De oceaan wordt meer dan ooit tevoren bedreigd. Menselijke activiteiten, zoals scheepvaart, niet-duurzame visserij, industriële ontwikkeling en vervuiling hebben wereldwijd grote invloed op het leven en habitats in de oceaan.

Een gezonde planeet heeft een gezonde oceaan nodig. Gezonde populaties van grote zeedieren, met name walvissen en haaien, zijn belangrijk voor evenwicht in de ecosystemen van de oceaan en voor de opslag van CO2. Walvissen duiken bijvoorbeeld naar grote diepten en rakelen voedingsstoffen van de zeebodem op, Hiermeebevorderen ze de circulatie van deze voedingsstoffen en de groei van fytoplankton. Fytoplankton is de basis van het voedselweb in zee, neemt enorme hoeveelheden CO2 op en verhoogt de productiviteit van de oceaan in grote mate.

De bescherming van deze grote, iconische zeedieren is van cruciaal belang. En we beschermen daarmee automatisch ook veel andere soorten en essentiële leefgebieden in de oceanen van de wereld. Dit jaar heeft ons programma voor de bescherming van de oceanen samen met ons noodhulpprogramma het herstel van koraalriffen in Colombia ondersteund, die waren beschadigd door orkanen. Dit is een krachtig voorbeeld van samenwerking tussen programma’s binnen IFAW.

Zie jaarrekening Stichting IFAW, toelichting 11.6.9 Besteding toegerekend aan kernactiviteiten IFAW, Bescherming van de oceanen, Werkelijke kosten 2020/2021 €16,602 (2019/2020 €24,405).

redden van de noordkaper

Door de impact van onze campagne om de noordkaper te redden blijft IFAW een belangrijke drijvende kracht achter fundamentele veranderingen in de regelgeving. We genereren publieke steun en pleiten voor het invoeren van innovatieve technologische oplossingen in zowel de VS als Canada om dit ernstig bedreigde zeezoogdier te redden.

Volgens de meest recente schatting nam de populatie in één jaar met 8% af en zijn er nog maar 336 noordkapers over. Onze inspanningen zijn er vooral op gericht om de grootste bedreigingen voor het herstel van de soort aan te pakken: verstrikking in verouderd commercieel vistuig en aanvaringen met schepen. Naar schatting zijn sinds 2017 50 noordkapers (14% van de totale populatie) doodgegaan. Wanneer de doodsoorzaak met zekerheid kon worden vastgesteld, was dit altijd verstrikking of een aanvaring. Omdat minder dan 90 van de nog levende walvissen vrouwtjes in de voortplantingsleeftijd zijn, kan de dood van één walvis rampzalige gevolgen hebben voor het herstel van de hele soort.

Dit jaar heeft IFAW extra aandacht besteed aan het probleem van verstrikking in vistuig, één van de meest dodelijke bedreigingen voor noordkapers. We werken samen met vissers aan het testen en verbeteren van vistechnologie zonder lijnen, die de verticale touwen van de boei in feite uit de waterkolom verwijdert, waardoor de belangrijkste bron van verstrikking wordt weggenomen. Met vooruitstrevende partners in de visserij, waaronder de Atlantic Offshore Lobstermen’s Association (AOLA), heeft IFAW geholpen bij het opzetten van een uniek proefproject in de zeekreeftenvisserij voor het testen van vistuig zonder touwen. Het project is vervolgens verlengd vanwege de toenemende interesse van nieuwe vissers, waarbij IFAW heeft geholpen bij de aanschaf van extra touwloos vistuig om de testcapaciteit te vergroten.

Ander goed nieuws is dat het afgelopen seizoen 19 noordkaperkalfjes zijn geboren. Ten minste vijf vrouwtjes werden voor de eerste keer moeder en dit is sinds 2015 het grootste aantal kalveren dat in één seizoen werd geboren. Tragisch genoeg is één van de kalveren al binnen enkele weken na de geboorte overleden door een aanvaring met een schip. Daarom werken we samen met partners aan verbetering van onze Whale Alert app, een mobiele app die de bemanning van schepen waarschuwt als er noordkapers in de buurt zijn, zodat ze weten dat ze moeten uitkijken en langzamer moeten varen. Daarnaast blijft IFAW pleiten voor verplichte snelheidsbeperkingen voor schepen van elke omvang in tijden van piekaanwezigheid van de walvis.

verminderen risico op aanvaringen en onderwaterlawaai

Wereldwijd wordt steeds meer erkend dat door mensen veroorzaakt onderwaterlawaai een bedreiging vormt voor het leven in zee. Een meerjarig onderzoek in het kader van het Joint Monitoring Programme for Ambient Noise in the North Sea (JOMOPANS project), heeft het onderwatergeluid in de Noordzee in kaart gebracht. Volgens de onderzoekers zijn schepen de belangrijkste bron van lawaai. Gebieden met veel scheepsverkeer hebben te maken met een geluidsoverlast die kan oplopen tot 30 decibel. Dat is 100 keer hoger dan in gebieden zonder scheepvaart.

IFAW werkte samen met OceanCare om twee onderzoeken van de Belgische overheid door deskundigen te laten beoordelen en mede te publiceren. De belangrijkste bevindingen zijn dat het beperken van de vaarsnelheid tot 75% van de ontwerpsnelheid van schepen leidt tot 10% minder uitstoot van broeikasgassen en andere verontreinigende stoffen, zoals koolstofdioxide (CO2), stikstofoxides (NOx), zwaveloxides (SOx) en zwarte koolstof, en tot een aanzienlijke vermindering van onderwaterlawaai. IFAW speelde een centrale rol bij de aankondiging van dit onderzoek in een webinar door het Belgische Ministerie van Milieu en hielp de resultaten bekend te maken, met ruime aandacht in de media. Met behulp van infographics die we in nauwe samenwerking met de Franse overheid ontwikkelden, informeerden we belanghebbenden over de schadelijke effecten van onderwaterlawaai en oplossingen die beschikbaar zijn om het lawaai te verminderen.

Dit jaar hebben we er mede voor gezorgd dat het probleem van onderwatergeluid meer erkenning kreeg bij de Internationale Maritieme Organisatie (IMO), naar aanleiding van een voorstel van Canada dat door IFAW werd ondersteund. Hiermee staat het onderwerp weer op de agenda van de IMO, de organisatie die namens de VN de internationale scheepvaart regelt. Speciale commissies en overheden zijn gevraagd om te onderzoeken hoe het lawaai van scheepvaart kan worden teruggedrongen. Dit is een belangrijk stap op weg naar ons algemene doel om het lawaai van schepen wereldwijd te verminderen.

Langzamer varen zorgt niet alleen voor minder onderwaterlawaai, maar verkleint ook het risico op botsingen van schepen met walvissen. Uit onderzoek blijkt dat voor elke walvis die wij zien, die dodelijk gewond is geraakt door een aanvaring met een schip, er wel 20 walvissen met hetzelfde lot onopgemerkt blijven.

IFAW blijft samenwerken met het Pelagos Cetacean Research Institute, WWF Griekenland en OceanCare om het risico op aanvaringen te verminderen voor de resterende potvispopulatie in de Helleense Trog voor de westkust van Griekenland. Er is toenemende bezorgdheiden dat deze bedreigde populatie in het oostelijke Middellandse Zeegebied, die slechts tussen de 200 en 300 individuen telt, niet zal overleven als de aanvaringen in het huidige tempo doorgaan. Volgens het Pelagos Cetacean Research Institute is 50% van de gestrande potvissen in dit gebied gedood door een aanvaring.

Maar er is een oplossing! Uit onze analyse blijkt dat we het risico op aanvaringen aanzienlijk kunnen verkleinen door een kleine verlegging van de huidige scheepvaartroutes. Door deze kleine aanpassing wordt het risico op een botsing voor de potvissen in het gebied met 75% verkleind. Twee hoofdroutes worden daarmee maximaal 11 zeemijlen langer, terwijl de meeste schepen die het gebied doorkruisen maar vijf zeemijlen om hoeven te varen.

De inspanningen van de coalitie hebben de Griekse autoriteiten ertoe aangezet een officieële mededeling uit te laten gaan om scheepsbemanningen te informeren over de aanwezigheid van zeezoogdieren in de Helleense Trog. Deze nieuwe waarschuwing via de navigatietelex (NAVTEX) waarschuwt bemanningen om uit te kijken voor walvissen en aanvaringen te vermijden. Dit is een veelbelovende eerste stap om deze bedreigde potvissen te beschermen tegen aanvaringen met schepen.

We blijven ervoor zorgen dat rederijen op de hoogte zijn van de waarschuwing om de kans te vergroten dat deze maatregel een succesvol instrument wordt voor het behoud van de potvis.

in gesprek met de Koninklijke Vereniging van Nederlandse Reders (KVNR)

Een belangrijk onderdeel van ons werk is het gesprek aangaan met ondernemingen, organisaties en mensen die een belang hebben bij het probleem dat we proberen op te lossen. We willen niet alleen hun positie en belangen zo goed mogelijk begrijpen, maar zoeken ook de samenwerking om gezamenlijk tot oplossingen te komen. IFAW’s inspanningen in de strijd tegen onderwaterlawaai en aanvaringen richten zich vooral op de scheepvaartindustrie. In verschillende landen zijn we het gesprek aangegaan met scheepvaartorganisaties. De Koninklijke Vereniging van Nederlandse Reders (KVNR) was de eerste die een webinar organiseerde voor IFAW medewerkers om hun positie duidelijk te maken en al onze vragen te beantwoorden. We hopen in gesprek te blijven terwijl we werken aan voorstellen voor concrete maatregelen in de EU om het onderwaterlawaai te verminderen en de kans op aanvaringen te verkleinen.