Het reddingsprogramma van zeezoogdieren van IFAW hanteert een hoge standaard voor dierenwelzijn en wetenschappelijk onderzoek naar het stranden van zeezoogdieren en bestaat inmiddels al 22 jaar. De hulpacties van ons team binnen het kader van dit reddingsprogramma dwingen wereldwijd veel respect af. Inmiddels zijn wij ruim 5.500 keer in actie gekomen. Wij kunnen dan ook met zekerheid stellen dat elk spoedtelefoontje niet alleen een kans biedt om een individueel dier in nood te helpen, maar ook een kans is om onze kennis te vergroten over het leven in zee en bij te dragen aan het floreren van de soort.

In boekjaar 2020 is ons team 257 keer in actie gekomen bij meldingen van gestrande zeezoogdieren. In 34 gevallen ging het om kleine zeezoogdieren (cetacea, zoals kleine walvissen, dolfijnen en bruinvissen), waarvan 21 dieren na behandeling weer werden vrijgelaten in zee. 

Naast noodhulp en onderzoekswerk geeft het reddingsteam van zeezoogdieren van IFAW ook trainingen aan andere reddingteams om welzijn, verzorging en veterinaire zorg van gestrande zeezoogdieren over de hele wereld te bevorderen. Bij ons werk betrekken en trainen wij ook gemotiveerde leden uit lokale gemeenschappen om als vrijwilliger te helpen bij reddingsacties. Door samen te werken met de mensen die het dichtst bij de dieren wonen, dragen wij ook bij aan een betere toekomst voor dieren.

op afstand medicijnen toedienen aan walvissen

In 2017 kreeg IFAW een Prescott Grant, een subsidie om het voortouw te nemen in een onderzoek naar het op afstand toedienen van medicijnen aan gewonde of verstrikte walvissen. Het pijltjessysteem dat bij het project werd gebruikt, is ontworpen door biologen en dierenartsen van de National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA), Woods Hole Oceanographic Institution en het Center for Coastal Studies, in samenwerking met de fabrikant van het systeem in Nieuw-Zeeland. 

Hoewel het systeem aanvankelijk is ontwikkeld voor het tijdelijk verdoven van een dier dat op een ingewikkelde manier verstrikt is geraakt en anders niet kan worden bevrijd, kan het systeem evengoed worden ingezet bij andere medische ingrepen, zoals het toedienen van antibiotica. 

Na jaren van voorbereiding en testen van de apparatuur werd in januari 2020 het systeem door ons reddingsteam van zeezoogdieren voor het eerst in de praktijk gebruikt. Voor dit project heeft NOAA een speciaal team samengesteld waarvan ook het reddingsteam van IFAW deel uitmaakt. In Florida werd het systeem door het team met succes gebruikt voor het toedienen van antibiotica aan een pasgeboren noordkaperkalf dat slachtoffer was geworden van een scheepsaanvaring. Dit was een historisch moment, omdat er nog nooit eerder op afstand medicijnen waren toegediend aan een noordkaper.  

Ons team oefent verder met het systeem en houdt het stand-by zodat het meteen kan worden ingezet als dat nodig is.

de tijd dringt voor zeezoogdieren

De populatie noordkapers, een van de meest bedreigde diersoorten ter wereld, is in de afgelopen vier jaar schrikbarend in aantal geslonken. Nu, nog meer dan ooit, doet het leven van elke walvis ertoe en daarom moeten wij alles doen wat maar mogelijk is om elk dier te redden.

IFAW beschikt over een speciaal op maat gemaakt groot verdovingsgeweer, dat ook geschikt is voor het op afstand toedienen van medicijnen. Daarmee is ons reddingsteam voor zeezoogdieren het enige team ter wereld dat grote walvissen die vrij rondzwemmen medicijnen kan toedienen Dit systeem werd voor het eerst in januari 2020 gebruikt voor noodhulp aan een zwaargewond noordkaperkalf, iets buiten de kust van Georgia (VS). Het noordkaperkalf was nog maar een paar dagen oud en nu al slachtoffer geworden van een scheepsaanvaring. Het noodhulpteam slaagde erin om het kalf te traceren, zijn conditie te beoordelen en om op afstand antibiotica toe te dienen. Het was de eerste keer dat dit systeem voor het op afstand toedienen van medicatie werd gebruikt voor het behandelen van een noordkaper. 

In kalenderjaar 2019 kwam ons team 477 keer in actie bij meldingen van strandingen en daarmee was dit ons drukste jaar ooit. Wij hebben het uiterste gevergd van ons team en onze middelen om elk dier de best mogelijke zorg te geven. In boekjaar 2020 is ons team 257 keer in actie gekomen bij meldingen van gestrande zeezoogdieren, waaronder ook dieren uit andere regio's en dieren die al eens eerder waren gestrand. In 34 gevallen ging het om kleine zeezoogdieren (cetacea, zoals kleine walvissen, dolfijnen en bruinvissen), waarvan 21 dieren na behandeling weer zijn vrijgelaten in zee. De vrijgelaten dolfijnen zijn uitgerust met een tijdelijke satelliettag, zodat wij ze kunnen monitoren en daardoor in de toekomst beter kunnen anticiperen. 

Het team van IFAW dat necropsie verricht op grote walvissen is een autoriteit in de VS. Necropsie levert vaak informatie op die belangrijk is om walvissen beter te beschermen. In boekjaar 2020 verrichte het team elf necropsies op grote walvissen om hun doodsoorzaak te bepalen. Bij twee necropsies ging het om noordkapers en in beide gevallen werd vastgesteld dat menselijke actie (verstrikking en scheepsaanvaring) de doodsoorzaak was.

Ons reddingsteam van zeezoogdieren kreeg een felbegeerde Prescott-subsidie voor onderzoek naar de zeer besmettelijke Brucella-bacterie, die problemen met de vruchtbaarheid, hartaandoeningen en ernstig letsel kan veroorzaken, soms zelfs met de dood als gevolg.

Met de uitbraak van COVID-19 kwam ons team ook een heel andere groep te hulp: artsen en verpleegkundigen. Het team doneerde zijn eigen voorraad van N95-maskers en ander persoonlijke beschermingsmiddelen aan lokale ziekenhuizen die met tekorten kampten. 

In 2018 ging IFAW de samenwerking aan met het walvisreddings- en kenniscentrum SOS Dolfijn. 2020 is het laatste jaar van de financiële steun van IFAW aan SOS Dolfijn ter overbrugging naar een zelfstandig opvangcentrum. Het afgelopen jaar werden verschillende trajecten uitgezocht met organisaties en gemeenten die welwillend tegenover een nieuw walviscentrum staan. Een hele klus voor de medewerkers van de organisatie. Zoals altijd stonden zij klaar om walvissen in nood te helpen en voorlichting te geven. Daarbij werkte het team aan een nieuwe trainingsvideo voor de strandingsnetwerken en een nieuw programma voor scholen. 

SOS Dolfijn kreeg ook dit jaar weer meer dan 100 oproepen. Het ging hierbij vooral om gestrande bruinvissen. Dit jaar werden er opvallend veel grote dolfijnen waargenomen in Nederlandse wateren, die hier normaal niet leven. SOS Dolfijn monitort de gezondheid van de dolfijnen, informeert en adviseert gemeenten en de strandingscoördinator van het ministerie van LNV. Daarnaast doet zij er alles aan om afgedwaalde zeezoogdieren weer naar open zee te krijgen.

De reddingsacties van SOS Dolfijn kregen veel aandacht in de media. Hieronder volgen de twee populairste:

Een gewone dolfijn zwom helemaal naar de haven van Harlingen. Na anderhalve week wist het dier gelukkig zijn weg weer terug te vinden naar open zee. SOS Dolfijn kon een paar maanden later opnieuw naar Harlingen. Dit keer voor een gestreepte dolfijn, een zeldzame verschijning in de Nederlandse zee. De dolfijn werd nog een paar keer waargenomen, terwijl hij terug zwom naar de Noordzee. 

Tuimelaar Zafar zwom vanuit Frankrijk helemaal mee met een zeilend vrachtschip, door de sluizen van IJmuiden naar het Amsterdamse havengebied. Het lukte SOS Dolfijn om Zafar weer naar zee te krijgen door hem mee te lokken met boeien. Helaas spoelde de dolfijn later toch aan op het strand van Wijk aan Zee. Hij miste zijn staartblad en is waarschijnlijk aangevaren door een schip. 

Bescherming van de bruinvis in de Nederlandse Noordzee

De Nederlandse overheid is onder internationale verdragen verplicht om de bruinvis in de Noordzee te beschermen. Het huidige beschermingsplan loopt na 10 jaar af. SOS Dolfijn gaf input voor het nieuwe plan als expertorganisatie. Samen met IFAW, het Wereld Natuur Fonds en Stichting Rugvin werden voorstellen gedaan aan het ministerie van LNV voor meer concrete beschermings-maatregelen. Het vorige plan was namelijk vooral gericht op onderzoek. De organisaties vragen om nu in te zetten op daadwerkelijke bescherming tegen onderwaterlawaai, botsingen met schepen, bijvangst en vervuiling.