook aan dat de Nederlandse overheid zonder te checken vergunningen verleent voor de handel in de nakomelingen van wilde dieren die illegaal Europa zijn binnengekomen. Zo worden er dieren de EU ingevoerd afkomstig uit landen waar ze niet eens in het wild voorkomen. Alle nakomelingen van deze ingevoerde dieren zijn dan ook illegaal, maar worden gewoon verhandeld.

Handelaren krijgen onder meer van de Nederlandse overheid de nodige papieren hiervoor. Een goede controle in de EU ontbreekt. Nederland heeft beloofd dit op Europees niveau te gaan aanpakken. Het terugdringen van de vraag onder consumenten is een andere belangrijke pijler van ons plan. Dit werd erkend door de overheid en een project wordt hiervoor opgezet.

Al met al stappen in de goede richting, maar alertheid blijft nodig om te kijken of toezeggingen worden nageleefd. Zo kwamen we er ook achter dat eerdere beloftes om speurhonden in te zetten op Schiphol niet zijn uitgevoerd. Dit zou de capaciteit om illegale handel op te sporen erg vergroten, iets dat een speerpunt is van IFAW. We blijven ons hiervoor inzetten gezien de rol die Nederland speelt bij illegale handel in wilde dieren met Schiphol en Rotterdam als belangrijke in- en doorvoerhavens in Europa.